H ρητορική του φόβου και τα εργαλεία του κράτους

Η διαρκής ανασυγκρότηση της κυριαρχίας και η συντήρηση των εξουσιαστικών δομών της, ήταν ανέκαθεν το σημαντικό συστατικό για τη διαιώνισή της. Πέρασαν πάρα πολλά χρόνια από τότε που αρκούνταν απλά στην καταστολή της ελεύθερης βούλησης των ανθρώπων. Κατασκεύασε μηχανισμούς όπως ο στρατός και η αστυνομία, κατασκεύασε την οικονομία, την δημοκρατία και κατ’ επέκταση την πολιτική. Η διαρκής αυτή ανασυγκρότηση τής δίνει τη δυνατότητα να γίνεται περισσότερο αποτελεσματική, στον έλεγχο και την καταστολή, χρησιμοποιώντας ανά περιόδους, εργαλεία που εξελίσσονται ταυτόχρονα με την «πρόοδο» της ανθρωπότητας. Αυτά τα εργαλεία μπορεί να είναι η επιστήμη, η τεχνολογία καθώς και η προσεκτική μελέτη της κοινωνικής συμπεριφοράς των ανθρώπων στα αστικά κέντρα που κατασκεύασε. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι έννοιες όπως η «ψυχολογία του λαού» ή κοινωνική ψυχολογία, εμφανίστηκαν σχεδόν ταυτόχρονα με την δημιουργία των εθνών-κρατών, και τη συσσώρευση των ανθρώπων στα μεγάλα αστικά κέντρα, κατά την βιομηχανοποίηση της παραγωγής στα μέσα του 19ου αιώνα. Ο ερευνητικός τομέας της κοινωνικής ψυχολογίας, είναι σχετικός με το φαινόμενο που υποδηλώνεται με την έννοια της «μάζας» και την «νοητική ενότητα» της. Οι πρώτες έρευνες σχετικά με την «συμπεριφορά των μαζών» σχετίζονται με τις πρώτες πολυάριθμες αυθόρμητες εμφανίσεις και διεκδικήσεις των εργατών στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες του τέλους του 19ου αιώνα και αποτέλεσαν ένα ιδιαίτερο κοινωνικό φαινόμενο της εποχής. «Η συνάθροιση ανθρώπων αποκτά, κάτω από ορισμένες περιστάσεις, τελείως διαφορετικές ιδιότητες από αυτές που έχει το κάθε άτομο: σχηματίζεται αυτό που ονομάζεται ψυχολογικό πλήθος, το οποίο αποτελεί ένα και μόνον ον, με μια συλλογική ψυχή και το οποίο υπόκειται στον ψυχολογικό νόμο της νοητικής ενότητας των μαζών.» [1]

Advertisements