Όταν η αντικουλτούρα συναντά το μάρκετινγκ…

Με αρκετή δόση υπερβολής ίσως οι συγγραφείς του βιβλίου «H επανάσταση που ολοκληρώθηκε: ο μύθος της αντικουλτούρας», δηλώνουν: «Είναι κυρίως οι αντικομφορμιστές και όχι οι κομφορμιστές αυτοί που ενισχύουν την κατανάλωση. Αυτή η διαπίστωση είναι προφανής για όσους δουλεύουν στη διαφήμιση». Είναι σίγουρο πάντως, ότι σύνθετοι μηχανισμοί επιδρούν στις συνήθειες των ανθρώπων, είτε αφορούν την επιλογή των εμπορικών αγαθών είτε τη διαχείριση του χρόνου και άλλων άυλων αγαθών. Σε κάθε περίπτωση και μέσα στην υπερβολή τού παραπάνω μηνύματος κρύβονται πικρές αλήθειες. Το μότο «Πες μου τι αγοράζεις, για να σου πω ποιος είσαι» δεν αφορά μόνο το κομμάτι της κοινωνίας που αρέσκεται να καταναλώνει, θεωρώντας ότι με αυτό τον τρόπο διαμορφώνει μια ταυτότητα, αλλά και άλλα κομμάτια που φέρουν αντισυμβατικά χαρακτηριστικά. Τα μέλη ή οι φορείς μιας αντικουλτούρας μπορεί να πιστεύουν ότι είναι ανυπάκουοι στον καπιταλισμό αλλά όχι στο σύστημα ως σύνολο. Μπορεί να μην αγοράζουν τα κλασσικά ρούχα ή τα κλασσικά αυτοκίνητα, αλλά προσδίδουν στην «αιρετική» τους επιλογή μια αξία για την ικανοποίηση του «εγώ» τους και ταυτόχρονα του συστήματος, σε οικονομικό και πολιτισμικό επίπεδο. Ο καπιταλισμός είτε πουλήσει «κλασσικά» είτε «εναλλακτικά» είναι το ίδιο και το αυτό με όρους καθαρά χρηματοοικονομικούς. Λεφτά μπαίνουν στο ταμείο. Γι’ αυτό και η όποια σύγκρουση περιορίζεται μονάχα σε πολιτισμικό επίπεδο είναι ακίνδυνη για το σύστημα. Ασφαλώς καινοτόμα η αντικουλτούρα, πολλές φορές δανείζει τις ιδέες και τις λύσεις της σε συστημικούς επιχειρηματικούς βραχίονες ανανεώνοντας και φρεσκάροντας τη γκάμα τους. Και αυτό αφορά και «αθώους» τομείς, όπως είναι τα βιολογικά τρόφιμα ή η εναλλακτική ιατρική, όπου πολύ συχνά η εμπορική ισχύς υποβαθμίζει την μη χρηματική αξία του αγαθού.

Φοβάμαι, άρα υπάρχω

Η ασθένεια της ευυπόληπτης καρμανιόλας προς τέρψη της οφθαλμοφανούς εξαπάτησης συναντάται σε κάθε εποχή (για να μην πούμε πως προηγείται της εποχής της). Πρόκειται για ασθένεια μακροχρόνια και υποτροπιάζουσα. Μερικά από τα συμπτώματα που έχουν αναφερθεί στα γεωγραφικά μήκη και πλάτη της γης είναι μούδιασμα, αδιαφορία, αστάθεια, έλλειψη επικοινωνίας με το φυσικό περιβάλλον, αίσθηση εγκατάλειψης, δυσφορία, ακράτεια, εγωκεντρισμός, τάσεις αυτοκαταστροφής και διαφυγής από την πραγματικότητα.

Τα άτομα που πάσχουν από την παραπάνω νόσο συνήθως ζούνε σύμφωνα με όσα τους έχουν πει κι όχι με όσα τους ταιριάζουν. Για την ακρίβεια δεν μπήκαν καν στον κόπο να αναζητήσουν τι είναι αυτό που τους ταιριάζει και κυρίως ποιοι είναι. Συμπεριφέρονται στη ζωή όπως σε ένα ρούχο που το φοράνε καθημερινά μέχρι τη στιγμή που θα το βαρεθούνε και θα το πετάξουν ενώ θα μπορούσαν να το χαρίσουν.

Οι άνθρωποι στις μοντέρνες κοινωνίες έχουν την τάση να βουλιάζουν όλο και πιο βαθιά στην κινούμενη άμμο της καταναλωτικής συνήθειας πιστεύοντας πως με αυτό τον τρόπο θα καταφέρουν να γεμίζουν τα κενά που χάσκουν σαν κρατήρες μέσα στην ψυχή τους. Μέσα από την άρνηση αντιμετώπισης των προβλημάτων τους διακόπτουν τη φυσική εξέλιξη του είναι τους κατακερματίζοντας την όποια ευνοϊκή αντιπαράθεση με τον εαυτό τους. Αρέσκονται να τους ακούν κι όχι να ακούνε, μεταφέροντας το βάρος της υπόστασής τους στην πιο εύκολη λύση των πάντων: ξεφυλλίζοντας τις σελίδες της ζωής αντί να τις γράψουν. Είναι κάτι σαν νοητική ανεπάρκεια. Είναι τόσο θλιβερό κι επικίνδυνο να αντιλαμβάνεσαι τις δυνατότητες που κρύβει ένας άνθρωπος και να μην επιθυμεί να συντελέσει στην ολοκλήρωση της εσωτερικής του αναζήτησης.

