Η Σημειωτική του Κλουβιού για τα Πουλιά (Γ’)

ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ;

Έχουν μήπως έναν ιδιαίτερο συμβολισμό εδώ; Ενώ εστιάσαμε σε ένα τύπο κλουβιού, υπάρχουν εδραιωμένες παραδόσεις με κλουβιά για πεταλούδες ή καλλιέργειες για πεταλούδες, φάρμες, (κλουβιά ενυδρεία για ψάρια). Ωστόσο, φαίνεται να υπάρχει φυσική σύνδεση στην καταλληλότητα των πουλιών να βρίσκονται σε κλουβιά στα πολιτιστικά χρονικά.

Ο λόγος που τα πουλιά έχουν τόσο έντονη απήχηση έχει διερευνηθεί από τον Leonard Lutwack:

«… Από όλα τα άγρια ζώα, το πουλί ήταν πάντα πιο κοντά στην ανθρωπότητα επειδή μεγάλο μέρος της ζωής του μπορεί εύκολα να παρατηρηθεί και να εκτιμηθεί. Η ικανότητα πτήσης και το κελάηδισμα κάνουν εξαιρετικά αισθητή την παρουσία των πουλιών σε κάθε είδους περιβάλλον… αυτά είναι τα χαρακτηριστικά που τα καθιστούν οικεία σε μας, η πτήση και το κελάηδισμα- εξακολουθούν να διατηρούν έναν αέρα μυστηρίου που ξεχωρίζει τα πουλιά από τα άλλα ζώα. [Αυτή] η οικειότητα και η υπερβατικότητα [έχουν] προσδώσει στα πουλιά ένα ευρύτερο φάσμα εννοιών και συμβολισμού στη λογοτεχνία περισσότερο από κάθε άλλο ζώο.»

Advertisements

Η Σημειωτική του Κλουβιού για τα Πουλιά (Β΄)

ΦΥΛΑΚΙΣΗ

«Οι φυλακές είναι οι ναοί όπου οι διάβολοι μαθαίνουν να λυμαίνονται. Κάθε φορά που γυρίζουμε το κλειδί στρίβουμε το μαχαίρι της μοίρας, γιατί κάθε φορά που κλείνουμε σε ένα κλουβί έναν άνθρωπο τον κλείνουμε μέσα με μίσος». (Gregory David Roberts, Shantaram)

Η λέξη jail ή gaol (φυλακή) έχει ετυμολογική ρίζα στην λατινική cavea «cage» (κοίλο, «κλουβί»). Ωστόσο, δεν χρησιμοποιείται η λέξη κλουβί, καθώς αυτό είναι παρωχημένο, σε μια πιο «συγχωρητική και προοδευτική κοινωνία», που «πιστεύει» στην αποκατάσταση του πληθυσμού των φυλακών της. Ονομάζοντας cell «κελί» το δωμάτιο της φυλακής, το συγκρίνουμε με το κελί του μοναχού, ένα μέρος για περισυλλογή και βελτίωση. Αν και η λέξη cell προέρχεται από την λατινική λέξη για το δωμάτιο -«cella», ο ρόλος των εκκλησιών στις φυλακές προτείνει αυτή τη συσχέτιση.

Υπάρχει, ακόμα, μια παράδοση στα δικαστικά συστήματα όπου γίνεται αναφορά στο κλουβί του εναγόμενου. Ο Μ. Cherif Bassiouni πρότεινε ότι η αιτία γι’ αυτά προερχόταν από τον Μεσαίωνα. «Το αρχικό σκεπτικό για να γίνει αυτό ήταν ο φόβος ότι οι ποινικοί κατηγορούμενοι θα επιτεθούν ή θα εκφοβίσουν τους μάρτυρες ή τους δικαστές». Ή από μια άλλη σκοπιά, είναι ένας τρόπος για να πούμε ένοχοι μέχρι αποδείξεως του εναντίου.

Η Σημειωτική του Κλουβιού για τα Πουλιά (A΄)

Το κλουβί για πουλιά ως σύμβολο και αλληγορία έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλούς πολιτισμούς. Από τότε που ο άνθρωπος ζούσε σε κοινωνίες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, μέχρι τη στιγμή που τελικά πήγε να ζήσει στο νέο του αστικό περιβάλλον. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά διεισδυτικό πολιτιστικό σύμβολο και είναι εύκολο να γίνουν πολλές διαπολιτισμικές και ιστορικές συγκρίσεις.

Το επίκεντρο αυτού του άρθρου είναι κυρίως το πώς χρησιμοποιείται το μοτίβο του κλουβιού στον σύγχρονο δυτικό πολιτισμό. Ωστόσο, προκειμένου να κατανοήσουμε το «κλουβί», θα πρέπει, επίσης, να κατανοήσουμε το ευρύτερο πλαίσιο των κλουβιών στην κοινωνία. Επί πλέον, εξετάζουμε το πώς χρησιμοποιείται σημειολογικά το κλουβί στην επικοινωνία. Από ψυχολογική άποψη ερευνούμε το κλουβί ως δοχείο, περιέκτη, γεγονός το οποίο αποτελεί μια αλληγορία για τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε.

ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ ΠΩΣ ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ ΜΕΣΑ ΣΕ ΕΝΑ ΚΛΟΥΒΙ;

Αν κάνετε οποιαδήποτε εργασία με προβολές (μοντέλα) με ανθρώπους που ζουν σε πόλεις, θα βρείτε παρόμοιες αναλο­γίες και αλληγορίες στα λόγια τους, όταν περιγράφουν τη διαβίωση στις πόλεις ή το πέρασμά τους μέσω αυτών. Δεν σημαίνει πως αυτό δείχνει ότι όλα όσα σκέφτονται για τη ζωή στην πόλη είναι αρνητικά, αλλά ότι τα σύνθετα αποτελέσματα του αγώνα για να διατηρήσουν την ατομικότητα και την αίσθηση της ανεξαρτησίας μεταξύ τόσων πολλών ανθρώπων έχει ως αποτέλεσμα ορισμένες συγκλίσεις στις αστικές εμπειρίες. Όντας μία μονάδα μέσα στις μάζες, στο πλαίσιο της συμπυκνωμένης φύσης της ζωής στην πόλη, οδηγούμαστε σε άμεσες συγκρίσεις για πράγματα που εμείς βάζουμε σε κλουβιά προκειμένου να εκφράσουμε το πώς αισθανόμαστε για τη ζωή μας: «Νιώθω σαν αρουραίος μέσα σε λαβύρινθο», «είμαστε στοιβαγμένοι σαν κότες στο κοτέτσι στην πολυκατοικία μου» ή «οι πόλεις γίνονται όλο και πιο πολυσύχναστες, είμαστε σαν σαρδέλες σε κουτί».

