Σε κάθε πολιτισμό και σε κάθε ιστορική στιγμή η γέννα αντιμετωπιζόταν ως ένα εξαιρετικό και ιδιαίτερο γεγονός. Οι πρώτες ιστορικές μαρτυρίες πιστοποιούν ότι η φροντίδα της επιτόκου επαφίεται σε άλλες γυναίκες. Η φιγούρα της μαίας είναι παρούσα στον αρχαίο αιγυπτιακό, βαβυλωνιακό, ελληνικό και ρωμαϊκό χώρο καθώς και στους Ίνκας και τους Κινέζους. Αρχικά, η μαία είναι η γυναίκα η οποία βοηθά στη γέννα, κάποια συγγενής ή μέλος της κοινότητας, που χαίρει κοινής αποδοχής και εκτίμησης και είναι σε θέση να ασχοληθεί με την πρακτική και πνευματική πλευρά της γέννησης.
Σταδιακά, κυρίως στη διάρκεια του 18ου αιώνα, ο ρόλος της μαίας υποβαθμίζεται, αφού εκείνη την περίοδο η μαιευτική οργανώνεται σε επιστήμη, δίνοντας χώρο, για την κυριαρχία της ιατρικής. Ιδρύονται μαιευτικές σχολές, όπου για πρώτη φορά διδάσκουν άνδρες, αλλά παρ’ όλα αυτά μέχρι τα μέσα περίπου του εικοστού αιώνα, η μαία είναι το πρόσωπο που εμφανίζεται συχνότερα κατά τον τοκετό και το σπίτι θεωρείται ως ο καταλληλότερος χώρος γι’ αυτόν.
Πολλοί ιστορικοί της ιατρικής υποστηρίζουν πως η πλειονότητα των γεννήσεων, στις προ-βιομηχανικές κοινωνίες, παρουσίαζε «ομαλή» εξέλιξη και οι ωδίνες διαρκούσαν λιγότερο απ’ ότι στις μέρες μας. Και αυτό γιατί οι γυναίκες είχαν συνεχή σωματική δραστηριότητα και λιγότερη κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών.
Από τότε που η γυναικολογία αντικατέστησε, λοιπόν, την μαιευτική στο δυτικό κόσμο, κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, το γυναικείο σώμα και οι αναπαραγωγικές του λειτουργίες τίθενται υπό τον έλεγχο της επιστήμης και της τεχνολογίας. Οι οποίες εκφράζονται κυρίως από τους άνδρες γιατρούς, που αντιπροσωπεύουν την συντριπτική πλειοψηφία των μαιευτήρων, αφού οι γυναίκες λόγω του σεξισμού που επικρατούσε, είχαν περιορισμένη πρόσβαση στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση.
Η διαμάχη ανάμεσα στις μαίες και τους γιατρούς, αρχικά, εστιάζεται στη χρήση ή όχι αναισθησίας στον τοκετό. Η τεχνολογία αυτή ήταν που διαχώριζε τους «επιστήμονες» γυναικολόγους από τις ανειδίκευτες μαίες στη Βικτωριανή Αγγλία.
Σήμερα, στον ελλαδικό χώρο ο τοκετός είναι απολύτως ιατρικοποιημένος και ο ρόλος της μαίας είναι συμπληρωματικός – βοηθητικός ενώ σπανίζουν οι περιπτώσεις όπου συνειδητά οι γέννες λαμβάνουν χώρα μακριά από τα ψυχρά και απρόσωπα περιβάλλοντα των χειρουργείων δημόσιων ή ιδιωτικών νοσοκομείων – μαιευτηρίων. Η τακτική αυτή δεν συναντιέται παντού, αφού για παράδειγμα στην Ολλανδία ή την Μ. Βρετανία μεγάλο ποσοστό γεννήσεων πραγματοποιούνται στο σπίτι παρουσία μαίας. Αλλά η ιατρικοποίηση του τοκετού ταυτίστηκε με μια δόση μικροαστισμού, εξέλιξης και προόδου. Έτσι, μετεμφυλιακά οι γεννήσεις, κυρίως στις αστικές περιοχές γίνονταν σε μαιευτήρια, ενώ στις αγροτικές περιοχές μέχρι και την δεκαετία του ‘60 πραγματοποιούνταν στα σπίτια με τη βοήθεια της μαμής.
