«Αν κάτι είναι ιερό,
τότε το ανθρώπινο σώμα είναι ιερό»,
Wait Whitman, I Sing The Body Electric
Η Γύμνια της Πρωτόγονης Ζωής
Πολλοί από εμάς μπορεί να αγνοούμε ότι η γύμνια είναι μια φυσιολογική κατάσταση που επικρατούσε κατά το μεγαλύτερο μέρος της ύπαρξης του ανθρώπινου είδους. Ο,τιδήποτε, από την πλήρη γύμνια ως ένα απλό κάλυμμα του σώματος, ήταν ένα στοιχείο του τρόπου ζωής από τα προϊστορικά χρόνια, ως τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό και ακόμη πιο μετά μέχρι και μία περίοδο του Μεσαίωνα.
Ακόμη και σήμερα, σε διάφορες απομακρυσμένες περιοχές με θερμότερα κλίματα, οι γυμνές κοινωνίες εξακολουθούν να υπάρχουν με την μορφή πρωτόγονων φυλών των οποίων τα μέλη δεν φορούν ρούχα. Αυτές οι κοινωνίες τονίζουν, μεταξύ άλλων, πόσο δραστικά άλλαξε η στάση μας προς το γυμνό και την κοινωνική οργάνωση σε όλη την ανθρώπινη ιστορία. Δυστυχώς, οι πουριτανικοί νόμοι του σύγχρονου πολιτισμού της ευπρέπειας έχουν κατηγοριοποιήσει τους γυμνούς πολιτισμούς της τροπικής ζώνης ως προσβλητικούς και κατώτερους. Ιεραπόστολοι, έποικοι και έμποροι εξανάγκασαν, με επιτυχή τρόπο, σε συμμόρφωση με το δυτικό κώδικα ντυσίματος, όπου συναντούσαν πρωτόγονους πολιτισμούς. Λόγω αυτής της επιμελούς πρακτικής εξαναγκασμού, είμαστε τώρα σε θέση να ταξιδέψουμε σε όλο τον κόσμο σε εξωτικά νησιά, να συμμετάσχουμε σε αφρικανικά σαφάρι και να εξερευνήσουμε τις ζούγκλες της Νότιας Αμερικής, χωρίς να χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε με «αμηχανία» την εικόνα των γυμνών φυλών.
Έτσι συμβαίνει κάτι το ασυγχώρητο. Καθώς ο πολιτισμός κατακτά πολλούς από αυτούς τους μακρινούς τόπους, οι αυτόχθονες πολιτισμοί συχνά υφίστανται σοβαρές ζημιές ή καταστρέφονται εντελώς από την εισβολή των ιών μιας τεχνολογικά ανώτερης κοινωνίας. Οι αυτόχθονες πληθυσμοί προσελκύονται από τα μπιχλιμπίδια και τις σύγχρονες ανέσεις και σχεδόν πάντα υποκύπτουν στα έθιμα, στα είδη ένδυσης, στις ασθένειες και τα προβλήματα του παρεμβατικού πολιτισμού μας.
Τον Ιανουάριο του 1988, στο 3ο τεύχος των Los Angeles Times γινόταν αναφορά στο γεγονός ότι οι Yanomamis της απομακρυσμένης περιοχής Roraima της βόρειας Βραζιλίας, μια πρωτόγονη και γυμνή φυλή, απειλούνταν με εξαφάνιση, επειδή η κυβέρνηση έχει ανακαλύψει χρυσό και διαμάντια στη γη τους. Οι Yanomamis είναι η μεγαλύτερη γνωστή φυλή που εξακολουθεί να είναι απομονωμένη από τον έξω κόσμο: «Οι Yanomamis κυνηγούν με δηλητηριασμένα βέλη, και πολλοί χρησιμοποιούν πρωτόγονα εργαλεία. Αποφεύγουν τα ρούχα, διακοσμούν το σώμα τους με βαφή από φρούτα και λουλούδια, και ζουν σε τεράστιες καλύβες από φοινικόδεντρα σε κοινότητες των 50 ατόμων. Ο πληθυσμός της Roraima είναι περίπου 100.000 άτομα. Οι ανθρωπολόγοι, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, και οι ομάδες για τα δικαιώματα των Ινδιάνων φοβούνται ότι ο αναγκαστικός εκπολιτισμός από μια εισβολή των λευκών θα μειώσει περαιτέρω τον πληθυσμό της φυλής των Yanomami, σε μεγάλο βαθμό μέσω των ασθενειών. Λόγω της απομόνωσής τους, οι Ινδιάνοι δεν έχουν ανοσία απέναντι σε κοινούς ιούς και μπορεί εύκολα να πεθάνουν από γρίπη ή απλό κρυολόγημα».[1]
Η φυλή Tupari του Rio Branco, στις ζούγκλες του Αμαζονίου της Βραζιλίας, είναι ένα άλλο παράδειγμα γυμνής διαβίωσης μεταξύ Αβοριγίνων. Ο Tibor Sekelj, που έζησε με τα μέλη της φυλής των Tupari για τέσσερις μήνες, έγραψε: «Δεν απορεί κανείς πως ποτέ οι Tupari δεν κατασκεύασαν κάποιο είδος ένδυσης, καθώς ο καιρός είναι πάντα ζεστός και η φυσική γύμνια τους ταιριάζει απόλυτα στο πλαίσιο του περιβάλλοντός τους και, με εξαίρεση την τελετή της διακόσμησής του σώματος, ποτέ δεν σκέφτονται να το καλύπτουν».
