Η διαβολή ως τεχνική πολιτικής πρόκλησης στην αντιπαράθεση Αισχίνη-Δημοσθένη

«…Στις συγκρούσεις τόσων αιώνων ανάμεσα στην ελευθέρια και την εξουσία, ή, με αλλά λόγια, ανάμεσα στην κοινωνική ανισότητα και στις κοινωνικές κάστες, το επίμαχο ζήτημα δεν ήταν πραγματικά οι σχέσεις ανάμεσα στην κοινωνία και το άτομο ή η αύξηση της ανεξαρτησίας του ατόμου σε βάρος  του κοινωνικού ελέγχου ή το αντίστροφο. Αφορούσε μάλλον την παρεμπόδιση οποιουδήποτε ατόμου από το να καταπιέζει τα αλλά, την παροχή σε όλους των ιδίων δικαιωμάτων και των ιδίων μέσων δραστηριοποίη­σης. Αφορούσε την αντικατάσταση της πρωτοβουλίας των λίγων, που καταλήγει αναγκαστικά στην καταπίεση όλων των άλλων, με την πρωτοβουλία των πολλών, που καταλήγει, όπως είναι φυσικό, να ωφελεί όλους…»(Ερρίκο Μαλατέστα, Χωρίς Εξουσία.)

Οι επιμέρους πολιτικές τεχνικές, που χρησιμοποιούν οι εκάστοτε εξουσιαστές ή και οι δημαγωγοί,  αναδεικνύουν τις προθέσεις και τα ωφέλη που προσδοκούν. Σε κάθε εποχή η εξουσία φροντίζει να διαθέτει ανθρώπους που θα χειρίζονται τον λόγο με τέτοιον τρόπο ώστε να μπορούν να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες τους. Η κατεύθυνση που ο κάθε πολιτικός φορέας είναι στραμμένος φέρει ανθρώπους ή στελέχη ή και ολόκληρες ομάδες που επιμελούνται λεπτομερώς τους λόγους του πολιτικού προσώπου, που υποστηρίζουν. Φυσικά, το φαινόμενο αυτό δεν θα ήταν δυνατό να εκλείπει από την Αθήνα του 4^ου αιώνα π.Χ. Το πολιτικό κατασκεύασμα της δημοκρατίας των Αθηνών ανέδειξε δεινούς ρήτορες. Ουσιαστικά, πρόκειται για ανθρώπους που χειρίζονται τον λόγο με άνεση και ευχέρεια και τον πλάθουν, σύμφωνα με τις συνθήκες της πολιτικής που εξυπηρετούν.

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη υπάρχουν τρία είδη ρητορικών λόγων οι συμβουλευτικοί^[1], οι δικανικοί^[2] και οι επιδεικτικοί^[3] (πανηγυρικοί). Με τους λόγους αυτούς εγκω­-μιάζονται ή επικρίνονται πράξεις και πρόσωπα του παρόντος με συχνές αναδρομές στο παρελθόν και προβλέψεις του μέλλοντος.