Ανατόλι Ζελεζνιάκοβ

O Προάγγελος της Καταιγίδας

«Ο φρουρός είναι κουρασμένος». Μ΄ αυτά τα λόγια, που εκστόμισε τη νύχτα της 5ης προς 6η Ιανουαρίου 1918, ένας νεαρός αναρχικός ναύτης με το όνομα Ανατόλι Ζελεζνιάκοβ διέλυσε την Καταστατική Συνέλευση και σκάλισε μια μικρή θέση γι’ αυτόν στην ιστορία της Ρωσικής Επανάστασης. Όταν το τσαρικό καθεστώς κατέρρευσε το Φεβρουάριο του 1917, ο Ζελεζνιάκοβ υπηρετούσε σ’ ένα ναρκοθετικό πλοίο με βάση την Κρονστάνδη, το περίφημο αρχηγείο του Βαλτικού Στόλου, κοντά στην πρωτεύουσα του Πέτρογκραντ. Μετά την Επανάσταση του Φεβρουαρίου, αναρχικοί και άλλοι αγωνιστές κατέλαβαν τη βίλα του P.P. Durnovo, ο οποίος ήταν Κυβερνήτης της Μόσχας κατά την επανάσταση του 1905, και τη μετέτρεψαν σε μια επαναστατική κομμούνα και «χώρο ξεκούρασης», με δωμάτια για ανάγνωση και συζήτηση και ένα κήπο για να παίζουν τα παιδιά τους. Στα εχθρικά μυαλά, πάντως, η βίλα Durnovo είχε γίνει ένα άντρο ανομίας, «ένα είδος Brocken, όπου οι δυνάμεις του κακού συγκεντρώθηκαν, γίνονταν συνάξεις μαγισσών, όπως και όργια, συνωμοσίες, σκοτεινές, καταχθόνιες και αδίστακτες αιματηρές πράξεις», όπως έγραψε στις σημειώσεις του για τη Ρωσική Επανάσταση ο N.N. Sukhanov. Κι όμως, η βίλα έμεινε ανενόχλητη μέχρι την 5η Ιουνίου 1917, όταν κάποιοι απ’ τους αναρχικούς ενοίκους προσπάθησαν να καταλάβουν την τυπογραφική μονάδα μιας μεσο-αστικής εφημερίδας. Το Πρώτο Συνέδριο των Σοβιέτ, που τότε διεξαγόταν στην πρωτεύουσα, αποκήρυξε τους δράστες σαν «εγκληματίες που αποκαλούν τους εαυτούς τους αναρχικούς» και την 7η Ιουνίου, ο P.N. Pereverzev, υπουργός δικαιοσύνης στην Μεταβατική Κυβέρνηση διέταξε τους αναρχικούς να εκκενώσουν το σπίτι αμέσως.

ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

[…] Κατά την διάρκεια των δυο προηγούμενων αιώνων, με αποκορύφωμα το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα υπήρξε μια ταχύτατη ανάπτυξη της τεχνολογίας και των ανακαλύψεων γενικότερα, τις οποίες οι εξουσιαστές παρουσιάζουν ως μια κατάκτηση ολόκληρης της ανθρωπότητας, ισχυριζόμενοι ότι προσφέρουν σημαντικές καθημερινές διευκολύνσεις και ανέσεις. Την ίδια στιγμή αδιαφόρησαν και απέκρυψαν συστηματικά τις αρνητικές επιπτώσεις που έφερε η χρήση τους στην υγεία των ανθρώπων, καθώς και σε ολόκληρο το φυσικό περιβάλλον όπως, επίσης, και την εξάρτηση του σύγχρονου ανθρώπου της εποχής μας από τις νέες αυτές τεχνολογίες, που με ποικίλους τρόπους οι εξουσιαστές προώθησαν με ένα ολόκληρο πλέγμα ιδεολογικοποίησης του «νέου» τρόπου ζωής.

Σε όλα τα τεχνολογικά επιτεύγματα, λοιπόν, και κυρίως σε αυτά που γίνονται εμπορεύσιμα, προσφέροντας τεράστια οικονομικά κέρδη, οι εξουσιαστές διατυμπανίζουν μέχρι σημείου υπερβολής τα πλεονεκτήματα και τα οφέλη τους, ενώ τα μειονεκτήματα και οι παρενέργειες τους αποσιωπώνται επιμελώς ή αγνοούνται εσκεμμένα.

Κυνηγοί- τροφοσυλλέκτες και η μυθολογία της αγοράς (Β΄)

Ιδιοκτησία και κεφάλαιο

Αναφορές από τους πρώτους εξερευνητές και ανθρωπολόγους κάνουν λόγο, ότι η κοινή χρήση και η έλλειψη ενδιαφέροντος για την κυριότητα προσωπικών κτήσεων, είναι κοινά χαρακτηριστικά των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών. Μεταξύ των Hadza, η έλλειψη της ατομικής ιδιοκτησίας στα πράγματα ισχύει και για την κυριότητα στους πόρους (Woodburn). Οι προσπάθειες να χαρακτηριστεί η σχέση κάποιων κυνηγών-συλλεκτών με τη γη ως ιδιοκτησία, μπορεί να είναι μια περίπτωση επιβολής δυτικών αντιλήψεων για τους ανθρώπους που έχουν πολύ διαφορετικές πεποιθήσεις για τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και μεταξύ ανθρώπου και φύσης. Ο Riches υποστηρίζει ότι ο όρος ιδιοκτησία θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο σε περιπτώσεις όπου οι άνθρωποι που παρατηρήθηκαν αρνούνται σε άλλους το δικαίωμα χρήσης ειδικότερων πόρων. Η απλή πράξη του να ζητηθεί η άδεια μπορεί να αποτελεί μόνο μια κοινωνική σύμβαση που εκφράζει φιλική πρόθεση και δεν μπορεί να αποτελεί ένδειξη νομικού ελέγχου πάνω σε ένα πόρο.

