Με την Αίγυπτο να ετοιμάζεται για μια εισροή προσφύγων και την UNRWA στα πρόθυρα της κατάρρευσης, οι φαντασιώσεις του Ισραήλ για δεύτερη Νάκμπα θα μπορούσαν σύντομα να γίνουν πραγματικότητα
του Σάμερ Μπαντάουι, 19 Φεβρουαρίου 2024 Αναδημοσίευση από +972 magazine
Με τους περισσότερους Παλαιστίνιους της Λωρίδας της Γάζας να είναι πλέον παγιδευμένοι στο νότιο άκρο του θύλακα, η ισραηλινή επίθεση, από την οποία είχαν προσπαθήσει να διαφύγουν, τους ακολούθησε στη Ράφα. Περίπου 1,4 εκατομμύριο άνθρωποι είναι καθηλωμένοι με σχεδόν αδιαπέραστα τα αιγυπτιακά σύνορα, ενώ η είσοδος της ανθρωπιστικής βοήθειας έχει παγώσει. Στο Karem Abu Salem (Kerem Shalom), το νοτιοανατολικό πέρασμα που ελέγχεται άμεσα από το Ισραήλ, Εβραίοι Ισραηλινοί έχουν μαγνητοσκοπηθεί να μπλοκάρουν με χαρά και σθένος κομβόι τροφίμων από την Αίγυπτο, εναρμονιζόμενοι με τη ρητορική γενοκτονίας των ηγετών τους.
Πού να πάνε, λοιπόν, οι Παλαιστίνιοι της Γάζας, πεινασμένοι και χωρίς σπίτι;
Το ερώτημα κρέμεται πάνω από κάθε σφαγή στη Ράφα, όπου οι επιθέσεις του Ισραήλ συμβαδίζουν με αυτές των τελευταίων τεσσάρων μηνών. Την περασμένη εβδομάδα, περισσότεροι από 100 Παλαιστίνιοι έχασαν τη ζωή τους σε μια νύχτα έντονων επιθέσεων, κατά την διάρκεια των οποίων ο ισραηλινός στρατός προσπαθούσε να απελευθερώσει δύο ομήρους, δημιουργώντας αντιπερισπασμό. Οι επιθέσεις μπορεί να είναι σημάδι ότι επέρχονται τα χειρότερα: ο επικεφαλής ανθρωπιστικών υποθέσεων του ΟΗΕ, Μάρτιν Γκρίφιθς, προειδοποίησε για «σφαγή», εάν ο πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου προχωρήσει σε χερσαία επίθεση στη Ράφα.
Αντί να πιέζει για κατάπαυση του πυρός, ωστόσο, ο Λευκός Οίκος έχει απευθύνει απρόσκοπτες εκκλήσεις προς το Ισραήλ να προστατεύσει τους αμάχους της Γάζας, λες και ο ίδιος στρατός, που έχει σκοτώσει περισσότερα από 12.000 παλαιστίνια παιδιά έχει συμφέρον να σώσει τους αθώους.
Γνωρίζοντας αυτό, ορισμένοι Παλαιστίνιοι προσπάθησαν να επιστρέψουν στο βορρά, αλλά η επικείμενη πείνα μεταξύ των εκτοπισμένων σημαίνει, ότι οποιαδήποτε ασφάλεια, όσο άπιαστη κι αν είναι, θα δώσει σύντομα τη θέση της στην πείνα. Η UNRWA, η υπηρεσία του ΟΗΕ που ηγείται της διανομής τροφίμων στη Γάζα, λέει ότι η τελευταία από τις δικές της νηοπομπές βοήθειας, που κατευθύνονταν στο βορρά, έφτασε πριν από περισσότερες από τρεις εβδομάδες, στις 23 Ιανουαρίου.
Καθώς τα τρόφιμα σπανίζουν και το ασφαλές καταφύγιο είναι ένα στοίχημα, εκατοντάδες οικογένειες στη Γάζα συγκεντρώνουν χρήματα στο Διαδίκτυο για να καλύψουν τις «υπηρεσίες συντονισμού» των Αιγυπτίων μεσαζόντων, οι οποίοι χρεώνουν χιλιάδες δολάρια για να εξασφαλίσουν τη διέλευση από το πέρασμα της Ράφα. Η ζήτηση σε αυτές τις εξόδους υπερβαίνει κατά πολύ την προθυμία της αιγυπτιακής κυβέρνησης να προσφέρει κατάλυμα, ωστόσο, και οι Παλαιστίνιοι φοβούνται, ότι μπορεί σύντομα να μην έχουν άλλη επιλογή από το να συγκεντρωθούν στα σύνορα, παρακαλώντας για καταφύγιο στην έρημο του Σινά.
