Τεχνολογίες Αναπαραγωγής, Εξωσωματική γονιμοποίηση, Σπερματέγχυση, Παρένθετη Μητρότητα… Εμπόριο Ωαρίων. Με την άνοδο των τεχνολογικών επιτευγμάτων και την ευρεία χρήση τους στην ιατρική, αναπτύχθηκε σημαντικά ο τομέας της βιοϊατρικής τεχνολογίας και για διαδικασίες που αφορούν την αναπαραγωγή, την εγκυμοσύνη και τον τοκετό. Έχουμε αναφερθεί και παλαιότερα για την ιατρικοποίηση του τοκετού (βλέπε ΕΔΩ) και την βιομηχανοποίηση της γέννας από το ιατρικό σύστημα.
Η υπογονιμότητα και η αντιμετώπιση της με τεχνικά μέσα αποτελεί τα τελευταία χρόνια μια κερδοφόρα επιχείρηση μέσω του θηλυκού φύλου που κυοφορεί και ανανεώνει την πληθυσμιακή σύνθεση του είδους, συχνά και ως μια πράξη αυτοσυντήρησης.
Στον άνθρωπο η κοινωνική κατασκευή του φύλου (gender) με ό,τι αυτό νοηματοδοτεί (πατριαρχία, διαχωρισμούς, εκμετάλλευση) έρχεται αντιμέτωπη με κρατικές επιταγές και κυρίαρχες αντιλήψεις. Και συγκεκριμένα το Κράτος, όποτε αυτό κρίνει, εξαπολύει δημογραφικές πολιτικές «εκτάκτου ανάγκης», διαμορφώνοντας κλίμα περί «γήρανσης του πληθυσμού» και «εθνικής συρρίκνωσης». Ταυτόχρονα, η ατεκνία και η υπογονιμότητα μεταξύ των συντρόφων επιφέρει πολλές φορές σχόλια, πίεση και δη για τον άνδρα, για να πράξει τα «δέοντα» και το «καθήκον». Η υποβόσκουσα και περιρρέουσα αυτή ατμόσφαιρα, ως προϊόν κοινωνικής καταπίεσης, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στον «ειδικό» και στις τεχνολογίες αναπαραγωγής.
Έτσι, η ατομική ελευθερία του καθενός να αποφασίζει το πώς θα διαχειριστεί το σώμα του και την αναπαραγωγική του επιλογή βρίσκει αντιμέτωπους την κρατική βιοπολιτική εξουσία και πειθαρχία από την μία και επίτευξη της οικογενειακής-κοινωνικής αποδοχής από την άλλη. Έτσι, για τις περιπτώσεις που η αναπαραγωγή είναι υπογόνιμη δημιουργεί μια εξαιρετικά ψυχοπιεστική εμπειρία.
Και εφ’ όσον η γονεϊκότητα θεωρείται ότι διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη ζωή των ανθρώπων, όσοι δεν τον εκπληρώνουν θεωρούνται ότι αποκλίνουν από μία «φυσιολογική» πορεία. Συνεπώς, η υπογονιμότητα βιώνεται ως πρόβλημα, επειδή η «κοινωνία» την αντιμετωπίζει ως τέτοιο. Άλλωστε, όπως έχει γράψει και η Susan Sontag, κάθε μορφή κοινωνικής απόκλισης μπορεί να θεωρηθεί ως ασθένεια. Και όταν η κοινωνική απόκλιση αποτελεί επιλογή έχει καλώς, στην αντίθετη περίπτωση τον λόγο έχει η επιστήμη και η βιο-τεχνολογία.
Από τις λεγόμενες «τεχνολογίες αναπαραγωγής», η χρήση τής πλέον πιο συχνά εφαρμοζόμενης μεθόδου, είναι αυτή της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Η πρώτη επιτυχής έγινε το 1978 στη Μ. Βρετανία, οπότε και γεννήθηκε η Λουίζα Μπράουν. Με την εξωσωματική γονιμοποίηση, χρησιμοποιείται το σπέρμα του συζύγου (στο ομόλογο σύστημα κύησης μετά από λήψη ωαρίων, εξωσωματική γονιμοποίηση και εμβρυομεταφορά) ή επιλεγμένου δότη (στο ετερόλογο σύστημα) για τη γονιμοποίηση ωαρίων της συζύγου (ή άλλης γυναίκας στην περίπτωση της «δωρεάς» ωαρίων).