Για τους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες η καθημερινή παραγωγή της τροφής τους, εξαρτάται από τα σώματα τους και την ευφυΐα τους. Η κινητικότητα τους είναι υψίστης σημασίας και το φυσικό κεφάλαιο είναι αναγκαστικά απλό. Το κεφάλαιο στον κόσμο των κυνηγών-συλλεκτών δεν είναι ένα φυσικό πράγμα που μπορεί να αλλοιώνεται και να ελέγχεται, αλλά γνωρίζουν ότι είναι κοινό και προσιτό σε όλους. Με αυτή τη γνώση, οι κυνηγοί-συλλέκτες μπορούν να κατασκευάσουν γρήγορα την υλική υποδομή τους. Ο Turnbull γράφει για τους Πυγμαίους της Κεντρικής Αφρικής: Τα υλικά για την κατασκευή καταφυγίου, τον ιματισμό, και όλα τα άλλα απαραίτητα αντικείμενα της υλικής υποδομής είναι άμεσα προσβάσιμα. Σε αντίθεση με το κατασκευασμένο κεφάλαιο της βιομηχανικής κοινωνίας, για τους κυνηγούς-συλλέκτες απόθεμα κεφαλαίου είναι η γνώση που μεταδίδεται ελεύθερα και αδύνατο να ελεγχθεί για ατομικό πλεονέκτημα. Επί πλέον, η έλλειψη της ενασχόλησης με την απόκτηση υλικών αγαθών δίνει στους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες την ελευθερία να απολαύσουν τη ζωή. Ο περισσότερος χρόνος από τις ζωές των κυνηγών-συλλεκτών, δεν ξοδεύεται σε ένα χώρο εργασίας μακριά από τους φίλους και την οικογένεια, αλλά στην συζήτηση, ξεκούραση, ανταλλαγή, και τις γιορτές, εν ολίγοις, στην ανθρώπινη υπόσταση. Αυτό αποτελεί ένα ιδανικό της σύγχρονης δυτικής κοινωνίας, εκφρασμένο στις μεγάλες θρησκείες και στη λαϊκή κουλτούρα, αλλά είναι σε μεγάλο βαθμό απραγματοποίητο.

Κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες και η μυθολογία της αγοράς (Α΄)

Τα τελευταία δυο χρόνια, πολύπλοκοι οικονομικοί όροι και δυσνόητες οικονομικές αναλύσεις, κυριαρχούν σε όλα τα δημοσιογραφικά και μη μέσα. Η πολιτική, (αντιπροσώπευση, διαμεσολάβηση, εξαπάτηση και τα παράγωγα της) παραχωρείται στην οικονομία και στους οικονομέτρες. Αυτή η καθολική επικράτηση των οικονομικών όρων και δεδομένων διαμορφώνουν για πρώτη φορά σε τέτοια έκταση μια «αμερικανοποίηση» της κοινωνίας. Δηλαδή στην κατασκευή μιας χρηματοοικονομικής σκέψης για όλους, ανεξαρτήτως μόρφωσης, ηλικίας, επαγγελματικής κατάστασης κλπ. Τα πάντα να περιστρέφονται με πλανητική συμπαντική ακρίβεια γύρω από το κέρδος, την οικονομική βιωσιμότητα, το χρηματικό απόθεμα. Είναι μια προσπάθεια πάνω από τον καπιταλισμό αφού πρωταρχικά αυτό που επιδιώκεται είναι να σκεφτόμαστε όλοι με όρους οικονομίας της αγοράς και όχι κοινωνικά. Έχει σημασία να παράγεται κάτι είτε αφορά εμπόρευμα, αγαθό ή υπηρεσία (π.χ. περίθαλψη) μόνο εφ’ όσον είναι επικερδές.

Η απληστία και ο ατομικισμός όσο και εάν έχουν στιγματιστεί και παλαιότερα ως απόρροια του καπιταλισμού, αποτελούν και σήμερα βασικά χαρακτηριστικά του «πολιτισμένου» ανθρώπου. Ο οποίος αναφωνεί «αν δεν γίνεις και συ καθίκι, πως θα επιβιώσεις…;» και που θυμίζει τη τεχνητή σύγκρουση ιδιωτικών και δημοσίων υπαλλήλων. Όπου αρκετοί ιδιωτικοί απαξιώνουν τους δημοσίους όχι για λόγους δημοσιονομικούς, ιδεολογικούς ή αργομισθίας αλλά…ζηλοφθονίας. Είναι αυτοί που εάν είχαν «μπάρμπα στη Κορώνη…» θα ήταν μέσα στο σύστημα και πιθανότατα τα κομματόσκυλα και οι εργατοπατέρες με το χαρτογιακά. Όπως και από την άλλη πλευρά, οι εντός του δημοσίου για πολλά χρόνια απολάμβαναν τα λάφυρα της κομματικής πελατειακής τους ισχύος αδιαφορώντας πλήρως για την κάθε Κούνεβα, που δούλευε με μπλοκάκι και καθάριζε δημόσια κτίρια. Είναι γεγονός ότι από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, εντός του Δημοσίου τομέα και των ΔΕΚΟ υπήρχαν δυο ταχύτητες εργαζομένων που παρήγαγαν το ίδιο προϊόν, οι υπάλληλοι του δημοσίου και οι υπάλληλοι του εργολάβου. Οι μεν ήταν οι προνομιούχοι, οι δε οι σύγχρονοι «σκλάβοι». Και αφού ο «ελεύθερος» δεν έκανε τίποτα για να απεγκλωβίσει το «σκλάβο» έγινε και αυτός σιγά-σιγά ο «σκλάβος του μνημονίου».

ΑΛΑΛΑ ΤΑ ΧΕΙΛΗ ΤΩΝ …ΕΥΣΕΒΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΙΩΝ… ΑΝΤΕ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΨΗΦΟ «ΣΥΝΤΡΟΦΟΙ»…

Θεωρούν πολλοί ότι όταν ένα καθεστώς επιδίδεται σε μια οργανωμένη λογοκρισία το γεγονός αυτό αποδεικνύει την αδυναμία και όχι το αντίθετο, δηλαδή την αδιαμφισβήτητη ισχύ του. Η απολυτότητα τής διαπίστωσης αυτής, βέβαια, εκτός του ότι προσκρούει πολλές φορές στην πραγματικότητα, οδηγεί πρώτα απ’ όλα στην υποτίμηση των συνεπειών του συγκεκριμένου τρόπου καταστολής.