Οι άνδρες της φυλής Tupari ξεκινούν πριν την αυγή για να κυνηγήσουν. Οι άνδρες και τα αγόρια που παραμένουν στο χωριό εργάζονται στην προετοιμασία του εδάφους για τη φύτευση ή συλλέγουν καυσόξυλα και οικοδομικά υλικά. Εν τω μεταξύ, οι γυναίκες που παρακολουθούν τα παιδιά, συλλέγουν τα φρούτα, γνέθουν το βαμβάκι, και υφαίνουν αιώρες. Μέχρι τις τρεις η ώρα το απόγευμα, η εργασία της ημέρας έχει τελειώσει. Τότε, οι άνδρες και οι γυναίκες συγκεντρώνονται για να πιουν chica (τοπικό ποτό με φυσική ζύμωση), κατασκευάζουν τόξα, βέλη, περιδέραια, και καπέλα, και διακοσμούν το σώμα τους. Είναι μια ζωή αβίαστης απλότητας.[2]
Αξιοσημείωτο είναι, ότι τέτοιες ειδυλλιακές σκηνές της αρχαίας και ίσως προϊστορικής ζωής εξακολουθούν να συνυπάρχουν με τον εκσυγχρονισμένο, γεμάτο άγχος τρόπο ζωής μας και τις περίπλοκες κυβερνητικές δομές.
Το γυμνό στην πρώιμη Αίγυπτο
Μια συναρπαστική ιστορία αρχέγονης λατρείας του ήλιου και του γυμνού ανακαλύφθηκε το 1887 στο Tελ-ελ-Αμάρνα, ένα μικρό αιγυπτιακό χωριό στις όχθες του Νείλου, περίπου 200 χλμ νότια του Καΐρου. Εκεί μια γυναίκα αραβικής καταγωγής κατά λάθος σκοντάφτει επάνω στα αρχεία από πλάκες ψημένου πηλού του Φαραώ Akhen-Aton (1385-1353 π.Χ.). Έγινε γνωστό μέσα από τη μεταγενέστερη μετάφραση αυτών των αρχείων, ότι ο λαμπρός νεαρός Φαραώ και η εξαιρετικά όμορφη σύζυγός του, βασίλισσα Νεφερτίτη, θεωρούσαν ότι ο ήλιος, με το όνομα Aton, είναι η πραγματική πηγή ζωής και ως εκ τούτου δικαιολογείται η πρακτική του γυμνισμού για την πνευματική και σωματική πρόοδο.[3]
Λόγω της ανακάλυψης αυτών των αρχείων και άλλων αντικειμένων στο Tελ-ελ Αμάρνα, την έδρα της κυβέρνησης του Φαραώ Akhen-Aton, είναι πλέον γνωστό ότι δεν ήταν μόνο ένας μεγάλος θρησκευτικός μεταρρυθμιστής και μυστικιστής, ο οποίος αμφισβήτησε τον πανθεϊσμό του παραδοσιακού ιερατείου, αλλά και ένας ποιητής με μεγάλη ευαισθησία. Στις διάσπαρτες πέτρες από τις οποίες είχε σχηματιστεί ο αρχικός τοίχος του Ναού του Aton, οι αρχαιολόγοι έχουν βρει και αποκρυπτογραφήσει τον περίφημο «Ύμνο εις τον Aton, τον θεό Ήλιο» του Φαραώ ένα τμήμα του οποίου εμφανίζεται στις Εβραϊκές Γραφές ως Ψαλμός 104 της Παλαιάς Διαθήκης. «Μέσα από αυτό το ποίημα», γράφει ο J. Herman στο King & Queen of the Sun, «ο Φαραώ ο ίδιος αποκαλύπτει πως είναι ένας εραστής της ομορφιάς της φύσης, της τέχνης και του ανθρώπου».[4]
