ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΘΥΠΟΤΑΞΗ: ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΙΧΩΣ ΤΕΛΟΣ…

«Η δη­μο­κρα­τί­α μέ­σα στο σχο­λεί­ο, οι ε­κλο­γές, η φαι­νο­με­νι­κή συμ­με­το­χή των μα­θη­τών, ό­λες αυ­τές οι έκ­δη­λα φι­λε­λεύ­θε­ρες πτυ­χές που συ­να­ντώ­νται στη σχο­λι­κή δια­δι­κα­σί­α, δεν α­πει­λούν διό­λου την τή­ρη­ση της τά­ξης ού­τε α­ντι­στρέ­φουν τα α­πο­τε­λέ­σμα­τά της, ί­σως μά­λι­στα την κα­θι­στούν πιο α­πο­τε­λε­σμα­τι­κή, κα­θώς οι μα­θη­τές γί­νο­νται οι φο­ρείς της και εν μέ­ρει οι πα­ρά­γο­ντές της.» Ιω­σήφ Σο­λο­μών, Ε­ξου­σί­α και Τά­ξη στο Νε­ο­ελ­λη­νι­κό Σχο­λεί­ο.

Δεν εί­ναι λί­γοι αυ­τοί που δη­λώ­νουν την ι­κα­νο­ποί­η­σή τους για τον χα­ρα­κτή­ρα της δη­μό­σιας εκ­παί­δευ­σης.

Δεν εί­ναι λί­γοι και ε­κεί­νοι που εί­τε και­ρο­σκο­πι­κά εί­τε ι­δε­ο­λη­πτι­κά ε­πι­μέ­νουν να μι­λούν για έ­να δη­μο­κρα­τι­κό δη­μό­σιο σχο­λειό με ί­σες ευ­και­ρί­ες για ό­λους.

Άλ­λοι τό­σοι μι­λούν για το νε­ρό που έ­χει μπει στο αυ­λά­κι, με τις αλ­λα­γές που κα­τα­κτή­θη­καν με­τά α­πό τό­σους δη­μο­κρα­τι­κούς α­γώ­νες και πρέ­πει να δια­φυ­λα­χτούν, για τα δι­καιώ­μα­τα δα­σκά­λων και μα­θη­τών και άλ­λα πα­ρό­μοια.

Μια συ­νη­θι­σμέ­νη φρά­ση α­πό πα­λαιό­τε­ρους για να δι­καιο­λο­γή­σουν τις βελ­τιώ­σεις εί­ναι: «Ε, ρε βούρ­δου­λας που έ­πε­φτε πα­λαιό­τε­ρα, τώ­ρα σας έ­χουν α­σύ­δο­τους και να τα α­πο­τε­λέ­σμα­τα». Πράγ­μα­τι έ­πε­φτε κυ­ριο­λε­κτι­κά βούρ­δου­λας. Με έ­να διά­ταγ­μα της 18ης Δε­κεμ­βρί­ου 1884 α­πο­λυό­ταν έ­νας δά­σκα­λος επειδή «[…] έπέ­βαλ­λε τρι­σί τῶν μα­θη­τῶν τῆς τά­ξε­ως, έν ἥ δι­δά­σκει, τήν ποι­νήν τοῦ ἐμπτυ­σμοῦ ὑπό τῶν μα­θη­τῶν αὐτῶν». Μια ε­γκύ­κλιος της ί­διας χρο­νιάς «α­πα­γό­ρευ­σε» τις πρα­κτι­κές αυ­τές και προ­έ­βλε­ψε σο­βα­ρές κυ­ρώ­σεις. Στα σχο­λεί­α, παρ’ ό­λα αυ­τά, ε­πι­κρα­τού­σε το ξύ­λο με την βέρ­γα, αλ­λά α­κό­μα και με το μα­στί­γιο. Άλ­λες ποι­νές που ε­πι­βάλ­λο­νταν μέ­χρι και το 1940 ή­ταν η υ­πο­χρε­ω­τι­κή νη­στεί­α, η α­πλή γο­νυ­κλι­σί­α ή αυ­τή με τα χέ­ρια ψη­λά, η κρά­τη­ση στην αί­θου­σα ή το σχο­λεί­ο με­τά το σχό­λα­σμα κλπ.