Αυτό το σενάριο μπορεί να ωθήσει την κυβέρνηση της Αιγύπτου να προετοιμαστεί για μια μαζική έξοδο μέσω της Ράφα, σύμφωνα με έκθεση την περασμένη εβδομάδα από το Ίδρυμα Σινά για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Η έκθεση επικαλείται ανώνυμες πηγές, που εμπλέκονται στην κατασκευή μιας «ζώνης ασφαλείας» στο ανατολικό Σινά, όπου υψώνονται τείχη επτά μέτρων «με στόχο την υποδοχή προσφύγων από τη Γάζα». Αιγύπτιοι αξιωματούχοι είπαν στο Ahram Online, ότι η περιοχή είναι ένας «κόμβος υλικοτεχνικής υποστήριξης» για την παροχή βοήθειας «μέσω της συνοριακής διέλευσης της Ράφα», αν και δεν ήταν σαφές, πώς ένας τέτοιος κόμβος θα βοηθούσε να ξεπεραστεί η παρεμπόδιση των αποστολών από το Ισραήλ.
Το Ίδρυμα Σινά υποστήριξε τους ισχυρισμούς του με φωτογραφίες του εργοταξίου, όπου καταδεικνύεται, ότι η δραστηριότητα ξεκίνησε στις 12 Φεβρουαρίου –την ημέρα που το Ισραήλ εξαπέλυσε τη σφοδρότερη επίθεση του μέχρι στιγμής στη Ράφα. Το Associated Press επιβεβαίωσε, παρομοίως, αυτές τις δραστηριότητες μέσω δορυφορικών εικόνων της περιοχής. Ο Muhannad Sabry, ένας Αιγύπτιος δημοσιογράφος και ειδικός στο Σινά, είπε στο Ίδρυμα Σινά, ότι οι προετοιμασίες για τον αναμενόμενο εκτοπισμό πραγματοποιούνταν «σε συντονισμό με το Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Το εάν το αίσθημα ασφάλειας του Ισραήλ εξαρτάται με οποιοδήποτε τρόπο από την εκκένωση της Γάζας από τον λαό της, ο Νετανιάχου και οι Αμερικανοί υποστηρικτές του απέφυγαν να το δηλώσουν δημόσια. Τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου του Νετανιάχου, ωστόσο, δεν είχαν τέτοιες αναστολές.
Πράγματι, οι Ισραηλινοί έχουν από καιρό τηλεγραφήσει τις ελπίδες τους για μια δεύτερη Παλαιστινιακή Νάκμπα. Ήδη από τον Οκτώβριο, το +972 ανέφερε την προτροπή του πρώην αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών του Ισραήλ Ντάνι Αγιαλόν για δημιουργία «πόλεων – σκηνών» στο Σινά, όπου είδε «μια τεράστια έκταση, σχεδόν ατελείωτο χώρο». Και μόλις τέσσερις ημέρες μετά την επίθεση του Ισραήλ, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν, όταν ρωτήθηκε για την εξασφάλιση «ασφαλούς διέλευσης από τη Γάζα» για τους Παλαιστίνιους αμάχους, είπε στους δημοσιογράφους ότι ο Λευκός Οίκος «συνομιλούσε με την Αίγυπτο για αυτό».
Αν και ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι είχε επανειλημμένα απορρίψει την πιθανότητα αυτή, το ειδησεογραφικό πρακτορείο Mada Masr με έδρα το Κάιρο –σε μια αναφορά του Οκτωβρίου που απέσυρε αργότερα– έκανε αναφορά για αξιωματούχους με γνώση των «οικονομικών κινήτρων», που συνδέονται με την «αποδοχή της Αιγύπτου μεγάλων εισροών εκτοπισμένων Παλαιστίνιων».
Η έκθεση Mada Masr δεν είναι πλέον διαθέσιμη στο διαδίκτυο, αλλά παρακολουθεί πιο πρόσφατες δηλώσεις Ισραηλινών και Αμερικανών αξιωματούχων, οι οποίοι επέμειναν να ανακατευθύνουν τα κεφάλαια της UNRWA «για την αντιμετώπιση [των] πιθανών αναγκών των κατοίκων της Γάζας που διαφεύγουν σε γειτονικές χώρες». Αυτή η διατύπωση χρησιμοποιήθηκε σε ένα έγγραφο του Λευκού Οίκου στις 20 Οκτωβρίου, που ζητούσε συμπληρωματική χρηματοδότηση για να βοηθήσει το Ισραήλ να «αποκαταστήσει την εδαφική ασφάλεια».