Από την ελευθερία στην εκμετάλλευση των δελφινιών

Από τον περίσσιο θαυμασμό που ανέκαθεν προκαλούσαν στους ανθρώπους τα κητώδη, μέχρι την εκμετάλλευσή τους σαν ένα ακόμη είδος ζωντανού εμπορεύματος, μεσολάβησαν αιώνες και πληθώρα ανθρώπινων πολιτισμών. Η πρώτη ανθρώπινη απόπειρα, ώστε να εκτεθούν αιχμάλωτα δελφίνια με σκοπό τη διασκέδαση του εκάστοτε κοινού, έγινε στον Άγιο Αυγουστίνο της Φλόριντα, το 1938. Η μόδα των δελφιναρίων εξαπλώθηκε γρήγορα μετά από την μεγάλη επιτυχία της τηλεοπτικής σειράς «Φλίππερ» που παρουσιαζόταν στην Αμερική, κατά την δεκαετία ’60-70. Το θλιβερό παρασκήνιο στην ιστορία της αιχμαλωσίας τους αποκαλύπτεται είτε μέσω ντοκιμαντέρ είτε μέσα από κάποιες απόπειρες δημοσιογραφικού περιεχομένου, παρουσιάζοντας την «πτώση» τους από την ελευθερία της θάλασσας και του ωκεανού στο χλωριωμένο νερό της πισίνας, και την έκπτωση της ιδιαίτερα σύνθετης και εξελιγμένης τους οντότητας στο ρόλο του υπάκουου γελωτοποιού. Η ιστορία της αιχμαλωσίας τους ξεκινά από τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Ουσιαστικά πρόκειται για το χρονικό σημείο όπου οι επιχειρήσεις αυτού του είδους εξελίχθηκαν σε παγκόσμια βιομηχανία. Στο προσκήνιο της βιομηχανίας αυτής βασιλεύει η τέχνη της παραπληροφόρησης του κοινού, μέσα από καλά οργανωμένες δημόσιες σχέσεις και διαφημιστικές καμπάνιες, ενώ στο παρασκήνιο κυριαρχούν οι αρπαγές από τη θάλασσα, η παράνομη διακίνηση, η κυβερνητική διαφθορά και οι επώδυνες μεταφορές από τη μια άκρη του κόσμου στην άλλη και η ανελέητη εκμετάλλευση.

Η καταστροφή της φύσης

του Anton Pannekoek (1873-1960)

Πρόλογος

Πρόκειται για ένα πρώιμο άρθρο του διάσημου σοσιαλιστή μελετητή, καθώς και εξέχοντος αστρονόμου Anton Pannekoek, το οποίο προχωρά σε μεγάλο βαθμό στην εξάλειψη της ιδέας ότι οι σοσιαλιστές είχαν μια πολύ παραγωγιστική άποψη για τη σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον.

Ο Άντον Πάνεκουκ, υπήρξε ο πιο γνωστός θεωρητικός των εργατικών συμβουλίων και κύριος εκπρόσωπος της αριστερής πτέρυγας του Κ.Κ. Ολλανδίας, στην οποία ο Λένιν επιτέθηκε στο έργο του «Ο αριστερισμός». Ο Πάνεκουκ προσπάθησε να ξεκαθαρίσει τη φύση του μπολσεβικισμού και της ρωσικής επανάστασης. Έδειξε ότι η Οκτωβριανή επανάσταση, αν και αποτελούσε σημαντικό σταθμό στην ανάπτυξη του εργατικού κινήματος, κατέτεινε εξ αρχής σε ένα σύστημα παραγωγής που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κρατικός σοσιαλισμός ή κρατικός καπιταλισμός. Αλλά η ρωσική επανάσταση διεξάχθηκε κάτω από το λάβαρο του μαρξισμού και το μπολσεβίκικο κράτος θεωρήθηκε γενικά ένα μαρξιστικό καθεστώς. Ο μαρξισμός, και κατόπιν, ο μαρξισμός-λενινισμός-σταλινισμός, αποτέλεσαν την ιδεολογία του ρωσικού κρατικού καπιταλισμού.

Οι απόψεις του τείνουν στον ακραίο κομμουνισμό, σε πολλά σημεία δε ταυτίζονται με τους αναρχοκομμουνιστές, τους λεγόμενους ντεφαιτιστές και άλλες επαναστατικές για την εποχή τους τάσεις, εκφραστές των οποίων είναι οι Ρόζα Λούξεμπουργκ, Κάρλ Λίμπκνεχτ, Πώλ Μάτικ, Αμαντέο Μπορντίγκα κ.ά.

Χαρακτηριστικό των απόψεων του είναι, επίσης, το Γράμμα του Πανεκούκ προς τον Πωλ Ματίκ (στις 26/5/1949) σχετικά με τις διαφορές μεταξύ μαρξισμού και αναρχισμού.^[1]

1850: Η εξέγερση των βουλγάρων χωρικών

Πρόκειται για τη σύντομη ιστορία μιας εξέγερσης από (κυρίως) βουλγάρους χωρικούς κατά την περίοδο της πτώσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι αγρότες αγωνίστηκαν για να καταργήσουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις στους φεουδάρχες, αλλά πολλοί από τους ηγέτες τους κινούνταν επίσης από ένα μίγμα εθνικής αυτονομίας και Χριστιανισμού. Η εξέγερση συνετρίβη, αλλά η οργή από τα σοβαρά αντίποινα εκ μέρους των αρχών ανάγκασε την Οθωμανική Αυτοκρατορία να υποχωρήσει και να παραχωρήσει περιορισμένες μεταρρυθμίσεις όσον αφορά τη γη και τους φόρους.

Η εξέγερση

Από τότε που οι Τούρκοι κατέκτησαν τη Βουλγαρία στα τέλη του 14ου αιώνα, ο τοπικός σλαβικός και χριστιανικός πληθυσμός, απτόητος από τους αυστηρούς νόμους και την αιματηρή καταστολή, συνεχίζει να αντιστέκεται και να διοργανώνει ένοπλες εξεγέρσεις. Κάθε φορά που η Οθωμανική Αυτοκρατορία έκανε πόλεμο με μια από τις Ευρωπαϊκές Χριστιανικές Δυνάμεις και ηττούνταν, οι Βούλγαροι ξεσηκώνονταν. Στα τέλη της άνοιξης του 1850, στα βορειοδυτικά της Βουλγαρίας σημειώνεται μια καθυστερημένη αντίδραση στα επαναστατικά γεγονότα στην κεντρική Ευρώπη.

Οι βούλγαροι αγρότες είχαν διαχρονικά αντιταχθεί στην φεουδαρχική καταπίεση, η οποία, όπως εφαρμοζόταν από το οθωμανικό καθεστώς, ήταν μια άμεση ληστεία που επέβαλαν οι Τούρκοι φεουδάρχες άρχοντες. Αρκετοί νεαροί βούλγαροι διανοητές προσπάθησαν να κάνουν τους βουλγάρους χωρικούς να συσχετίσουν την απαίτηση για κατάργηση της πρωτόγονης φεουδαρχικής καταπίεσης με το αίτημα αυτονομίας για τους Βούλγαρους. Ήταν πολύ νωρίς εκείνη την εποχή, σε αντιδιαστολή με την επικρατούσα Οθωμανική εξουσία, να οραματίζονται την πλήρη ελευθερία για τη Βουλγαρία.