Επί πλέον, η μέθοδος της παρένθετης μητρότητας έχει μεγάλη απήχηση στην ελληνική κοινωνία, αφού οι δικαστικές αποφάσεις διαδέχονται η μία την άλλη και μάλιστα πριν καν τη ψήφιση του νόμου 3089/2002 με ποικίλα βέβαια νομικά προβλήματα ως προς τον τρόπο ίδρυσης της συγγένειας με τη μητέρα που δεν κυοφορεί αλλά δίνει το γεννητικό της υλικό. Χάρη στην τεχνική αυτή, γυναίκες οι οποίες αδυνατούν οι ίδιες να κυοφορήσουν μπορούν πλέον να αποκτήσουν παιδί με δικό τους γεννητικό υλικό (εφόσον διαθέτουν ή αλλιώς καταφεύγουν σε άγνωστες δότριες). Με τη γέννηση το παιδί θα παραδοθεί στη γυναίκα που πήρε τη δικαστική απόφαση. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ιατρός δεν μπορεί να εφαρμόσει τη μέθοδο αυτή εάν δεν υπάρχει προηγούμενη δικαστική απόφαση η οποία να το επιτρέπει.
Λίγες χώρες, πάντως, εκτός από την Ελλάδα, επιτρέπουν την παρένθετη μητρότητα επιφέροντας συχνά ένα είδος «αναπαραγωγικού τουρισμού». Πολλά ζευγάρια εκμεταλλεύονται τις ευνοϊκές νομοθετικές ρυθμίσεις σε άλλες χώρες και ζητούν εκεί βοήθεια. Στην ηλεκτρονική σελίδα του Γεωργιανού Κέντρου Παρένθετης Μητρότητας δίνονται πληροφορίες στα ρωσικά, στα γεωργιανά, αλλά και στα ελληνικά. Η παρένθετη μητέρα παίρνει από 7.000-9.000 ευρώ, ενώ οι τέσσερις απόπειρες τεχνητής γονιμοποίησης κοστίζουν 4.000 ευρώ. Στις πολιτείες των ΗΠΑ, όπου επιτρέπονται, τα προγράμματα παρένθετης μητρότητας είναι πολύ δαπανηρά και συμπεριλαμβάνουν αμοιβή 20.000-25.000 δολαρίων για την παρένθετη μητέρα. Η Ινδία, από την άλλη, κατηγορήθηκε ότι δημιουργεί «βιομηχανία παραγωγής μωρών» μέσω της εκμετάλλευσης πολύ φτωχών γυναικών. Η αμοιβή της παρένθετης μητέρας στην Ινδία κυμαίνεται από 6.000 έως 10.000 δολάρια και ισοδυναμεί με μισθούς 10 ή 15 ετών. Κυριολεκτικά λειτουργεί ένα παζάρι ωαρίων, όπου στην Ελλάδα η παρένθετη μητέρα λαμβάνει 7.500-10.000 ευρώ και η δότρια 2.500 ευρώ.
Πριν από λίγους μήνες τα εγχώρια μμε ασχολήθηκαν εφήμερα με τη σύλληψη ενός μαιευτήρα των βορείων προαστίων ο οποίος αποσπούσε ωάρια για εξωσωματικές γονιμοποιήσεις από κοπέλες, θύματα πορνείας από Βουλγαρία-Ρουμανία. Τα ληφθέντα ωάρια χρησιμοποιούνταν στη συνέχεια για ετερόλογη εξωσωματική γονιμοποίηση, που είναι και το συνηθέστερο.
Φανταστείτε, όταν οι τελευταίες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για 300.000 υπογόνιμα ζευγάρια στον ελλαδικό χώρο το μέγεθος της «εμπορίας ωαρίων» που λαμβάνει χώρα. Αλλά ο προβληματισμός και η κριτική στις τεχνολογίες αναπαραγωγής δεν βασίζεται σε οικονομικά και εμπορικά στοιχεία. Υπάρχουν παράμετροι όπως η μεγάλη και ισχυρή λήψη φαρμάκων και η ορμονοθεραπεία, η οποία παρεμβαίνει δραστικά στο σώμα, το τροποποιεί και συχνά οι συνέπειες εμφανίζονται μακροπρόθεσμα.
Η παρέκκλιση από μια φυσική διαδικασία δεν είναι κατ’ ανάγκη αρνητική, όταν η χρήση της τεχνολογίας δεν αλλοιώνει και δεν υποκαθιστά σημαντικά στοιχεία ταυτότητας που καθορίζουν με κομβικό τρόπο την κάθε φυσική λειτουργία. Διαφορετικά η παρέμβαση με τεχνολογικά μέσα οδηγεί στην ανάπτυξη καταστάσεων που φαντάζουν ξένες προς την ανθρώπινη υπόσταση, όπως η κατασκευή τεχνητής μήτρας, με άμεσο σκοπό την αντικατάσταση της θερμοκοιτίδας για τις περιπτώσεις που είναι αναγκαία και επιτακτική η χρήση της. Όπως, όμως, έχουμε μάθει η τεχνολογία έχει μια δική της δυναμική, που την κάνει να ξεφεύγει γρήγορα από τα όρια των αρχικών σκοπών της και είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να ελεγχθεί.
