«Ο παράδεισος, έτσι όπως συμβατικά περιγράφεται, είναι ένα μέρος τόσο μάταιο, τόσο αδιάφορο, τόσο άχρηστο, τόσο άθλιο, που κανείς δεν επιχείρησε ποτέ να περιγράψει μια ολόκληρη μέρα στον παράδεισο, παρότι αρκετοί έχουν περιγράψει μια μέρα στην ακροθαλασσιά». Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω
Οργανώνοντας τον πολιτισμένο παράδεισο
Με την καθιέρωση των οργανωμένων θρησκειών, οι οποίες επέβαλαν ιεραρχικές και εξουσιαστικές τελετουργίες και κατόπιν δόγματα –το έχουμε εν μέρει αναπτύξει και σε προηγούμενο κείμενο, ας μην κουράσουμε εδώ– η «χρυσή εποχή», μετατράπηκε σε παράδεισο, που παγίωσε κάποια χαρακτηριστικά. Ιδιαίτερα ο χριστιανικός και ο ισλαμικός παράδεισος αποτέλεσαν ένα είδος υπόσχεσης, επιστροφής, άρα και ένα μέσο υποδούλωσης και εκμετάλλευσης. Με την ψεύτικη υπόσχεση της επιστροφής στον παράδεισο, όσοι ήθελαν να γευτούν τους αιώνιους καρπούς του, έπρεπε να είναι καλοί και πιστοί, σύμφωνα με τα προστάγματα του δόγματος. Δηλαδή, να ακολουθούν αυστηρά τους θρησκευτικούς νόμους. Ήταν βέβαια ελεύθεροι να παρακούσουν, αλλά βέβαια θα έπρεπε να ξέρουν ότι αυτή η λάθος επιλογή θα τους οδηγούσε στο «πυρ το εξώτερον». Επί πλέον, ο παράδεισος δεν αποτελεί μια κατάσταση που ανά πάσα στιγμή μπορεί να καταστραφεί, όπως είδαμε στους πρώτους μύθους για την «χρυσή εποχή», από έναν κατακλυσμό ή ένα άλλο φυσικό φαινόμενο, αλλά είναι αιώνιος και περιμένει τους εκλεκτούς. Άλλωστε, η ίδια η προέλευση της λέξης Παράδεισος (από την περσική λέξη pardez=κήπος/ pairi-daeza= περίκλειστος κήπος), σημαίνει έναν περιφραγμένο τόπο ομορφιάς και αγαλλίασης, που δεν προορίζεται για όλους, αλλιώς δεν υπήρχε λόγος να διαθέτει σύνορα. Επομένως, η λέξη Παράδεισος από μόνη της σηματοδοτεί μία άλλη διάσταση από αυτήν που συμπυκνώνει η έννοια του «χρυσού γένους». Αξίζει, λοιπόν, να εξετάσουμε κάποιες επιμέρους πτυχές του θέματος, για να δείξουμε ότι ο πολιτισμός και οι εξουσιαστικές σχέσεις που τον συνοδεύουν κατάφεραν να αξιοποιήσουν ωφελιμιστικά και χρησιμοθηρικά ακόμη και τις πιο όμορφες πλευρές της φύσης. Συνέχεια