Αναπτυξιακά οράματα

Ένα μεγαλεπήβολο αναπτυξιακό σχέδιο είναι στα σκαριά.

Από τον Ιανουάριο του 2021, η Ελλάδα μπαίνει δυναμικά στην μάχη διεκδίκησης των «ψηφιακών νομάδων». Η κυβέρνηση ψήφισε νόμο με τον οποίο δίνεται έκπτωση 50% στον φόρο εισοδήματος για τους ψηφιακούς νομάδες, οι οποίοι θα εγκατασταθούν στην χώρα μέσα στο έτος.

Τι είναι οι ψηφιακοί νομάδες; Είναι εργαζόμενοι υψηλής εξειδίκευσης, που μπορούν να προσφέρουν τις καλοπληρωμένες υπηρεσίες τους μέσω διαδικτύου, απ’ όποιο σημείο του πλανήτη επιλέξουν αυτοί. Η πανδημία αποκάλυψε, μεταξύ άλλων, την ανθεκτικότητα της εξειδικευμένης εργασίας σε συνθήκες κρίσης και φυσικά τις νέες ευκαιρίες που δημιουργεί η εξ αποστάσεως εργασία.

Ουκραΐνα: Ματώνοντας για την εξουσία

Με αφορμή την αναζωπύρωση της έντασης στην Ουκραΐνα παρουσιάζουμε το κείμενο το οποίο δημοσιεύθηκε στο φύλλο 139 της εφημερίδας ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, τον Ιούνιο του 2014.

Καθώς το αίμα συνεχίζει να ρέει στην Ουκραΐνα (αυτή είναι η ορθή διατύπωση της σλαβονικής αυτή λέξης, αντί της φτιαχτής  και άσχετης «Ουκρανία» που παραπέμπει σε… κρανία που δεν υπάρχουν), ωθώντας σε «βολικούς» συνειρμούς αναβίωσης μιας «ψυχροπολεμικής» περιόδου που τελείωσε δύο και πλέον δεκαετίες πριν, καλό είναι να διαπιστώσουμε εάν κάτι τέτοιο όντως ισχύει.

Η πραξικοπηματική κατάληψη της εξουσίας από τα ενεργούμενα των δυτικών (κυρίως Αμερικανών και Γερμανών) στην Ουκραΐνα, η άμεση κατάληψη της Κριμαίας από τη Ρωσσία, οι μάχες στην ανατολική Ουκρανία, η συγκέντρωση στρατευμάτων ΝΑΤΟικών και Ρωσσικών σε όλη τη γραμμή του «Ανατολικού Μετώπου», οι εκβιασμοί αλλά και οι συμφωνίες στο ενεργειακό επίπεδο, δημιουργούν μια εικόνα πως η προηγούμενη «σχεδόν αρραγής» συνεργασία Δύσης και Ανατολής στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης έχει σπάσει και θα πρέπει να επαναδιευθετηθεί.

Είναι όντως έτσι; Υπάρχει βέβαια η εύκολη (και βολική όπως θα διαπιστώσουμε) οπτική που βλέπει τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στις ποικιλώνυμες εξουσιαστικές κλίκες και όχι τις συμπήξεις οι οποίες δημιουργούνται ακριβώς εξ αιτίας των διαχωριστικών γραμμών. Στην περίπτωση της Ουκραΐνας (όπως και της Συρίας και της Λιβύης…) τα πράγματα είναι και δεν είναι όπως φαίνονται.

Βέβαια, η πολεμική ρητορική των «αντιπάλων» ενισχύει την οπτική των διαχωριστικών γραμμών. Ήδη τον περασμένο Απρίλιο ο Αμερικανός διπλωμάτης Christopher Hill δήλωσε πως «η απάντηση της Ρωσσίας στην Ουκρανική κρίση σημαίνει πως η Μόσχα πρόδωσε τη Νέα Τάξη Πραγμάτων στην οποία συμμετείχε τα τελευταία 25 χρόνια». Συνεπώς η διολίσθηση σε ένα νέο «ψυχρό πόλεμο» είναι αναπόφευκτη. «Άσχημη» προοπτική για πολλούς, καθώς ο λεγόμενος ψυχρός πόλεμος (ο οποίος αποδείχθηκε ιδιαίτερα θερμός στα εκτός Ευρώπης σημεία του πλανήτη) ήταν άμεσα συνδεδεμένος με την απειλητική προοπτική ενός πυρηνικού ολέθρου.

Νικολάι Ιβάνοβιτς Κιμπάλτσιτς: Εφευρέτης του πρώτου επανδρωμένου πυραύλου και επαναστάτης

Ο Νικολάι Ιβάνοβιτς Κιμπάλτσιτς (Nicolai Ivanovich Κibalcich) είναι διάσημος ρώσος εφευρέτης και πατέρας του πρώτου ρώσικου κινητήρα τζετ σε αεροπλάνο, καθώς και επαναστάτης.

Γεννιέται τον Οκτώβριο του 1853 στην πόλη Κορώπ, της περιφέρειας Τσέρνιγκοβ. Ο πατέρας του είναι ιερέας και όταν ο Νικολάι μπαίνει στο γυμνάσιο το 1864, επιμένει ότι ο γιος του θα πρέπει να μετακινηθεί σε θρησκευτικό σχολείο. Παρ’ ότι αρχικά υπακούει, το 1869, το εγκαταλείπει και επανέρχεται σε σχολείο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, το οποίο τελειώνει με ασημένιο βραβείο αρκετά χρόνια αργότερα.

Από μικρός, εμφανίζει ιδιαίτερη ικανότητα στην κατανόηση των μαθηματικών και των ξένων γλωσσών. Το άλλο του προσόν είναι η επαναστατική του φύση· στα 16 του αποκόπτεται από τον πατέρα του και παίρνει μέρος σε μια ομάδα που συλλέγει απαγορευμένα βιβλία για την δημιουργία μυστικής βιβλιοθήκης. Το 1871 πηγαίνει σε σχολή μηχανικών σιδηροδρόμων στην Αγία Πετρούπολη, γιατί πιστεύει ότι οι σιδηρόδρομοι είναι απαραίτητοι σε μια αχανή χώρα όπως η Ρωσία.