Η UNRWA «γονατιστή»
Εν τω μεταξύ, οι δύο κυβερνήσεις έχουν σταματήσει τα σχέδια να αποδυναμώσουν την UNRWA αναστέλλοντας τα κεφάλαια, λόγω των ισχυρισμών, ότι μια χούφτα υπαλλήλων της συμμετείχαν στην επίθεση της 7ης Οκτωβρίου. Πολλά ευρωπαϊκά κράτη ακολούθησαν το παράδειγμά τους, παρά την έλλειψη σοβαρών στοιχείων και τη δυσανάλογη φύση της απάντησης.
Χωρίς τον συγκεκριμένο οργανισμό –του οποίου οι περιοχές λειτουργίας, εκτός από τα κατεχόμενα, καλύπτουν την Ιορδανία, τον Λίβανο και τη Συρία– οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα έχουν λίγες πιθανότητες να επιβιώσουν από την τρέχουσα επίθεση, πολύ λιγότερο να ξαναχτίσουν τον θύλακα μετά το τέλος της.
Για τέσσερις μήνες, το Ισραήλ στοχεύει συστηματικά και κατέστρεψε, όχι μόνο κυβερνητικά κτίρια της Χαμάς στη Γάζα, αλλά και μεγάλο μέρος της παρουσίας της UNRWA εκεί. Ενώ τα σχολεία και οι προσφυγικοί καταυλισμοί της UNRWA δέχθηκαν επανειλημμένα ισραηλινά πλήγματα στην Επιχείρηση Προστατευτική Άκρη του 2014, η τελευταία επίθεση στόχευσε άμεσα τα κεντρικά γραφεία της UNRWA και απαγόρευσε στην υπηρεσία πρόσβαση σε όλες τις εγκαταστάσεις της βόρεια της Γάζας, κόβοντας τον θύλακα περίπου στο μισό.
Οι τωρινοί, καθώς και πρώην αξιωματούχοι της UNRWA, που μίλησαν με το +972, είπαν ότι δεν υπάρχει προηγούμενο για την παρούσα κατάσταση. Ο Lex Takkenberg, ο οποίος πέρασε τρεις δεκαετίες συνεργαζόμενος με την UNRWA, πιο πρόσφατα ως επικεφαλής της υπηρεσίας ηθικής, θυμήθηκε την καταστροφή στην πόλη Jenin στη βόρεια Δυτική Όχθη κατά την εισβολή του Ισραήλ το 2002. Αυτή η επιχείρηση –μέρος αυτού που ήταν τότε η μεγαλύτερη συγκέντρωση ισραηλινών δυνάμεων– στη Δυτική Όχθη από τον πόλεμο του 1967 –σκότωσε πολλούς Παλαιστίνιους και ισοπέδωσε μεγάλο μέρος του καταυλισμού προσφύγων, που διαχειρίζεται η UNRWA στα σύνορα της πόλης.
«Μας πήρε περισσότερο από ένα χρόνο μόνο για να αφαιρέσουμε τα βλήματα που δεν εξερράγησαν και τα ερείπια», είπε ο Takkenberg, ο οποίος ήταν για λίγο διάστημα υπεύθυνος για την προσπάθεια ανοικοδόμησης της UNRWA στην Τζενίν. Υπολογίζει ότι η κατεστραμμένη περιοχή, την οποία ονόμασε «ground zero», είχε περίπου το μέγεθος «πέντε με δέκα γήπεδων ποδοσφαίρου».
Συγκριτικά, η καταστροφή στη Γάζα, με πληθυσμό περίπου 100 φορές μεγαλύτερο από αυτόν του προσφυγικού καταυλισμού Τζενίν, είναι αποκαλυπτική. Η Λωρίδα μήκους 25 μιλίων έχει ήδη χάσει περίπου το 60 τοις εκατό των κατοικιών της, σύμφωνα με το Γραφείο Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων του ΟΗΕ ή OCHA.
Αλλά η «πραγματική γενοκτονική πρόθεση» του Ισραήλ, συνέχισε ο Takkenberg, έρχεται μέσω της εσκεμμένης καταστροφής βασικών υποδομών, όπως σχολεία και κέντρα υγείας. Ο OCHA λέει, ότι περίπου τα δύο τρίτα των νοσοκομείων της Γάζας δεν λειτουργούν πλέον και 140 σχολεία έχουν υποστεί ζημιές ή καταστράφηκαν –ενώ τα υπόλοιπα είτε εγκαταλείφθηκαν είτε χρησιμοποιούνται ως καταφύγια από εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπισμένους Παλαιστίνιους. Η UNRWA εκτιμά, ότι περισσότεροι από ένα εκατομμύριο κάτοικοι της Γάζας έχουν αναζητήσει καταφύγιο στις εγκαταστάσεις της σε όλη τη λωρίδα.