Το εύρος εφαρμογών μιας εφεύρεσης δεν εξαρτάται από τις προθέσεις και τις, τυχόν, εγγυήσεις των κατασκευαστών της, αλλά από τη μορφή και τις απόψεις που φέρει η κοινωνία που τη λαμβάνει. Γι’ αυτό και άλλωστε πιστεύουμε ότι δεν εξαντλείται η ορθή χρήση της τεχνολογίας με το ποιος την ελέγχει. Δεν σημαίνει ότι επειδή την ελέγχεις πως τη χρησιμοποιείς και σωστά. Σημασία έχει τί είδους και πόση τεχνολογία χρειαζόμαστε ως όντα.
Αλλά ας επανέλθουμε στο ζήτημα της παρένθετης μητρότητας, με ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που λαμβάνει χώρα στην Ινδία σήμερα. Στην βορειοδυτική πόλη Ανάντ, με 130.000 κατοίκους, η γυναικολόγος Νάυνα Πατέλ μαζί με το σύζυγό της, εδώ και λίγα χρόνια έχουν στήσει μια καθόλα νόμιμη επιχείρηση. Γυναίκες απ’ όλο τον κόσμο έρχονται εδώ με την ελπίδα να «αποκτήσουν» ένα παιδί που θα το κυοφορήσουν φτωχές ντόπιες γυναίκες. Η όλη επιχείρηση στοιχίζει 22.000 δολάρια και αν γεννηθούν δίδυμα, η τιμή ανεβαίνει κατά 25%. Η παρένθετη μητέρα παίρνει 7.500 δολάρια, ποσό τεράστιο, για τα εργασιακά μεγέθη της Ινδίας, αφού αυτό το ποσό αντιστοιχεί με δέκα χρόνια εργασίας.
Η αντίστοιχη διαδικασία στις Ηνωμένες Πολιτείες, από όπου προέρχεται το 60% των πελατών της κλινικής, στοιχίζει 150.000 δολάρια. Η διαδικασία έχει ως εξής: Όταν βρεθεί παρένθετη μητέρα, συγχρονίζεται ο κύκλος ωορρηξίας των δύο γυναικών με ενέσεις ορμονών. Κατόπιν η δόκτωρ Πατέλ αφαιρεί ωάρια της μητέρας-πελάτισσας, τα γονιμοποιεί με το σπέρμα του συντρόφου της και εναποθέτει γύρω στα τέσσερα με πέντε στη μήτρα της παρένθετης μητέρας. Αργότερα αφαιρεί μερικά ενώ οι μισές από αυτές τις προσπάθειες πετυχαίνουν με την πρώτη και στις γεννήσεις, η μία στις δύο φέρνει δίδυμα μωρά.
Και παρ’ ότι η Νάυνα Πατέλ αρνείται την χρήση παρένθετης μητρότητας για life style λόγους, όπως άρνηση της εγκυμοσύνης από ορισμένες γυναίκες για λόγους επαγγελματικής ανέλιξης, αλλοίωσης σώματος κ.ά., κανείς δεν εγγυάται, είτε τώρα, είτε στο μέλλον την χρήση της. Όπως, άλλωστε, για τους ίδιους λόγους τη χρήση της τεχνητής μήτρας, ενώ είναι η πρώτη φορά που τόσο έντονα αποσυνδέεται η αναπαραγωγή από το γυναικείο σώμα και συνεχίζει την αποκοπή της σεξουαλικότητας από την αναπαραγωγική διαδικασία. Ενώ και οι αρχέγονες σχέσεις και έννοιες της συγγένειας, που έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στη δημιουργία κοινοτήτων–μητρογραμμικής ή μη δομής– συγχέονται, και απαιτούν τη συνδρομή της νομικής επιστήμης για τον ορισμό της μητέρας, όχι βιολογικής ή παρένθετης, αλλά της νομικά κατοχυρωμένης. Ένα παιδί, πολλές «μητέρες»; Ή μήπως έτσι, με τη χρήση της τεχνητής μήτρας, επετεύχθη η ισότητα των δύο φύλων;
Αναρχικός Πυρήνας Χαλκίδας
Anarchy press gr 