ΚΥΚΛΟΦΟΡEI το 214ο φύλλο της Μηνιαίας Πανελλαδικής Αναρχικής Εφημερίδας ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Από την Παρασκευή 2 Απριλίου 2021, η μηνιαία αναρχική εφημερίδα ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ βρίσκεται σε περίπτερα της Αθήνας καθώς και στον υπόλοιπο Ελλαδικό χώρο στα σημεία διάθεσης του ημερήσιου και περιοδικού τύπου.

                                                                  

Ακολουθεί ο πρόλογος, του Κύκλου Σύνταξης, για αυτήν την έκδοση:

Οι ανεμογεννήτριες και ο Β. Αποστόλου

Στις 29/3/21 με άρθρο του στην εφσυν ο βουλευτής Σύριζα Εύβοιας Β. Αποστόλου παίρνει θέση στο ζήτημα των ανεμογεννητριών που εγκαθίστανται ή προβλέπεται να εγκατασταθούν στο νησί της Εύβοιας. Η αντίδραση της Εύβοιας στις νέες ανεμογεννήτριες, είναι ο τίτλος του άρθρου και αναπτύσσεται επιχειρηματολογία σχετικά με ζητήματα που έχουν να κάνουν με το χωροταξικό σχεδιασμό, τις περιοχές natura, τον ρόλο της ΡΑΕ, τα επιχειρηματικά συμφέροντα, τη στάση του περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας. Το άρθρο με μια πρώτη ματιά μοιάζει να θέτει εύστοχα ερωτήματα και προβληματισμούς έχοντας προφανώς την πρόθεση να πάρει «κεφάλι» σε μια σειρά πολλαπλών παρεμβάσεων, δράσεων και κειμένων. Είναι, όμως, ακριβώς έτσι τα πράγματα;

«Αντιδρούμε», εξηγεί ο βουλευτής Ευβοίας του Συριζα «για τους παρακάτω λόγους»:

1) Γιατί έχουμε ήδη καλύψει τη συμβολή μας στον εθνικό στόχο για αιολική ενέργεια εδώ και χρόνια με την εγκατάσταση 34 γιγαντιαίων πάρκων που έχουν χωροθετηθεί στη νότια Εύβοια.

Οι Τσιπρομητσοτάκηδες και τα χαΐρια τους…

Μετά από επίμονες παρακλήσεις του κοινού αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε το κείμενο των Επιδρομών με τον παλιό αγαπημένο σταρ της στήλης, τον Αλέξη τον Τσίπρα, ο οποίος απολαμβάνει τη γαλήνη της αντιπολίτευσης χάρη στο διόλου ευκαταφρόνητο 31%, που πέτυχε να αποσπάσει στις εκλογές του 2019. Όπως έχουμε ξαναγράψει στο παρελθόν, το φαινόμενο «Αλέξης Τσίπρας» –ένας καθ’ όλα μετριότατος πολιτικός– οφείλει την απότομη αναρρίχησή του στην εξουσία χάρη στους «αγανακτισμένους» της εποχής, θα θυμάστε, βέβαια, τις περίφημες πλατείες και τα «παραιτηθείτε». Η «πάνω» και η «κάτω» πλατεία έγιναν με χειρουργική ακρίβεια η συγκυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ και οι προβεβλημένοι «πλατειακοί», όπως οι βαρουφάκηδες και οι τσακαλώτοι έγιναν υπουργοί. Τα χρόνια πέρασαν και η εποχή της «πρώτης φοράς αριστεράς» τελείωσε οριστικά, ωστόσο η νέα φουρνιά των «αγανακτισμένων» έχει κάνει για τα καλά την παρουσία της στη δημόσια σφαίρα με αφορμή και αιτία την επιδημία και τη διαχείρισή της.

Ινδιάνικοι μύθοι της δημιουργίας

Το εν λόγω βιβλίο μυθολογικού ενδιαφέροντος περιέχει μια σειρά από ινδιάνικους μύθους προερχόμενους από πολλές και διαφορετικές φυλές ινδιάνων. Δεν πρόκειται απλώς για ένα ευχάριστο ανάγνωσμα, με φανταστικές ιστορίες για την προέλευση του κόσμου από ζώα ή φυτά γενάρχες. Πρόκειται για μια κωδικοποιημένη γνώση και κοσμοαντίληψη, που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά και εμπλουτίζει την σχέση με τους εσωτερικούς και τους εξωτερικούς μας κόσμους.

Αναφέρεται σε ουράνια φαινόμενα, τελετουργικούς χορούς, γεωργικές τεχνικές, τρόπους κυνηγιού, σε δυνάμεις της φύσης και αποτελεί ένα είδος χάρτη της εσωτερικής και της εξωτερικής γεωγραφίας των τρόπων ζωής των ιθαγενών της Αμερικής. Δεν μιλάει μόνο για έναν κόσμο που χάθηκε, αλλά και για έναν κόσμο που παραμένει κρυμμένος και ολοζώντανος μέσα στον καθένα. Η ζωτική ενέργεια κάθε πλάσματος συνδέεται με την αέναη δημιουργική ψυχή του απόλυτου, που άλλοτε λέγεται θεός, άλλοτε σύμπαν, άλλοτε παγκόσμια ψυχή.

Κάθε μύθος, ως λόγος-ευλογία, εκφράζει μια φυσική ηθική· μια ηθική που δεν επιβάλλεται από τους πολιτικούς θεσμούς ούτε από κάποιους φορείς του καλού, έτσι γενικά κι αυθαίρετα. Ο σεβασμός για την φύση δεν κατοχυρώνεται νομικά ως δικαίωμα, αλλά είναι μια αυτονόητη αξία, όταν κάποιος βλέπει χωρίς να τυφλώνεται από το θολό πέπλο της αυταπάτης ότι είμαστε μοναδικοί κι ότι ο εγωισμός είναι μια φυσική ανάγκη. Όταν κάποιος αντιληφθεί ότι αποτελεί έναν κόσμο μέσα σε άλλους κόσμους δεν χρειάζεται να προσπαθήσει να πείσει κανέναν για την εσωτερική και εξωτερική ενότητα κάθε πλάσματος με τον φυσικό κόσμο. Δεν χρειάζεται οικολογικές προσεγγίσεις και συστήματα διαχείρισης του περιβάλλοντος, πολύ απλώς επειδή το περιβάλλον δεν είναι ένας περιβάλλων χώρος έξω από εμάς και δεν υπάρχει τίποτε να προστατέψουμε. Υπάρχει ένας κόσμος, αποτελούμενος από άλλους μικρότερους που χρειάζεται να βιωθεί.