Ωστόσο, ορισμένοι από τους αρχαιολόγους που ανακάλυψαν την ιστορία του Φαραώ-Ήλιου είχαν δυσκολία να αποδεχθούν όσα βρήκαν και έγιναν ιδιαίτερα επικριτικοί προς τον Akhen-Aton και τη Νεφερτίτη. «Μεγαλωμένοι σε ένα περιβάλλον βικτωριανών πουριτανικών αντιλήψεων, καταδίκασαν αυτά τα αναπάντεχα στοιχεία της αιγυπτιακής ιστορίας, επειδή ανακάλυψαν ότι όχι μόνο ο Φαραώ και η σύζυγός του, αλλά και τα παιδιά τους και οι αξιωματούχοι κυκλοφορούσαν με πολύ λίγα και διαφανή ρούχα ή χωρίς ούτε ένα ρούχο και πως γυρνούσαν γυμνοί στο βασιλικό παλάτι, στο βασιλικό κήπο και την πισίνα, πως αγαπούσαν τη φυσική ομορφιά, πως εκτιμούσαν το καλό φαγητό και κρασί και πως ζούσαν μία πραγματικά χαρούμενη ζωή».[5]
Ο αυθορμητισμός, η ελευθερία, και οι ανθρωπιστικές αξίες που ενυπήρχαν στον τρόπο ζωής αυτού του αξιόλογου ζευγαριού δέχτηκε δριμεία κριτική και αντίποινα από τους συντηρητικούς ιερείς της «παλιάς θρησκείας». Μετά το θάνατό του, τον Akhen-Aton διαδέχθηκε ο ανηψιός του, Tutankh-Aton («βασιλιάς Τουταγχαμών» που φημίζεται για τον χρυσό και τα υπέροχα κοσμήματα που βρέθηκαν στον τάφο του, στον εικοστό αιώνα), ο οποίος εξαναγκάσθηκε από τους ιερείς στην εξάλειψη των μεταρρυθμίσεων του Akhen-Aton.
«Εξασκούσαν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και εφάρμοζαν έναν γυμνικό τρόπο ζωής που ήταν πολύ μπροστά από την εποχή τους», γράφει ο Dr. DeHoratev για τον βασιλιά του Ήλιου και τη βασίλισσά του. «Ήρθαν σε μια εποχή που δεν τους κατανοούσε», προσθέτοντας, μάλλον θλιμμένα, «ότι αν και οι μελλοντικές γενιές μπορεί να κατανοούσαν το μήνυμα τους καλύτερα, …ακόμη και στις ημέρες μας τους δίνουμε μια μίζερη αναγνώριση».[6]
Ενώ είναι γνωστό, ότι ο Akhen-Aton και η Νεφερτίτη δεν ήταν οι πρώτοι Αιγυπτίοι που κάθισαν γυμνοί κάτω από τις ακτίνες του ήλιου (ένα σκάλισμα του δέκατου τέταρτου αιώνα π.Χ. ενός γυμνού ιερέα των Σουμερίων σώζεται στο Βρετανικό Μουσείο, και μια ζωγραφιά του δέκατου πέμπτου αιώνα π.Χ. μιας αιγύπτιας νεαρής που παίζει λαούτο βρίσκεται στον τοίχο του τάφου των Θηβών), ο ίδιος και η γοητευτική σύζυγος του είχαν την δική τους «ημέρα στον ήλιο», δίνοντας πνοή σε μια νέα ιδεαλιστική αντίληψη της κοινότητας.
[1] Απόσπασμα από ανώνυμο άρθρο στην εφημερίδα The Los Angeles Times, φύλλο 3ης Ιανουαρίου του 1988.
[2] Tibor Sekelj, «Ζώντας στη Ζούγλα», Γυμνή Ζωή # 39 (Λος Άντζελες: Elysium, Inc, 1967).
[3] Henry deHoratey, «Ο γυμνιστής Φαραώ», Γυμνή Ζωή # 9 (Λος Άντζελες: Elysium, Inc, 1962).
[4] J. Herman, «Ο βασιλιάς και η βασίλισσα του Ήλιου», Γυμνή Περιπέτεια # 15 (Λος Άντζελες: Elysium, Inc, 1968).
[5] Henry deHoratey, όπ. προηγ.
[6] 6. Στο ίδιο.
Anarchy press gr 