Η γενικότερη διάχυση της ιατρικοποίησης στη ζωή των ανθρώπων και η παράλληλη ίδρυση ιδιωτικών μαιευτικών κλινικών στις πρωτεύουσες των νομών και μεγάλων μαιευτηρίων – ξενοδοχείων στην Αθήνα οδηγεί σταθερά στην εκχώρηση όλης της διαδικασίας του τοκετού στον γιατρό, όπου η έγκυος απαρέγκλιτα υπακούει.
Αυτή η διαμορφωμένη σχέση εξουσίας ή κανονικοποίησης (όπως συνήθιζε να την ορίζει ο Φουκώ ως προς τις σχέσεις βιο-εξουσίας και βιο-πολιτικής) οδήγησε σταδιακά στο «πρωτότυπο» φαινόμενο της πρόκλησης τοκετού και χρήσης καισαρικών τομών κατά παράβαση της φυσιολογίας και ανατρέποντας τα διεθνή δεδομένα για την αναλογία φυσιολογικής/παθολογικής κύησης.
Είμαστε στην εποχή όπου το σύνηθες είναι το τεχνητό, και το φυσιολογικό οδεύει στο απίθανο. Έτσι, ένας στους δύο τοκετούς στα ιδιωτικά μαιευτήρια της χώρας γίνεται με καισαρική τομή. Στην Ελλάδα καταγράφεται το υψηλότερο ποσοστό καισαρικών τομών στην Ευρώπη, ορισμένες εκ των οποίων είναι «αχρείαστες» και γίνονται κυρίως για την «ευκολία» των γιατρών.
Ειδικότερα, σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Μαιευτήρων – Γυναικολόγων, το ποσοστό των καισαρικών τομών επί του συνόλου των τοκετών στην Ελλάδα υπολογίζεται στο 40% και η συχνότητα με την οποία διενεργούνται οι καισαρικές τομές στα ιδιωτικά μαιευτήρια είναι μεγαλύτερη και το σχετικό ποσοστό πλησιάζει το 50%, ενώ στα δημόσια νοσοκομεία είναι περίπου 30%-35%. Χαρακτηριστικό είναι ότι στην περιοχή της Αττικής οι γεννήσεις είναι 37% στο δημόσιο τομέα και 63% στον ιδιωτικό, ενώ στην υπόλοιπη χώρα τα ποσοστά είναι 45% και 55% αντίστοιχα. Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος τοκετών με καισαρική κυμαίνεται στο 15% επί του συνόλου των γεννήσεων, αρκετά μικρότερος απ’ τον ελληνικό. Το υψηλότερο κόστος μίας καισαρικής τομής έναντι ενός φυσιολογικού τοκετού και της αμοιβής του γυναικολόγου έχει ενοχοποιηθεί για την αύξηση των καισαρικών. Επί πλέον με την χρήση καισαρικών τομών οι γιατροί επιτυγχάνουν τον προγραμματισμό τους, ασκώντας ταυτόχρονα αυτό που ονομάζεται «αμυντική ιατρική», δηλαδή την αποφυγή ενδεχόμενου προβλήματος κατά τη διάρκεια ενός δύσκολου τοκετού.
Σε μία ημέρα ένας μαιευτήρας μπορεί να «κλείσει» έως και πέντε καισαρικές. Δύσκολα θα μπορούσε να κάνει το ίδιο με φυσιολογικούς τοκετούς. Φυσικά δεν απουσιάζουν και οι περιπτώσεις όπου οι ίδιες οι έγκυες επιζητούν την καισαρική, είτε για λόγους προγραμματισμού, είτε για λόγους αποφυγής των οδυνών.