200 χρόνια επιτυχίες

Το σημείωμα αυτό μάς ταλαιπώρησε αφάνταστα. Πασχίζαμε για ώρες να βρούμε τις κατάλληλες λέξεις για να περιγράψουμε –και κυρίως– να ερμηνεύσουμε αυτό το αδιανόητο καραγκιοζιλίκι, που θα μας κάνει να ντρεπόμαστε για δεκαετίες.

Τα γκάφιτι με τους ήρωες του ’21 και τις κούκλες προσφορά της playmobil; Το μπισκότο με μελάνι σουπιάς; Η «διεθνούς φήμης σοπράνο», που γκάριζε κυριολεκτικά τον υπέροχο «Ύμνο εις την Ελευθερίαν»; Το ιππικό με τους τσολιάδες; Η αυτάρεσκη λαμπροστολισμένη εγχώρια ελίτ της συμφοράς και οι υπέρκομψες κυρίες με τα παραμορφωμένα και δυσανάλογα κεφάλια από τις χιλιάριθμες πλαστικές επεμβάσεις; Οι ξεπεσμένοι ή δευτεροκλασάτοι εκπρόσωποι των τότε Μεγάλων Δυνάμεων;

Ιδού, ο πρίγκηψ της Ουαλίας Κάρολος (τα εγχώρια ΜΜΕ ξεκίνησαν τη φιλολογία ότι αυτός θα διαδεχτεί οσονούπω την Ελισάβετ στο θρόνο, να και η απόδειξη για το πόσο σημαντικός είναι), ο πρωθυπουργός της Ρωσίας, που δεν συγκρατήσαμε το όνομά του, η γαλλίδα υπουργός άμυνας αγνώστων λοιπών στοιχείων, που όμως συμμετείχε στο παζάρι για τα πολεμικά αεροσκάφη Rafale και ο κύπριος πρόεδρος, ήταν όλοι κι όλοι οι «υψηλοί επισκέπτες».

Έστω και κατόπιν εορτής, θα ήταν χίλιες φορές προτιμότερο από αυτή τη σαχλαμάρα με τα άλογα και τους τσολιάδες με τις φουστίτσες και τις μάσκες για τον κόβιντ, η επιτροπή της Γιάννας να οργανώσει κάτι τολμηρό, όπως π.χ. την αναβίωση της μάχης των Δερβενακίων με έλληνες και τούρκους ντυμένους με παραδοσιακές στολές και οπλισμένους με paintball, στα πλαίσια του βικτωριανού historical reenactment (ιστορική αναβίωση). Ή τη μάχη του Ναυαρίνου για να κολακεύσει τον πρίγκηπα Κάρολο. Η αναβίωση μεσαιωνικών μαχών στην Ευρώπη δεν είναι κάτι άγνωστο!

Luther Standing Bear: Ιστορίες των Σιου

Οι ιστορίες και η εισαγωγή που ακολουθούν προέρχονται από το βιβλίο του Luther Standing Bear, Ιστορίες των Σιου. Ο Luther Standing Bear (Δεκέμβριος 1868-20 Φεβρουαρίου 1939), που ονομαζόταν και ÓtaKê ή Plenty Kill, γνωστός και ως Matȟό Nαžiŋ, ήταν αρχηγός των Ογκλάλα Λακότα, με την έννοια του ηγέτη, του ανθρώπου της ευθύνης, όπως άλλωστε συνέβαινε και στις περισσότερες φυλές των αυτοχθόνων Ινδιάνων. Αφιέρωσε τη ζωή του στην διατήρηση της κουλτούρας των Ογκλάλα Λακότα, καταγράφοντας πολλές προφορικές αφηγήσεις των προγόνων του, καθώς και τις αναμνήσεις των παιδικών του χρόνων, λίγο πριν η απολίτιστη πραγματικότητα της φυλής του χαθεί για πάντα.

Ο λαός των Σιου έχει πολλές ιστορίες που λέγονταν από τους μεγαλύτερους της φυλής στους νεότερους. Πολλά γεγονότα και ιστορικά συμβάντα της φυλής αφηγούνταν ως ιστορίες και με αυτό τον τρόπο καταγράφηκε η ιστορία του λαού. Αυτές οι ιστορίες, ωστόσο, δεν λέγονταν με το σκεπτικό να εξαναγκάσουν τα παιδιά να μάθουν, αλλά για ευχαρίστηση και τις απολάμβαναν οι νέοι και οι γέροι εξίσου. Κάποιες από αυτές τις ιστορίες επαναλαμβάνονταν πολλές φορές. Άλλες τις άκουγα να λέγονται σπάνια, αλλά τις θυμάμαι εξ’ ίσου καλά. Ίσως, επειδή ένα παιδί των Ινδιάνων είναι εκπαιδευμένο να χρησιμοποιεί τα αυτιά του προσεκτικά έτσι, που η μνήμη του να είναι τόσο αξιόπιστη.

Αυτές οι ιστορίες δεν λέγονταν στους καταυλισμούς μόνον κατά τη διάρκεια των μεγάλων χειμωνιάτικων νυκτών, αλλά σε κάθε περίσταση και σε κάθε τόπο, οποτεδήποτε κι οπουδήποτε ο αφηγητής και το κοινό είχαν τη διάθεση. Κάποιες φορές ήταν η Γιαγιά που καθόταν στο έδαφος, ίσως με ένα μικρό ραβδί ή ένα μολύβι στο χέρι, φτιάχνοντας σχέδια στη γη, καθώς έλεγε μια ιστορία που είχε γνωρίσει από τότε που ήταν παιδί. Τα παιδιά θα μαζεύονταν γύρω της, είτε ξαπλώνοντας είτε καθισμένα οκλαδόν στο έδαφος, ακούγοντας.