Ποιά είναι, όμως, η πιο πετυχημένη συνταγή λογοκρισίας;

Ένα καθεστώς που έχει συγκροτήσει έναν σοβαρό μηχανισμό λογοκρισίας φροντίζει τα πάντα να διαβάζονται προσεκτικά, οι λογοκριτές «κόβουν» και «ράβουν», ξεσκονίζουν τα πάντα, διερευνούν τα συμφραζόμενα, ανακαλύπτουν ή φαντάζονται κρυφά μηνύματα. Όλα αυτά φυσικά θυμίζουν «παλαιές» εποχές. Τώρα με το διαδίκτυο αποτελούν «προϊστορία», είναι αδύνατον να πραγματοποιηθούν…

«Έξυπνοι Μετρητές» και «Ευφυή Συστήματα». Μια νέα απειλή για τη δημόσια υγεία.

Έξυπνοι μετρητές», «έξυπνο σπίτι», τηλεματική και νέες τεχνολογίες είναι τομείς που βρίσκονται σε πλήρη ανάπτυξη και εξέλιξη στο πεδίο των εφαρμογών που καθορίζουν ή επηρεάζουν τον τρόπο ζωής και λειτουργίας των ανθρώπων. Σχεδόν πάντα στην προώθηση μιας νέας τεχνολογικής, και συνάμα εμπορικής, εφαρμογής επιστρατεύονται όροι του μάρκετινγκ ώστε η αποδοχή να είναι καθολική. Ποιος θα αρνούνταν τη χρήση και τα πλεονεκτήματα ενός «έξυπνου σπιτιού»; Μονάχα ένας ηλίθιος, υπονοεί πονηρά το σύστημα.

Από το 2016 έχει αποφασισθεί η σταδιακή αντικατάσταση του συνόλου των μετρητών της ΔΕΗ με τους λεγόμενους «έξυπνους», αρχικά πιλοτικά σε συγκεκριμένες περιοχές. Παρότι τα χρονοδιαγράμματα έχουν υστέρηση εφαρμογής, εν τούτοις είναι σε προτεραιότητα, για τη ΔΕΔΔΗΕ και το κράτος, η άμεση εφαρμογή τους. Σύμφωνα με οδηγία της Ε.Ε. η πολιτεία είναι υποχρεωμένη να προχωρήσει ως το 2020 στην εγκατάσταση «έξυπνων» μετρητών στο 80% των συνδέσεων του δικτύου. Το υπάρχον χρονοδιάγραμμα προβλέπει την πιλοτική εγκατάσταση 160.000 μετρητών σε Ξάνθη, Λέσβο, Λήμνο, Άγιο Ευστράτιο, Λευκάδα και σε περιοχές της Αττικής και της Θεσσαλονίκης εντός του 2018.

Σημειώσεις σχετικά με την ιστορία της αναρχίας στη λογοτεχνία: ένα χρονολόγιο (Β΄)

Ι. 1910-1912. Η συμμορία Μπονό (Bonnot).

Το «Men in Prison»[1] («Άνδρες στη φυλακή»), (γραμμένο το 1930, δεν είχε δημοσιευθεί μέχρι το 1967) από τον Victor Serge (1890-1947, γεννημένος Victor Lvovich Kibalchich): Μια φανταστική αφήγηση των χρόνων που βρισκόταν φυλακισμένος (1912-1917), μετά την καταδίκη του για συμμετοχή στη συμμορία Bonnot. Ο Serge είναι μια ενδιαφέρουσα φυσιογνωμία, και όχι μόνο επειδή είναι ένας πολύ καλός συγγραφέας. Μερικοί τον βλέπουν ως άνθρωπο που διατήρησε μια ελευθεριακή οπτική, ακόμη και μετά την αποχώρησή του από το αναρχικό κίνημα (ακόμη και την αντίθεσή του προς τον σταλινισμό, τουλάχιστον ότι δεν έπεσε στο λάθος να λατρέψει σαν ήρωα τον Τρότσκι). Άλλοι υποψιάζονται ότι το «Memoirs of a Revolutionary» (1951, 1963) προσπερνάει το βαθμό της συμμετοχής του στην μπολσεβίκικη αιματοχυσία των αντιφρονούντων πριν κι αυτός αρχίσει να αμφισβητεί την κυριαρχία του Κόμματος. Και μερικοί μπορεί να ανατυπώσουν μερικά από τα πιο αντι-αναρχικά δοκίμια του, 1919-1920 που αξίζουν κάθε αναφορά, προφανώς για να μας δείξουν τα λάθη των προσεγγίσεων μας (The Revolution in Danger Redwords, 1997).

Επίσης, ενδιαφέρον παρουσιάζουν από την άποψη της αναρχικής ιστορίας τα παρακάτω:

ΙΑ. 1910-1912. Το «Lost Men» (Les Hommes Perdus, γραμμένο το 1930): Μυθιστόρημα για τη συμμορία Bonnot και τον αναρχικό χώρο στο Παρίσι που κατασχέθηκε από τη ρωσική ασφάλεια, όταν εκδιώχθηκε το 1936. Για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν αδύνατο να φανταστεί κάποιος ότι αυτό το έργο θα μπορούσε ποτέ να δημοσιευθεί, θα ήμουν κάτι περισσότερο από ευτυχής να έβλεπα μια φωτοτυπία αν κάποιος μπορεί να τη βρει…

Σημειώσεις σχετικά με την ιστορία της αναρχίας στη λογοτεχνία: ένα χρονολόγιο (Α΄)

Αυτή είναι μια χρονολογική λίστα των γεγονότων της αναρχικής ιστορίας από την οποία έχουν εμπνευστεί συγγραφείς. Είναι χρονολογική κατά περίπτωση, όχι με βάση τις ημερομηνίες συγγραφής ή δημοσίευσης. Είναι δομημένη θεματολογικά, δεν είναι μια λίστα λογοτεχνικών βιβλίων από αναρχικούς (ούτε αφορά βιβλία όπου γίνεται αναφορά σε κάποιο σημείο σε έναν παράξενο αναρχικό). Ούτε και είναι μια ολοκληρωμένη λίστα. Οι συγγραφείς κυρίως βρίσκουν ενδιαφέροντα τα δραματικά γεγονότα (βομβιστικές ενέργειες και επαναστάσεις) ή τις γνωστές ιστορικές φυσιογνωμίες και έτσι χάνουν τον καθημερινό αγώνα που αποτελεί τόσο μεγάλο μέρος της αναρχικής ιστορίας. Πολλές εκδηλώσεις, κινήματα, ακόμη και ολόκληρες ήπειροι λείπουν, κυρίως επειδή επικεντρώνεται στην λογοτεχνία που είναι γραμμένη ή μεταφρασμένη στα αγγλικά. Τα μεταφρασμένα έργα δίνονται με δύο ημερομηνίες: της πρώτης δημοσίευσης και της πρώτης αγγλόφωνης έκδοσης.

