Αφρική: οι χαμένες ψηφίδες της ελευθερίας (Μέρος δ΄)

Η εποχή της μεταλλουργίας

Το πέρασμα στην περίοδο, που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε εποχή των μετάλλων στην Αφρική, που εκκινεί με τη λεγόμενη Εποχή του Χαλκού και συνεχίζεται με τη λεγόμενη Εποχή Σιδήρου, όπως είναι φυσικό, δεν προέκυψε εν μία νυκτί ούτε σε όλες τις περιοχές της Αφρικής συγχρόνως. Εμφανίστηκε κυρίως στο βόρειο κομμάτι της ηπείρου, περίπου απ’ την 3^η χιλιετία Π.χ. Εφ’ όσον οι κάτοικοί του είχαν ήδη προχωρήσει στον έλεγχο της γης και είχαν μοιράσει εδάφη και εξουσίες, η χρήση των μετάλλων για την ζεύξη των ζώων και την κατασκευή ανθεκτικότερων εργαλείων και όπλων, βοηθούσε στην αποτελεσματικότερη επιβολή. Όσο σκληραίνει η στάση των ανθρώπων απέναντι στο περιβάλλον τους –ανθρώπινο και φυσικό–, τόσο πιο άτεγκτα και ακίνητα γίνονται και τα συναισθήματά τους.

Αφρική: οι χαμένες ψηφίδες της ελευθερίας (Γ΄μέρος)

Η εμφάνιση της γεωργίας

Με την εμφάνιση της γεωργίας ο κόσμος αλλάζει. Ο φυσικός χώρος γίνεται ένα όριο, ο άνθρωπος κοιτάζει γύρω του και βάζει περιφράξεις, ορίζει∙ η γη αποκτά σιγά-σιγά χρηστική αξία, γίνεται τόπος και τοπογραφία. Εκείνο που έβρισκε σε άγρια μορφή χωρίς δυσκολία, το σιτάρι, το κριθάρι κι άλλα δημητριακά και όσπρια, τώρα θέλει να τα τιθασεύσει. Το ίδιο θα κάνει και για τα ζώα. Δεν τα κυνηγά, τα εξημερώνει, δηλαδή τα μεγαλώνει ο ίδιος, αφού τα φυλακίσει, έχοντας σκοπό να τα βάλει να δουλεύουν γι’ αυτόν, τα εκπαιδεύει, τα χρησιμοποιεί στις μετακινήσεις και βέβαια τα τρώει. Ο κόσμος πλέον ανήκει σε κάποιους. Με αυτή που αρχαιολογικά ονομάστηκε «νεολιθική» εποχή, ξεκινάει η γεωργία και η κτηνοτροφία.

Αφρική: οι χαμένες ψηφίδες της ελευθερίας (Β΄ μέρος)

«Παλαιολιθική» Αφρική

Στην Αφρικανική ήπειρο –και ιδιαίτερα στο νοτιοανατολικό της κομμάτι– έκαναν τα πρώτα τους δειλά βήματα οι αρχέγονοι άνθρωποι. Σχημάτισαν τις πρώτες ομάδες κι αργότερα τις πρώτες κοινότητες, βαδίζοντας άγνωστα μονοπάτια, καθώς κάθε τι γύρω τους και μέσα τους ήταν καινούριο κι η επιθυμία τους να το εξερευνήσουν απεριόριστη. Δεν υπήρχαν νόμοι, ούτε πολιτισμικές απαγορεύσεις∙ ο καθένας πειραματιζόταν ανεμπόδιστα με ο,τιδήποτε επικίνδυνο ή μη επιθυμούσε. Η βίωση της ελευθερίας αποτελούσε μιαν άγρια πρόκληση, που κανένας δεν γύρευε να αποφύγει. Ας δούμε, λοιπόν, τόσο το γεωγραφικό/κλιματολογικό πλαίσιο στο οποίο συνέβησαν όλα αυτά, όσο και καθαυτό το ταξίδι των πρώτων ανθρώπων στο δέρμα της μητέρας Γης.

Αφρική: οι χαμένες ψηφίδες της ελευθερίας (Α΄ μέρος)

Ο κατακερματισμός του πλανήτη σε κράτη, που ούτως ή άλλως αποτελούν εξουσιαστική κατασκευή, βρίσκει την απόλυτα παράλογη εκδοχή του στην αφρικανική ήπειρο. Οποιοσδήποτε απ’ τους σύγχρονους χάρτες την απεικονίζουν μας βοηθά να το κατανοήσουμε. Η Αφρική είναι χωρισμένη σε ομοιόμορφα τετράγωνα, σα να πήρε κάποιος χάρακα ή κάναβο κι έφτιαξε στο σώμα της ένα σταυρόλεξο. Οι ευρωπαίοι άποικοι, πράγματι, κατασκεύασαν ένα άλυτο σταυρόλεξο. Στα μαύρα τετράγωνα κρύβεται το πετρέλαιο και το «πλούσιο» σε άλλα ορυκτά υπέδαφος, ενώ στα άσπρα οι λευκοί θάνατοι που της εμφυτεύτηκαν∙ από τις διακρίσεις και την δουλεία μέχρι τις δικτατορίες και τις ασθένειες.