Οι αιματηρές διαδηλώσεις κατά της στρατολόγησης, στην Νέα Υόρκη, τον Ιούλιο του 1863

Ένοπλες συγκρούσεις των εξεγερμένων με τους στρατιώτες στους δρόμους της Νέας Υόρκης.

Οι διαδηλώσεις στρατολόγησης στη Νέα Υόρκη (13 – 16 Ιουλίου 1863), γνωστές τότε ως Εβδομάδα Στρατολόγησης, ήταν βίαιες διαδηλώσεις, που θεωρούνται ευρέως ως το αποκορύφωμα της εκδήλωσης δυσαρέσκειας στους νέους νόμους που ψηφίστηκαν από το Κογκρέσο εκείνο το έτος, για να στρατολογηθούν επιπλέον άνδρες και να πολεμήσουν στον συνεχιζόμενο αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο. Οι εξαιρετικά βίαιες αυτές ταραχές παραμένουν από τις μεγαλύτερες στην αμερικανική ιστορία, εκτός από τον ίδιο τον τετραετή Εμφύλιο Πόλεμο (1861-1865).

Ο ιδιόμορφος αυτός Εμφύλιος Πόλεμος χαρακτηρίστηκε ως απελευθερωτικός, γιατί ως κύριο πρόσχημα είχε την κατάργηση της δουλείας, όμως τα πράγματα δεν ήταν τόσο απλά όσο παρουσιάστηκαν στα κατοπινά χρόνια. Στην πραγματικότητα τίθετο θέμα επιβίωσης των Ηνωμένων Πολιτειών ως ηνωμένων!!! Είναι αξιοσημείωτο, ότι και πριν και κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, πραγματοποιούνται απεργίες σε ολόκληρη τη χώρα. Οι εφημερίδες της εποχής καταγράφουν ότι κατά τη διάρκεια του 1863, έχουν απεργήσει εργάτες από σχεδόν όλους τους κλάδους της βιομηχανίας. Όμως, παρ’ ότι ο πόλεμος αυτός χαρακτηρίστηκε απελευθερωτικός, οι εργάτες δέχονταν επιθέσεις από στρατιώτες όταν απεργούσαν, οι Ινδιάνοι σφαγιάζονταν από στρατεύματα των Ηνωμένων Πολιτειών και όσοι τολμούσαν να ασκήσουν κριτική στην πολιτική Λίνκολν φυλακίζονταν με συνοπτικές διαδικασίες και χωρίς δίκη. Ο αριθμός των λεγόμενων πολιτικών κρατουμένων της εποχής έφτανε τις 30.000 περίπου!

Ο, ούτε λίγο ούτε πολύ, καθαγιασμένος πρόεδρος Αβραάμ Λίνκολν, μάλλον, δεν είχε ποτέ του εκφράσει σαφή άποψη περί της δουλείας. Ακόμη και η περιβόητη «Διακήρυξη Χειραφέτησης» που εκδόθηκε την 1η Ιανουαρίου 1863, εν μέσω του Εμφυλίου Πολέμου, φαίνεται ότι τελικά αποσκοπούσε στο να γύρει αριθμητικά η ζυγαριά υπέρ των Βορείων. Κι αυτό γιατί, αμέσως μετά την ανακοίνωσή της, περί τις 200.000 μαύρων κατατάχτηκαν στις ένοπλες δυνάμεις των Βορείων και στο πλευρό του Αβραάμ Λίνκολν. «Χωρίς τη βοήθεια των μαύρων, ο Βορράς δεν θα μπορούσε να είχε κερδίσει τον πόλεμο τόσο σύντομα και ίσως ακόμη και να τον είχε χάσει», αναφέρει χαρακτηριστικά ο ιστορικός Τζέιμς ΜακΦίρσον. Το κείμενο της «Διακήρυξη Χειραφέτησης» αναφέρει ότι όσοι μαύροι δούλοι βρίσκονται στις περιοχές του Νότου που κατακτά ο Βορράς δεν θα μπορούν να πουληθούν ξανά σαν σκλάβοι. Όπως επισήμαιναν και οι τότε δημοσιογράφοι, το κείμενο ήταν πολύ προσεγμένο ώστε τελικά να μην υπάρχουν επιπτώσεις, γιατί δεν ελευθέρωνε τους δούλους που υπήρχαν ήδη στον Βορρά, ούτε καν όσους πολεμούσαν για τους Βόρειους, αλλά έδινε υπόσχεση ελευθέρωσης σε εκείνους του Νότου, εφ’ όσον ο στρατός των Βορείων εισέλθει μια μέρα νικητής στην περιοχή τους. Εξαιρούσε, δε, τους δούλους που ήδη υπήρχαν στις «ουδέτερες πολιτείες».

ΟΙ ΒΑΣΑΝΙΣΤΕΣ ΖΗΤΟΥΝ ΚΑΙ ΤΑ ΡΕΣΤΑ…

«Ο βασανιστής είναι σαρξ εκ της σαρκός του συστήματος και στυλοβάτης της εξουσίας, όπως ο δήμιος σε όλα τα δεσποτικά καθεστώτα. Πως είναι δυνατόν η Αρχή που αξιοποιεί και γι’ αυτό ευλογεί σιωπηρά τον βασανισμό να αναζητήσει και να τιμωρήσει τον βασανιστή; Αντίθετα διασφαλίζει την ανωνυμία του με τη σιωπή και την παρασκηνιακή ευαρέσκεια. Δεν αρκεί, επομένως, ο δρακόντειος νόμος κατά των βασανιστηρίων, αφού πρόκειται για κυνήγι φαντασμάτων. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι μέγιστο αγαθό και θα ήταν αφέλεια, ουτοπία ή εφησυχασμός να εμπιστευθεί η κοινωνία την προάσπισή τους στην εξουσία. Είναι δική της υπόθεση και δικό της χρέος». Κυριάκος Σιμόπουλος, Βασανιστήρια και Εξουσία, Από την Ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα, το Βυζάντιο και την Τουρκοκρατία ως την εποχή μας