Άλλα έργα σκιαγραφούν την «ανακύκλωση» των στερεότυπων αναρχικών χαρακτήρων (π.χ. στο Soho Crackpots[1] και στο The Anarchist Beast[2] του Nhat Hong). Αν και οι ουτοπίες, οι φανταστικοί και εναλλακτικοί κόσμοι μας λένε πολλά για τον κόσμο για τον οποίο γράφηκαν, δεν θα καταγραφούν εδώ. Θα το αφήσω σε άλλους να υποστηρίξουν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των λογοτεχνικών έργων της αναρχικής επιστημονικής φαντασίας.

Παραθέτουμε μερικά από τα γεγονότα από την αναρχική ιστορία που έχουν «καταφύγει» σε λογοτεχνικά έργα.

B. Traven

Α. 1848. Το έτος των επαναστάσεων (Παρίσι, Δρέσδη, Βιέννη κ.α.).

Ο Μιχαήλ Μπακούνιν (1813-1876) αγωνίζεται στα οδοφράγματα στη Δρέσδη με τον Ρίχαρντ Βάγκνερ (1813-1883). Ο Μπακούνιν φαίνεται να είναι η έμπνευση για τον Ζίγκφρηντ (Siegfried)[3] στο έργο «Το Δαχτυλίδι» (The Ring)[4]. Αργότερα, θα γραφτεί ένα μυθιστόρημα με κεντρικό ήρωα τον ίδιον: Μπακούνιν: μια εφεύρεση (Bacunin, an invention)[5] (1970, 1977) από τον Horst Bienek (1930-1990)[6].

Β. 1871. Η Κομμούνα του Παρισιού, ένα δημιουργικό γεγονός για όλο το σοσιαλιστικό κίνημα, πυροδότησε μια πλειάδα ρεπορτάζ και μυθιστορήματα, όπως τα παρακάτω:

«Δεν πεινάει, να πετάξει θέλει ο άνθρωπος…»

Την πρώτη κρύα μέρα του χειμώνα μ’ έβγαλαν. Φόρεσα το τριμμένο μου μπουφάν, έδεσα τα πολυκαιρισμένα μου άρβυλα και προχώρησα. Κοίταξα γύρω μου, μα δεν υπήρχε ψυχή. Δεν έχω που να πάω, αλλά είμαι ευτυχισμένος. Ψηλαφώ του προσώπου μου τα σκαψίματα. Ο χρόνος στέκεται τυφλός εμπρός μου με τα τρία του πρόσωπα, με του Ενεστώτα το πλέον προκλητικό, όλο να γλιστρά απ’ τα χείλη και, δίχως ραβδί, δίχως σκυλί, να χάνεται στην ανυπαρξία. Η καρδιά μου πονά· χτύποι λοξοί κι αρρυθμίες την κεντούν. Ξέρεις πώς είναι να είσαι έξω; Πόσος καιρός πέρασε… Κανείς δε θα με χαιρετίσει. Το ξέρω. Δεν γνωρίζω κανέναν εδώ. Έζησα χρόνια στην Χώρα της Σκιάς. Εκεί όπου το φως, κάτι ονειρικά μακρινό, υπάρχει, να δίνει ζωή στο σκοτάδι. Ανειδίκευτος εδώ, ανειδίκευτος κι εκεί· την έμφυτη μαστοριά μου στων ανθρώπων τις υποθέσεις σπάταλα ξόδεψα. Υποδύθηκα, λοιπόν, το πεφταστέρι, όπως λένε, μ’ απερίγραπτη επιτυχία, που ραγίζει τ’ απόλυτο μαύρο με της πτώσης του το φως. Δεν πληρώθηκα για τον κόπο μου ποτέ, δεν υπήρξα, που λένε, κανενός μισθωτός κι ας έκανα, έστω και για την στιγμή, την νύχτα μέρα. Μόνη μου ευχαρίστηση οι ευχές των παιδιών στ’ όνομά μου, καθώς έπεφτα και ξανάπεφτα στ’ ουρανού τον βυθό για το χατίρι τους. Μέτοικος κι εκεί, μέτοικος παντού· σορόκος διαβατάρης μέσα στις θημωνιές. Σε θρησκείες, πολιτική και δόγματα δεν πίστεψα. Έμαθα από μικρός να ψιθυρίζω τις προσωπικές μου προσευχές. Ήξερα από ένστικτο τα μονοπάτια της ερήμου, μα από τις «οάσεις» τους δεν γύρεψα γουλιά. Κάλλιο χολή και ξύδι.

«ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΟΣ» Ο ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΦΟΝΙΚΗΣ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ – ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ, ΠΟΣΟ ΚΙΝΔΥΝΕΨΕ, ΠΟΙΟΙ ΤΟΝ ΚΡΥΒΟΥΝ. ΟΛΗ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ…

Στο βάθος δεξιά η οικία του «εξαφανισμένου»

Ναι, ένας θάνατος για τους πολλούς εφευρέθηκε εδώ, που καυχιέται πως είναι ζωή: αληθινά, μια εγκάρδια υπηρεσία στους κήρυκες του θανάτου!

Κράτος ονομάζω αυτό, όπου όλοι πίνουν δηλητήριο, καλοί και κακοί: κράτος, όπου όλοι χάνουν τον εαυτό τους, καλοί και κακοί: κράτος, όπου η αργή αυτοκτονία όλων -ονομάζεται «ζωή».

Δείτε λοιπόν αυτούς τους περιττούς! Κλέβουν τα έργα των εφευρετών και τους θησαυρούς των σοφών: πνευματική καλλιέργεια ονομάζουν την κλεψιά τους -κι όλα τα κάνουν αρρώστια και αποτυχία!

Δείτε λοιπόν αυτούς τους περιττούς! Άρρωστοι είναι πάντα, ξερνούν τη χολή τους και το ονομάζουν αυτό εφημερίδα. Κατασπαράζουν ο ένας τον άλλο και δεν μπορούν καν να τον χωνέψουν.

Δείτε λοιπόν αυτούς τους περιττούς! Πλούτη αποκτούν και όμως γίνονται όλο και πιο φτωχοί. Δύναμη θέλουν και προπαντός τον μοχλό της δύναμης, πολύ χρήμα -αυτοί οι ανίκανοι!