Οι συχνότερες αιτίες που επικαλούνται οι μαιευτήρες για να πείσουν, ώστε να εφαρμόσουν καισαρική τομή είναι του τύπου: «έχει μπλεχτεί ο λώρος», υπέρβαση καταληκτικής πιθανής ημερομηνίας τοκετού (που συνήθως είναι προσδιορισμένη, εσκεμμένα, αρκετά νωρίτερα από τη συμπλήρωση των 40 εβδομάδων κύησης).
Στατιστικά, μόνο 5 στα 100 παιδιά γεννιούνται ακριβώς την προβλεπόμενη ημερομηνία, περίπου 30 στα 100 γεννιούνται πριν την προβλεπόμενη ημερομηνία και 65 στα 100 με καθυστέρηση, («κατεβαίνει ανάποδα», «ίσως γεννηθεί πολύ μεγάλο») κλπ. Τώρα, γιατί τα παιδιά που γεννιούνται στην ελλάδα «κατεβαίνουν ανάποδα» και με «μπερδεμένο λώρο» σημαντικά συχνότερα σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες είναι κάτι που δύσκολα μπορεί να ερμηνεύσει η στατιστική… Όπως οξύμωρο είναι ότι η Κυριακή στα ιδιωτικά μαιευτήρια θεωρείται «νεκρή» μέρα… ενώ στα δημόσια, που εφημερεύουν κυρίως ειδικευόμενοι, αυξάνονται οι φυσιολογικοί τοκετοί…
Στη Μ. Βρετανία ο τοκετός με καισαρική τελευταία έχει γίνει της μόδας αφού γυναίκες του «σταρ σύστεμ», όπως η Βικτώρια Μπέκαμ, τον υποστηρίζουν. Τα τελευταία 20 χρόνια το ποσοστό των καισαρικών αυξήθηκε από 5% σε 21,5%, συχνά λόγω επιθυμίας της εγκύου, κάτι συνηθισμένο στην Βραζιλία, όπου έχει επικρατήσει η λογική των «κατά παραγγελία» καισαρικών και τα ποσοστά συναγωνίζονται εκείνα της Ελλάδας. Το lifestyle πολλές φορές προβάλει την καισαρική ως την ενδεδειγμένη λύση – απόφαση για πολλούς και διάφορους λόγους, όπως π.χ. σωματικούς.
Φαίνεται ξεκάθαρα ότι η ορθολογική χρήση της καισαρικής δεν εφαρμόζεται στον ελλαδικό χώρο γιατί το κυνήγι του χρήματος και της διευκόλυνσης από τη πλευρά των γιατρών βρίσκεται σε ανώτερο επίπεδο από μια φυσιολογική γέννα. Άλλωστε η αδιαφορία τους αποτυπώνεται άμεσα, όταν «ελαφρά τη καρδία» πείθουν τις γυναίκες να διακόψουν τον θηλασμό προς χάρη της τεχνητής τροφής γάλακτος, λόγω των bonus που λαμβάνουν από τις φαρμακευτικές εταιρείες. Εκμεταλλεύονται, έτσι, την απραξία και τον μη ενεργό ρόλο των ενδιαφερομένων, στην προκειμένη περίπτωση των εγκύων, στις αποφάσεις και αιτιάσεις των γιατρών.
Όσο το δίπολο υγεία – ασθένεια είναι εκχωρημένο a priori στους «ημίθεους» γιατρούς, τόσο οι έγκυες θα οδεύουν «σαν πρόβατα στη σφαγή», εκχωρώντας ουσιαστικά μια δική τους σημαντική στιγμή.
Αναρχικός Πυρήνας Χαλκίδας
Anarchy press gr 