Τώρα, αντιμέτωπος με το πάγωμα της χρηματοδότησης από τον κορυφαίο χορηγό του, τις Ηνωμένες Πολιτείες, μαζί με 15 άλλες χώρες, ο οργανισμός εξετάζει μια σειρά «τακτικών οικονομικής διαχείρισης» για να βοηθηθεί, ώστε να διατηρήσει το έργο του και μετά τον Φεβρουάριο. Αυτό, σύμφωνα με αξιωματούχους της UNRWA, σημαίνει ότι τα αποθέματα χρηματοδότησής της είναι πιθανό να εξαντληθούν, αφήνοντάς την ανίκανη να πληρώσει μισθούς ή, ακόμα περισσότερο, να διαχειριστεί τη διανομή τροφίμων και άλλης ζωτικής σημασίας βοήθεια στη Γάζα.
«Κάνουμε ό,τι μπορούμε για να προσπαθήσουμε να πείσουμε αυτούς τους δωρητές να επανεξετάσουν την απόφασή τους, να ενθαρρύνουμε άλλους [τρέχοντες] δωρητές να αυξήσουν τη χρηματοδότησή τους και να φέρουν νέους δωρητές», είπε στο +972 η Juliette Touma, παγκόσμια διευθύντρια επικοινωνίας της UNRWA. Όταν τη ρώτησα, εάν η υπηρεσία σκέφτηκε να περιορίσει το έργο της σε άλλα μέρη για να βοηθήσει στη διατήρηση της έκτακτης ανακούφισης στη Γάζα, αναγνώρισε ότι ήταν «μια δίκαιη ερώτηση» και ότι «όλες οι επιλογές είναι στο τραπέζι», αλλά παρέμεινε αισιόδοξη ότι ο οργανισμός θα εξασφάλιζε επαρκή χρηματοδότηση για να συνεχίσει απρόσκοπτα το έργο του.
Ακόμα κι αν οι δωρητές μπορούν να βοηθήσουν να καλυφθεί μέρος της έλλειψης στη χρηματοδότηση της UNRWA, δεν είναι σαφής ο τρόπος που θα μπορέσει υπηρεσία να ξεπεράσει τα πολλαπλά γραφειοκρατικά εμπόδια, τα οποία δημιουργεί η ισραηλινή κυβέρνηση. Το κράτος αρνήθηκε να εκκαθαρίσει τους δεξιούς διαδηλωτές, που μπλοκάρουν τη βοήθεια μέσω του Karem Abu Salem και ο υπουργός Οικονομικών του Ισραήλ, Bezalel Smotrich, έδωσε εντολή στους εργολάβους στο λιμάνι του Ashdod να μην παραδίδουν τα τόσο απαραίτητα φορτία αλευριού στην UNRWA.
Στις 15 Φεβρουαρίου, η Κνεσέτ ακολούθησε νομοσχέδιο για την απαγόρευση της λειτουργίας της υπηρεσίας στο «κυρίαρχο έδαφος» του Ισραήλ.
Κάνοντας τη μετατόπιση μόνιμη
Με τον Νετανιάχου να απορρίπτει οποιουδήποτε είδους κυριαρχία των παλαιστινίων στη Γάζα και χωρίς βιώσιμα σχέδια για τη συγκρότηση μιας διεθνούς υπηρεσιακής αρχής, το Ισραήλ φαίνεται ότι σκοπεύει να αναλάβει την «ευθύνη για την ασφάλεια» στη Λωρίδα. Εμπόδιο στο δρόμο του στέκονται η συνεχιζόμενη αντίσταση της Χαμάς και η παρουσία περίπου 2,2 εκατομμυρίων αμάχων, το 70% των οποίων τελεί υπό τη φροντίδα της UNRWA.
Η απώθηση όσο το δυνατόν περισσότερων Παλαιστινίων από τη Γάζα ήταν από καιρό όραμα των Ισραηλινών πολιτικών. Τώρα, με περίπου το ήμισυ του πληθυσμού της Λωρίδας να βρίσκεται αντιμέτωπο με τα αιγυπτιακά σύνορα και μεγάλο μέρος του υπόλοιπου μισού να απειλείται με πείνα, το Ισραήλ φαίνεται πιο κοντά από ποτέ στο να φέρει εις πέρας αυτό το όραμα.