Δείτε πώς σκαρφαλώνουν, αυτοί οι ευκίνητοι πίθηκοι! Σκαρφαλώνουν ο ένας πάνω στον άλλο κι έτσι παρασύρονται στη λάσπη και στο βυθό.

Όλοι θέλουν να ανεβούν στο θρόνο: αυτό είναι η τρέλα τους –λες και η ευτυχία κάθεται στο θρόνο! Συχνά κάθεται η λάσπη στο θρόνο – και επίσης συχνά ο θρόνος πάνω στη λάσπη. Νίτσε, Τάδε έφη Ζαρατούστρα

Το εκκλησάκι του Αγ. Νικολάου

Η εκ νέου και μάλιστα ολική εξαφάνιση του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή από την ημέρα της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι φαίνεται ότι όχι μόνο δεν παραξένεψε κανέναν, όχι μόνο δεν προκάλεσε ανησυχία, όχι μόνο δεν ανάγκασε τα ΜΜΕ φιλικά ή μη στο καθεστώς Τσίπρα να τον αναζητήσουν, αλλά προφανώς θεωρήθηκε απολύτως φυσιολογική.

Μα θα αναρωτηθεί κάποιος, γιατί να προκληθεί ανησυχία για την ολική του εξαφάνιση αυτές τις ημέρες; Μα επειδή πολύ απλά όλοι γνωρίζουν ότι τυγχάνει μόνιμος κάτοικος Ραφήνας τόσο ο ίδιος όσο και η οικογένεια του στην οποία συμπεριλαμβάνονται και τα δυο ανήλικα τέκνα του. Άρα λοιπόν όχι μόνο θα ήταν αναμενόμενο το ενδιαφέρον των ΜΜΕ, αλλά και ιδιαίτερα της αξιωματικής αντιπολίτευσης για το γεγονός ότι παραμένει «αγνοούμενος», αλλά θεωρητικά θα ήταν δεδομένη η αναζήτησή του και η προτροπή να μιλήσει για το κακό που έγινε κυριολεκτικά έξω από την πόρτα του σπιτιού του.

Η «ΑΓΝΟΙΑ» ΤΟΥ ΤΣΙΠΡΑ, ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑΣ ΚΑΙ Η ΚΡΑΤΙΚΗ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΣΤΟ ΜΑΤΙ…

«Μια μεγάλη απελπισία ξανακυρίεψε την ψυχή του, καθώς είχε την αίσθηση ότι δεν θα κατόρθωνε να ξεπεράσει εκείνο το τείχος της ζωντανής βρωμιάς. Πιο τρομακτική, όμως του φαινόταν εκείνη η προοπτική να μείνει σ’ εκείνο το μέρος, όπου αργά ή γρήγορα θα καταβαλλόταν από τον ύπνο και θα σωριαζόταν στον βόρβορο, στο έλεος των ποντικιών που ενέδρευαν. Αυτή η προοπτική τού έδωσε δυνάμεις για να επιτεθεί, με σκοπό την τελική έξοδο, με την βεβαιότητα ότι εκείνο το φράγμα από βρωμιές και ποντίκια ήταν το τελευταίο που τον χώριζε από το φως. Σαν τρελός έσφιξε το σαγόνια του και όρμησε προς την έξοδο σκαρφαλώνοντας ιλιγγιωδώς τους σωρούς της βρομιάς, ποδοπατώντας τα ποντίκια, που τσίριζαν κουνώντας ακατάπαυστα τα χέρια του σαν ανεμόμυλος, για να αποφύγει να ορμήσουν επάνω του όπως την προηγούμενη φορά». Ερνέστο Σάμπατο, Αββαδών ο Εξολοθρευτής

Πιστεύουμε ακράδαντα ότι κάθε μορφή εξουσίας, κάθε σύστημα κυριαρχίας σε κάθε εποχή, σε κάθε τόπο σε κάθε συγκυρία είτε με φανερό είτε με συγκαλυμμένο τρόπο δεν μπορεί να διατηρηθεί εάν δεν ανανεώνει τους τρόπους επιβολής, εάν δεν συνδυάζει τις δοκιμασμένες μεθοδολογίες, εάν δεν εμπλουτίζει το υπάρχον ιδεολογικό οπλοστάσιο. Κάθε βήμα προς την περιβόητη ενοποίηση της κυριαρχίας προϋποθέτει αυτή ακριβώς την ικανότητα των κυρίαρχων: να εμπνέονται απ’ αυτές τις ιστορικές «στιγμές», στις οποίες οι σχεδιασμοί τους στέφθηκαν με την μεγαλύτερη επιτυχία, αλλά ταυτόχρονα να επιβεβαιώνεται η προσαρμοστικότητά τους στις «καινούργιες» απαιτήσεις.

Ο Ιδεαλισμός που κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει! (Β΄)

Ο Τράιτσκε έγινε καθηγητής ιστορίας στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου μεταξύ 1874-1896. Ακολουθώντας τα ίχνη του Χέγκελ, είπε: «ο πόλεμος δεν είναι μόνο μια πρακτική, παρά και μια θεωρητική αναγκαιότητα, μια επιτακτική απαίτηση της λογικής. Η έννοια του κράτους συνεπάγεται την έννοια του πολέμου, γιατί η ουσία του κράτους είναι η δύναμη. Το κράτος είναι ο λαός οργανωμένος σε κυρίαρχη δύναμη». Μία ακόμη… φιλοσοφημένη φράση του είναι: «ο λαός, οι υπήκοοι, δεν πρέπει να είναι τίποτε περισσότερο από δούλοι του κράτους. Δεν έχει σημασία τι σκέπτεστε, αρκεί να υπακούτε» και συνεχίζει: «η πολεμική δόξα είναι η βάση όλων των πολιτικών αρετών. Στον πλούσιο θησαυρό της γερμανικής δόξας η πρωσική στρατιωτική δόξα είναι κόσμημα τόσο πολύτιμο, όσο και τα αριστουργήματα των ποιητών και των σοφών μας. Το να «παίξουμε» στα τυφλά με την ειρήνη έγινε η ντροπή της σκέψης και της ηθικής του καιρού μας». Ως ένας ακόμη λάτρης του πολέμου συμπεραίνει: «το ότι ο πόλεμος θα έπρεπε να εξοστρακιστεί για πάντα από τον κόσμο είναι μια ελπίδα όχι μόνο παράλογη, αλλά και ανήθικη». Τι πολεμοχαρείς κάποιοι φιλόσοφοι! Όνειρο τους να ατενίζουν τα πεδία των σφαγών απ’ τους υψηλούς καθηγητικούς τους θώκους, πάντα συντροφιά με αφέψημα στη σωστή θερμοκρασία και να γεμίζουν αράδες-αράδες τα ταλαίπωρα χαρτιά τους με ύμνους δόξας και ανδραγαθοσύνης στο όνομα της εξουσίας και του ψεύδους.