«Ο ποινικός νομοθέτης τοποθετείται στο ερώτημα αυτό ξεκάθαρα ορίζοντας στο άρθρο 137Δ παρ. 1 ΠΚ ότι η κατάσταση ανάγκης ουδέποτε αίρει το άδικο των βασανιστηρίων. Η θεωρία εξακολουθεί, ωστόσο, να διχάζεται σε θιασώτες βασανιστηρίων σε εξαιρετικές περιπτώσεις και σε αυτούς που τα αποδοκιμάζουν κατά τρόπο απόλυτο. Η απαγόρευση οποιασδήποτε διαβάθμισης της ανθρώπινης αξίας δεν επιτρέπει πάντως οποιαδήποτε εξαίρεση. Συνεπώς, υποστηρίζεται στο πλαίσιο της συμβολής αυτής η θέση ότι οποιαδήποτε άσκηση βίας εκ μέρους της αστυνομίας αντιστρατεύεται τη φύση της ανθρώπινης αξίας και παραβιάζει τόσο το Σύνταγμα όσο και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου». Φερενίκη Παναγοπούλου – Κουτνατζή, Επίκουρη Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Δικηγόρος

ΟΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ ΤΗΣ «ΜΟΙΡΑΣ» ΚΑΙ Ο ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

«Η υψηλή κουλτούρα, που βασιζόταν στο προνόμιο και στην ιεραρχική τάξη και υποστηριζόταν από τα μεγάλα έργα του παρελθόντος και τις αλήθειες και ομορφιές που επιτεύχθηκαν στην παράδοση, αυτοκαταστράφηκε με τους δύο παγκόσμιους πολέμους. Ζούμε τώρα σ’ ένα βάναυσο «έσχατο στάδιο στις υποθέσεις της Δύσης», που σημαδεύεται από αισθήματα αναστάτωσης, από ένα ξανακύλισμα στη βία και την ηθική άμβλυνση, από μια κεντρική αποτυχία των αξιών στις τέχνες και στις χαρές της προσωπικής και κοινωνικής συμπεριφοράς. Μπερδεμένος και βομβαρδιζόμενος, ο σύγχρονος άνθρωπος λούζεται από φόβους μιας καινούριας «Σκοτεινής εποχής» [Μεσαίωνα] κατά την οποία ο πολιτισμός, όπως τον έχουμε γνωρίσει, θα εξαφανιστεί ή θα περιοριστεί… σε μικρές νησίδες αρχαϊκής συντήρησης».  Robert Sinai, 1979

«Αν ο δρόμος μπροστά από το σπίτι μου γνωρίζει ποιός είμαι. Αν από το βηματισμό μου καταλαβαίνει αμέσως αν είμαι καλά. Αν ο φωτισμός του δρόμου μοιάζει ξαφνικά λίγο πιο φωτεινός, για να μου φτιάξει τη διάθεση. Αν το φανάρι στη διασταύρωση θέλει να με βοηθήσει και ανάβει αμέσως πράσινο, επειδή ξέρει τις δουλειές μου, αλλά και ότι έχω αργήσει ξανά. Αν μπορώ να αισθανθώ ότι με προσέχουν, επειδή ολόκληρη η πόλη είναι στη διάθεσή μου. Τότε όλο αυτό μοιάζει με ένα τρομερά κιτς όνειρο και ταυτόχρονα είναι η κατεύθυνση που έχουν πάρει διάφοροι τόποι στο δρόμο προς μια νέα πραγματικότητα. Αρχιτέκτονες, πολεοδόμοι και εταιρείες πληροφορικής προσπαθούν να φτιάξουν ένα μέλλον στο οποίο κανείς δε θα χρειάζεται να νιώθει απειλή ή να αισθάνεται μόνος. Όλοι αυτοί προχωρούν προς την τελευταία μεγάλη ουτοπία της νεωτερικότητας, προς τη σοφή, παντογνώστη Έξυπνη Πόλη». Rauterberg, 2015

Τιμή και μνήμη σε όσους αγωνίσθηκαν για την ελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό

Ως ελάχιστο δείγμα τιμής και μνήμης όσων πριν από 200 χρόνια ξεκίνησαν τον αιματηρό δρόμο της ελευθερώσεως τους από τον ζυγό των τούρκων, παρουσιάζουμε την έκτη ωδή «Αι Ευχαί» από την συλλογή «Λυρικά» του Ανδρέα Κάλβου, η οποία τυπώθηκε στο Παρίσι το 1826.

Εδώ αναδεικνύεται ακόμη πιο ξεκάθαρα η επαναστατικότητα και η απόλυτη προσήλωση του ποιητή στην ελευθερία. Το ποίημα γράφτηκε το 1825, έτος κρίσιμο για την Ελληνική Επανάσταση. Ο ποιητής εκφράζει την αντίθεσή του στις περί προστασίας διαπραγματεύσεις οι οποίες επραγματοποιούντο,  το 1825, μεταξύ της ελληνικής κυβερνήσεως και των Άγγλων, κυρἰως. Τελικά, οι `Ελληνες πολιτικοί και η μεγάλη πλειοψηφία των στρατιωτικών υπογράφουν στις 24 Ιουλίου 1825 την “Πράξιν Υποταγής”. Πρόκειται  για έγγραφο με το οποίο ζητούν επίσημα την αγγλική προστασία. Είναι η αρχή των νέων δεινών για τους ανθρώπους του ελλαδικού χώρου, τα οποία συνεχίζονται έως σήμερα…

Στα μελοποιημένα τμήματα της ωδής, τα οποία έγιναν από τον Μίκη Θεοδωράκη, παραλείπεται σκοπίμως η τέταρτη στροφή της ωδής, η οποία αρχίζει με τον στίχο: «Παρὰ προστάτας ῾νἄχωμεν.» Αντ’αυτού γίνεται άλμα στην 15^η στροφή. Γενικώς, υπάρχει μία πολτοποίηση των ευχών, οι οποίες έχουν ως κεντρικό άξονα την επιθυμία του Κάλβου να μην τεθεί η Ελλάδα κάτω από ξένη προστασία.