Ωστόσο, ο αναγκαστικός εκτοπισμός είναι μόνο ένας από τους στόχους του Ισραήλ· το να το κάνει μόνιμο είναι το άλλο. Δημιουργημένη το 1949, η UNRWA –η οποία ήταν αρχικά «ένα όργανο ρητής πολιτικής των ΗΠΑ», μου υπενθύμισε ο Takkenberg– έχει υποστηρίξει πέντε γενιές Παλαιστινίων προσφύγων, συμπεριλαμβανομένων και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, σύμφωνα με το Τμήμα Εγγραφής και Επιλεξιμότητας του οργανισμού. Εφόσον, οποιοσδήποτε Παλαιστίνιος προωθηθεί στο Σινά δεν θα κατοικεί πλέον στην περιοχή επίβλεψης της UNRWA, το δικαίωμά τους να επιστρέψουν, επιμένουν το Ισραήλ και οι υποστηρικτές του, θα καταστεί επίσης αμφισβητήσιμο.
Αυτό το επιχείρημα δεν είναι αληθές, σύμφωνα με τη Francesca Albanese, η οποία, μαζί με τον Takkenberg, συνέγραψε ένα βιβλίο το 2020 για τα δικαιώματα των Παλαιστινίων προσφύγων και επί του παρόντος υπηρετεί ως Ειδική Εισηγήτρια του ΟΗΕ για τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη.
Γράφοντας για το Ινστιτούτο Παλαιστινιακών Σπουδών το 2018, όπως ακριβώς η κυβέρνηση Τραμπ είχε αποχρηματοδοτήσει την UNRWA, η Albanese επεσήμανε ότι, ακόμα κι αν οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες υπάγονταν στην αρμοδιότητα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες –όπως κάνουν όλοι οι μη Παλαιστίνιοι πρόσφυγες, «Η συνάφεια των διεθνών κανόνων και των ψηφισμάτων του ΟΗΕ, όπως το ψήφισμα 194, για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες, θα παραμείνει αμετάβλητη». Αυτό το ψήφισμα, που πέρασε τον Δεκέμβριο του 1948, επιβεβαιώνει ότι οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες, που θέλουν να επιστρέψουν στα εδάφη τους, «θα πρέπει να τους επιτραπεί να το κάνουν το συντομότερο δυνατό».
«Ο εξαναγκασμός της UNRWA να σταματήσει τις επιχειρήσεις ή η προώθηση των Παλαιστινίων προσφύγων στην Αίγυπτο, δεν θα καταργήσουν τα αναφαίρετα δικαιώματα των προσφύγων για επιστροφή, αποκατάσταση και αποζημίωση», δήλωσε ο Takkenberg. «Αυτά τα δικαιώματα πηγάζουν από την παρανομία της εθνοκάθαρσης της Παλαιστίνης και γίνονται ισχυρότερα με το πέρασμα του χρόνου και την περαιτέρω ανάπτυξη του διεθνούς δικαίου».
Εν τω μεταξύ, καθώς η λεγόμενη διεθνής τάξη πραγμάτων, που βασίζεται σε κανόνες, συνεχίζει να μην ισχύει για τους Παλαιστίνιους, ιστότοποι εθελοντικής χρηματοδήτησης, όπως το GoFundMe, εμφανίζουν σελίδες επί σελίδων απελπισμένων εκκλήσεων που μιλούν για μια διαφορετική, πιο επείγουσα αλήθεια: χωρίς να έχει πουθενά να τρέξει, ο λαός της Γάζας έχει υποφέρει αρκετά από τον πόλεμο του Ισραήλ και τα αιματηρά μερίσματά του. Πάνω από όλα θέλουν να ζήσουν.
«Έχουμε υπομείνει τόσες δυσκολίες και αβεβαιότητα», αναφέρει μέσω του ιστότοπου μια γυναίκα, μια 21χρονη φοιτήτρια οδοντιατρικής στη Γάζα. «Αναζητούμε απεγνωσμένα έναν τρόπο να ζούμε με ασφάλεια και να προσφέρουμε μια καλύτερη ζωή στα παιδιά μας». Οποιεσδήποτε δωρεές, προσθέτει, θα καλύπτουν «τα κόμιστρα που απαιτούνται για τη διέλευση των συνόρων στην Αίγυπτο».
Ο Samer Badawi είναι συνεργάτης στο +972 Magazine από το 2014.
Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ.248, Μάιος 2024
Anarchy press gr 