Ο Ιδεαλισμός που κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει! (Α΄)

«Σκεφτείτε, κύριε, αν μπορούσαμε να ξέρουμε την ατομική ιστορία, τα ονόματα, το χαμόγελο, τα όνειρα, τις αγάπες, τις επιθυμίες και τις δημιουργικές ικανότητες των εκατομμυρίων νεκρών των πολέμων, αν τους γνωρίζαμε σαν τ’ αδέρφια μας, σαν τους ανθρώπους που μεγαλώσαμε μαζί και ονειρευτήκαμε μαζί, τι διάσταση θα είχε για μας η ανθρώπινη ιστορία και πόσο άγρυπνοι και προσεχτικοί θα ήμασταν σε κάθε επιλογή της εξουσίας, σε κάθε ιδεολογική πρόταση…» Χρόνης Μίσσιος, «Χαμογέλα ρε, τι σου ζητάνε;»

Το κράτος, θέλοντας να επιβάλει το δίπολο καλών κακών και την όξυνση των άκρων, τοποθετεί από τη μια τους ακροαριστερούς (με τις «αντιεξουσιαστικές» συνιστώσες τους) και από την άλλη τους ακροδεξιούς ως τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Μόνο που το νόμισμα δεν έπεσε κορώνα ή γράμματα, στάθηκε όρθιο. Αυτά τα δίπολα τρέφουν κάθε κυριαρχία, γίνονται τα δεκανίκια της και τη σώζουν από τις δύσκολες καταστάσεις που περνάει. Την ταΐζουν με φροντίδα, μέχρι να ξαναστηθεί στα πόδια της και να μας τσακίσει. Γι’ αυτό δεν θελήσαμε να αρκεστούμε σε μία ακόμη ιστορική παρουσίαση της κτηνωδίας των ναζί, αν και αυτή είναι πάντοτε χρήσιμη ως μνήμη, που δείχνει μέχρι που μπορεί να φτάσει η ανθρώπινη διάβρωση από την εξουσία. Πολλοί είπαν ότι από τότε και μετά ο κόσμος δε θα ’ταν πια ο ίδιος και ίσως έχουν δίκιο. Μιας και πολύς λόγος γίνεται τελευταία σχετικά με την «φασιστική απειλή», θεωρήσαμε σημαντικό να εξετάσουμε όσα πυροδότησαν κυρίως το ναζισμό, γιατί αυτές είναι οι αιτίες που κατά βάθος υπάρχουν και εμφανίζονται με πολλά ονόματα σε όλες τις εποχές, της τωρινής μη εξαιρουμένης, βέβαια. Και πολλές φορές έχουν και το όνομα του «καλού» της ιστορίας. Ας μην ξεχνάμε, όμως, ότι η απολυταρχία, ως μία ακόμη μορφή κρατισμού, αποτελεί μία ακόμη μορφή υποδούλωσης των ανθρώπων στην κυριαρχία, την πλέον φανερή.

Η Ιστορία ενός Φυλλαδίου και η Μοίρα του Αναρχικού Varshavskiy

(Από την Ιστορία της Αναρχικής Αντίστασης ενάντια στον Ολοκληρωτισμό)

Κάποιοι ερευνητές, ακολουθώντας γενικά τη σοβιετική ιστοριογραφική παράδοση των δεκαετιών του 1960-1980, βλέπουν τη δεκαετία του ’20 σαν μια περίοδο κρίσης και παρακμής του αναρχικού κινήματος στο γεωγραφικό χώρο της ΕΣΣΔ¹. Σύμφωνα με έργα άλλων συγγραφέων και τα έγγραφα που δημοσιεύθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του ’90 με αρχές της δεκαετίας του 2000, υπάρχουν αποδείξεις ότι ο αγώνας των αναρχικών οργανώσεων σε πολλές περιοχές της ΕΣΣΔ συνεχίσθηκε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920 σε συνθήκες καταστολής και παρανομίας. Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, οι αναρχικοί αποπειράθηκαν να ξαναστήσουν τις οργανώσεις που προηγουμένως διαλύθηκαν, εξέδωσαν φυλλάδια και παράνομα περιοδικά, συμμετείχαν δραστήρια στις συγκρούσεις των ανέργων εργατών, προώθησαν τη δημιουργία ανεξάρτητων συνδικάτων εργατών, ανέργων και αγροτών, κάλεσαν στον αγώνα για την καταστροφή του γραφειοκρατικού καθεστώτος μέσω της κοινωνικής επανάστασης και το χτίσιμο της χωρίς κράτος κομμουνιστικής κοινωνίας βασισμένης στην αυτo-κυβέρνηση.

Η OGPU σημείωνε ακόμα και τις περιπτώσεις απαλλοτριώσεων που οργάνωναν αναρχικοί. Το εύρος των κοινωνικών στρωμάτων με τα οποία δούλεψαν οι αναρχικοί αυτή την περίοδο είναι πολύ πλατύ. Είναι εργάτες, άνεργοι, αγρότες, δάσκαλοι, φοιτητές και εκείνοι που «εκκαθαρίστηκαν» από θεσμούς της ανώτερης εκπαίδευσης λόγω του ότι ήταν πολιτικά ύποπτοι, κληρωτοί και στρατιώτες, μέλη της RKSM (Ένωση Ρωσικής Κομμουνιστικής Νεολαίας) και του πρώην VKP(b) (Πανρωσικό Κομμουνιστικό Κόμμα – μπολσεβίκικο), ακόμη και Κοζάκους². Οι αναρχο-απόκρυφοι κύκλοι που λειτούργησαν ανάμεσα στην διανόηση ήταν, επίσης, πολυπληθείς τη δεκαετία του ’20³. Οι προσπάθειες να ξαναστηθούν οι αναρχικές οργανώσεις συνεχίσθηκαν την δεκαετία του ’30. Οι πιο γνωστές απ’ αυτές ήταν η Συνομοσπονδία των Ουκρανών Αναρχικών Nabat (Konfederatsiya anarkhistov Ukrainy Nabat) το 1934 και η δραστηριότητα της παράνομης αναρχικής ομάδας στο χημικό εργοστάσιο του Στάλινγκραντ το 1937⁴.