1821: μια συμβολή στην Αλήθεια

Στις 25 Μαρτίου του 2021, θα εορταστεί η επέτειος της επανάστασης του 1821 και τα διακόσια χρόνια από αυτήν. Η επίσημη διδασκαλία η οποία αφορά τουλάχιστον τις σχολικές βαθμίδες μέχρι και την μέση λεγόμενη εκπαίδευση ασχολείται με μια σειρά γεγονότων, ημερομηνιών, προσώπων κ.λπ. που συνοπτικά έχει χαρακτηριστεί ιστορία της ελληνικής επαναστάσεως του 1821. Μια ιστόρηση, κατά την οποία άλλα γεγονότα μετατοπίζονται εύκολα και βολικά από τον χρόνο και το χώρο που αυτά διαδραματίστηκαν, και άλλα εξαφανίζονται από τους επίσημους και αναγνωρισμένους ιστοριογράφους για να κατασκευαστεί μια ιστορία, κομμένη και ραμμένη στα μέτρα των επιδιώξεων του κράτους και της εξουσίας. Η στρατευμένη αυτή εξιστόρηση, εκτός των άλλων, λειτουργεί ως πλυντήριο που επιχειρεί να ξεπλύνει τους πραγματικούς εχθρούς του κοινωνικού χώρου διαχρονικά και να τους αποδώσει καθαρούς και αστραφτερούς παρουσιάζοντας τους ως εθνεγέρτες, ήρωες και πρωτοστάτες της επαναστατικής διαδικασίας.

Αρκεί μια ματιά, στην διορισμένη επιτροπή του κράτους για να αναγνωρίσουμε τα πρόσωπα, τους θεσμούς και τα συμφέροντα που αυτά αντανακλούν και να κατανοήσουμε τον ρόλο ορισμένων από τους διαχρονικά εχθρούς του κοινωνικού χώρου.

Στον αντίποδα θέτουμε το εξής ερώτημα:

Τί γνωρίζουμε πραγματικά για την ιστορία του 1821; Πόσο έτοιμοι είμαστε να αμφισβητήσουμε βεβαιότητες που αποτελούν μέρος της υποτιθέμενης γνώσης μας;

Κατασκευή της Λαϊκής Παράδοσης. Η περίπτωση της απαγόρευσης του κρητικού βιολιού από τα κρατικά ΜΜΕ

Τα εκάστοτε εθνικά αφηγήματα που κατασκευάζουν οι εγχώριοι κρατικοί διαχειριστές, πάντοτε περνούσαν εκτός των άλλων και μέσα από την λαϊκή παράδοση. Ιστορικά, όπου χρειάστηκε, το κράτος χρησιμοποίησε την λαϊκή παράδοση για την πραγματοποίηση των διαφόρων σχεδιασμών του, την επινόησε και την κατασκεύασε ώστε να ταιριάζει με τα εκάστοτε εθνικά- κρατικά αφηγήματα που ήθελε να προωθήσει. Εξ’ άλλου ο όρος παράδοση δεν είναι τίποτα άλλο, παρά ένας δημιουργημένος νεωτερισμός, όπου χωράει όλες εκείνες τις κοινοτικές πρακτικές που μέχρι την δημιουργία του όρου δεν κατατάσσονταν ως παραδοσιακές, αλλά ως κομμάτι της κοινοτικής καθημερινότητας.

Κατά καιρούς, λοιπόν, η κάθε παράδοση κατασκευάζεται από την κεντρική κρατική εξουσία, αλλά και από τους εκάστοτε φορείς που την διαχειρίζονται (πολιτιστικοί, εξωραϊστικοί, μορφωτικοί σύλλογοι κ.λπ.), με αναβιώσεις, εκδόσεις, ηχογραφήσεις, διοργάνωση εκδηλώσεων με την λειτουργία του κατάλληλου αφηγήματος κ.λπ.

Ιστορικά, από την δημιουργία του Ελλαδικού κράτους, η κεντρική κρατική εξουσία ενδιαφέρθηκε ουκ ολίγες φορές για τον έλεγχο διαφόρων λαϊκών μορφών εκφράσεων. Δεν θα γινόταν αλλοιώς, άλλωστε, αφού οι λαϊκές εκφράσεις είναι άμεσα συνυφασμένες με τον κόσμο που τις δημιουργεί και εκφράζεται μέσα από αυτές. Έτσι, μέσω των παραδόσεων, το κράτος μπορεί να ελέγξει και μέρος της συνείδησης του κόσμου που εκδηλώνεται μέσω αυτών. Επί τροχάδην, τέτοιες προσπάθειες ελέγχου έχουν συμβεί μετά την προσάρτηση στον ελλαδικό χώρο, εδαφών που ο πληθυσμός τους δεν ήταν αμιγώς ελληνικός, όπως της Ηπείρου, της Μακεδονίας και της Θράκης. Εκεί, το κράτος, με την βοήθεια λαογράφων προσπάθησε να ομογενοποιήσει εθνικά τις τοπικές λαϊκές παραδόσεις, αλλάζοντας την γλώσσα από τους στίχους τραγουδιών και συγχρόνως, στην Μακεδονία, υποχρεώνοντας ολόκληρες κοινότητες σε ομαδικές ορκωμοσίες για αλλαγή γλώσσας. Στην συνέχεια, άλλο ένα παράδειγμα όπου το κράτος έπρεπε να διαχειριστεί την λαϊκή παράδοση ήταν μετά την σφαγή της μικρασίας και τον διωγμό εκατομμυρίων μικρασιατών που οδηγήθηκαν ως πρόσφυγες στον ελλαδικό χώρο. Οι πρόσφυγες κουβαλούσαν ένα ιδιαίτερο φορτίο κουλτούρας, διαφορετικό με ό,τι επικρατούσε εκείνη την εποχή στον ελλαδικό χώρο και πολλές φορές αμφιλεγόμενο για την ελληνικότητά του. Η αρθογραφία της εποχής είναι πλούσια με αρνητικά σχόλια για την μουσική που θυμίζει τούρκικη και τις συνήθειες που έφεραν οι μικρασιάτες, καθώς και για την προβληματική ελληνικότητά τους. Το σμυρναίικο με τα παράξενα όργανα, το περίεργο «ανατολίτικο» άκουσμα και τους τολμηρούς του στίχους και το πειραιώτικο ρεμπέτικο τραγούδι που μέρος του εδραιώθηκε εξ’ αιτίας του προσφυγικού, κυνηγήθηκε για πολλά χρόνια από το κράτος και εισέπραξε καταστολή και αρνητικό σχολιασμό και από το ΚΚΕ. Ένα άλλο παράδειγμα είναι και οι φολκλόρ εκδηλώσεις της Χούντας με παραδοσιακούς χορούς και στυλιζαρισμένες παραδοσιακές στολές πλάι σε αρχαίους σπαρτιάτες και αθηναίους πολεμιστές με χλαμύδες.