Αδίστακτοι εγκληματίες, μανιακοί της εξουσίας, έρποντα και όζοντα υποχθόνια όντα… (Β)

Η εξουσία είναι απεχθής και αντιανθρώπινη.

Οι διάφορες όψεις με τις οποίες εμφανίζεται δεν αλλοιώνουν την ουσία της, αλλά ενισχύονται και διαμορφώνονται από το ιδεολογικό και πολιτικό περιεχόμενο αυτών που την εκφράζουν.

Έτσι, μπορούμε να αντιλαμβανόμαστε τις διαφοροποιήσεις της, μία εκ των οποίων είναι και η παρούσα αριστεροδεξιά εκδήλωσή της που λόγω της σύνθεσής της αποτελεί την απεχθέστερη μορφή εξουσίας, την ένωση του μπολσεβικισμού-σταλινισμού με τον ακροδεξιό πολιτικαντισμό.

Κάποιοι από αυτούς που για ιδιοτελείς σκοπούς συμπορεύονταν με το σημερινό καθεστώς, παρά την μνημονιακή καταστροφή που συνεχίσθηκε και κορυφώθηκε μετά την ανάληψη της κρατικής διαχείρισης από τους αριστεροδεξιούς, μετά τα τελευταία συμβάντα είναι σφόδρα πιθανό να έχουν ολιγοστεύσει, εγκαταλείποντες το καράβι σαν τα ποντίκια. Βέβαια, οι σφογγοκωλάριοι της κάθε εξουσίας και ιδιαίτερα αυτής της αριστεροδεξιάς εκδοχής της δεν εξαλείφονται ολοκληρωτικά. Υπάρχουν για να διαιωνίζουν και να επιβεβαιώνουν την ειδεχθή υπόσταση του κρατισμού και αυτών που τον εφαρμόζουν και οι οποίοι εγκληματούν αδιαλείπτως. Πρόκειται για τους πολιτικούς και τους κάθε είδους εξουσιαστές (αριστερούς, δεξιούς, κεντρώους, σοσιαλιστές, κομμουνιστές κ.λπ.) οι οποίοι βασίζονται σε όλους εκείνους που χαρακτηρίζονται και είναι πολίτες/υπήκοοι/ψηφοφόροι κ.ά. και οι οποίοι έχουν εγκαταλειφθεί στα χέρια τους «ψυχή τε και σώματι».

Αδίστακτοι εγκληματίες, μανιακοί της εξουσίας, έρποντα και όζοντα υποχθόνια όντα… (Α)

Είναι εξαιρετικά δύσκολο να περιγραφεί αυτή η τελευταία διπλή τραγωδία στην Κινέττα και Ραφήνα Αττικής με λέξεις. Εξ ίσου δύσκολη, αν όχι δυσκολότερη, είναι η περιγραφή του νέου κατά συρροήν κρατικού εγκλήματος στην Αττική, μόλις λίγο καιρό μετά τις δύο φονικές πλημμύρες στη Μάνδρα. Τί ωφελούν εξ άλλου οι περιγραφές; Όλοι γνωρίζουν την αλήθεια.

Όλοι γνωρίζουν αυτό που η κυβέρνηση και τα όργανά της προσπάθησαν να κρύψουν επιμελώς στο ξεκίνημα της τραγωδίας. Ότι ουδέποτε εκτελέστηκε σχέδιο εκκένωσης των συγκεκριμένων οικισμών, διότι η ηγεσία του Πυροσβεστικού Σώματος, που εποπτεύεται από το υπουργείο Δημοσίας Τάξεως αδιαφόρησε παντελώς και δεν απέστειλε ποτέ τη σχετική εισήγηση.

Οι ρίζες της αναρχίας εις το «χρυσούν γένος» (Μέρος θ΄)

Αυτές οι πρώτες κοινωνίες, που καλύπτονται από την ομίχλη του χρόνου και συχνά για μας πατούν μεταξύ φαντασίας και απόμακρης άρρητης μνήμης, αντιμετωπίζονται άλλοτε με αμηχανία και άλλοτε με την εμπορική διάθεση του τηλεπλασιέ βιβλίων, που τις αποδίδει σε εξωγήινους πληθυσμούς. Είναι πιο εύκολο συχνά για τους ανθρώπους να θεωρούν αυτές τις ελεύθερες κοινωνίες ως δημιουργήματα εξωγήινων πολιτισμών, παρά ελεύθερων ανθρώπων. Άλλοτε πάλι οι εκπολιτιστές είναι οι εξωγήινοι, σα να χρειάζεται να έρθουν πλάσματα από άλλους πλανήτες, για να επιβληθεί μία εξουσία· λες και δεν είναι επαρκείς οι γη-γενείς εξουσιαστές.

Οι ουτοπιστές που ανατράφηκαν μέσα στα όρια του πολιτισμού, από τον Πλάτωνα μέχρι τον Μωρ και τον Λεκατσά, φαντάζονται την ιδανική πολιτεία ως κοινοκτημοσύνη. Πρώτα από όλα, ο ιδανικός τους κόσμος είναι μία πολιτεία, διαθέτει άρα πολίτευμα, επεξεργάζεται επομένως νοητικά τη διαχείριση της εξουσίας. Έπειτα, η κοινοκτημοσύνη διαμοιράζει απλώς την γη σε ίσα μέρη στην καλύτερη περίπτωση, αν δε μιλάει και για σωστή διαχείριση της βιομηχανίας. Προσπαθούν να λύσουν ένα αίνιγμα, πιάνοντάς το από τη μέση της διαδρομής, χωρίς να αναζητούν τα αρχικά αίτια που υπέταξαν τον άνθρωπο. Άλλωστε, δεν χάνουν στιγμή την εμπιστοσύνη τους στον πολιτισμό, δεν αμφιβάλουν σχεδόν ποτέ για τις συνέπειές του, γεγονός που δημιουργεί όχι μόνο μία μερική αντιμετώπιση του θέματος, αλλά και του δίνει ακριβώς την αίσθηση του απραγματοποίητου. Δεν γίνεται από τη μία να κρατάμε όσα φυλάκισαν τον άνθρωπο και τον υπέταξαν και από την άλλη να επιδιώκουμε μία ελεύθερη κοινότητα ανθρώπων. Ακριβώς για αυτό οι κοινωνίες αυτές είναι ουτοπικές με όλη τη σημασία της λέξης: ου-τόπος.