ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΑΚΗ ΧΙΤΖΡΑ

Από την αξιοπρέπεια στο δρόμο της ταπείνωσης…

«…χιτζρά*, μια ακέφαλη πορεία χιλιάδων ταλαιπωρημένων και πανικόβλητων χωρικών, με τους μπόγους τους να λύνονται στην άκρη του δρόμου, οικογένειες με σκορπισμένα τα μέλη τους, γέρους να πεθαίνουν απ’ την εξάντληση, παιδιά να κουβαλάνε μικρότερα παιδιά, μωρά να πεθαίνουν από αφυδάτωση. Όσοι γλίτωσαν, θυμούνται πως έτρωγαν γρασίδι κι έπιναν απ’ τα ίδια τους τα ούρα (ήταν κατακαλόκαιρο όταν έφυγαν οι περισσότεροι τους)…»

Οι Παλαιστίνιοι μετά τις τρομο-κρατικές επιχειρήσεις και τις κτηνωδίες των Ισραηλινών το 1948 χωρίζονται σε τρεις κυρίως ομάδες.

Η πρώτη περιλαμβάνει 60.000 που παρέμειναν στα τρία τέταρτα της Παλαιστίνης που έλεγχε πλέον το Ισραήλ και ονομάστηκαν «αραβική μειονότητα» του Ισραήλ, ενώ εφοδιάστηκαν με ειδικές ταυτότητες.

Η δεύτερη περιλαμβάνει 1.000.000 ανθρώπους που παρέμειναν ή μετακινήθηκαν σε εκείνα τα τμήματα της Παλαιστίνης, που δεν τέθηκαν υπό τον έλεγχο του ισραηλινού κράτους παρά μόνο με τον πόλεμο του 1967. Ονομάστηκαν «Λωρίδα της Γάζας» (που φυσικά δεν είχε καμία σχέση με τη προπολεμική Γάζα) και «Δυτική Όχθη», την οποία αποτελούσαν η Ναμπλούς και Ραμαλάχ, μαζί με μεγάλα τμήματα του Τζενίν, του Τουλκάρμ, και της Ιερουσαλήμ. Έτσι στην Γάζα σ’ έναν πληθυσμό 80.000 κατοίκων προστέθηκαν 200.000 πρόσφυγες, ενώ στην Δυτική Όχθη 360.000 πρόσφυγες ενώθηκαν με τους 425.000 κατοίκους της περιοχής.

Η τρίτη περιλαμβάνει τους περίπου 300.000 ανθρώπους που κατέφυγαν στον Λίβανο (104.000) στην Υπεριορδανία (110.000) και στην Συρία (82.000). Επίσης, και τους περίπου 12.000 που έφθασαν ακόμα πιο μακριά: στο Ιράκ, την Αίγυπτο, τη Λιβύη, τη Σαουδική Αραβία, αλλά και στο Λονδίνο (πρόκειται γι’ αυτούς που είχαν εργαστεί στο κρατικό μηχανισμό στην διάρκεια της βρετανικής κατοχής και είχαν βρετανικά διαβατήρια).

Δυο φορές ξένος

Στον χώρο της Αναρχικής Αρχειοθήκης πραγματοποιήθηκε, την Πέμπτη 19 Μαΐου, η προγραμματισμένη εκδήλωση συζήτηση με θέμα: Προσφυγικό και «Κρίση»: Η ανθρωπιστική προβιά του ρατσισμού. Αριστερές και Δεξιές συγκλίσεις…

Η εκδήλωση άρχισε στις 18:45 και ετελείωσε στις 22:30.

Ο κυρ-Δημητρός απ’ το Παντείχι της Μικρασίας θυμάται…

«Ήταν, θυμάμαι, γύρω στα τέλη του Μάρτη του 1923 που σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάνης αποφασίστηκε η λεγόμενη «ανταλλαγή πληθυσμών» ανάμεσα σε Τουρκία και Ελλάδα.

Εμείς ζούσαμε μαζί με τους γονείς μας σε ένα μεγάλο χωριό το Παντείχι απέναντι από τα Πριγκιποννήσια. Σ’ αυτόν τον τόπο είχαν γεννηθεί οι παππούδες μας, και οι παππούδες των παππούδων μας και βάλε, χρόνια και χρόνια.

Ήρθε η διαταγή, λοιπόν, και έπρεπε να εγκαταλείψουμε αυτόν τόπο που μέχρι τότε για μας τα παιδιά ήταν ολόκληρος ο κόσμος, μιας και τα βράχια, εκεί που άρχιζε η θάλασσα, μας φάνταζαν σαν τα σύνορα της γης.

Το απόγευμα το σπίτι γέμισε «τουρκάλες» γειτόνισσες – αγαπημένες φιλενάδες της μάνας μας. Πέσανε στην αγκαλιά της και έκλαιγαν και την φιλούσαν και δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι δεν θα μας έβλεπαν ξανά.

Ο πατέρας πήγε για τελευταία φορά στο καφενείο να μάθει νέα. Εκεί βρήκε και άλλους έτοιμους για το φευγιό. Οι τούρκοι –πιο συγκρατημένοι– τους σφίγγουν το χέρι. Τους συμβουλεύουν για την ασφαλή πορεία προς το λιμάνι, άλλοι προσφέρθηκαν να βοηθήσουν, να δανείσουν τα κάρα και τα γαϊδουράκια τους. Μετά από πολύ καιρό, στον Πειραιά πια, μάθαμε ότι σε άλλες περιοχές πολλοί τούρκοι είχαν κρύψει στα σπίτια τους για μέρες καθυστερημένους, και τους φρόντισαν μέχρι να βρουν καράβι ή μαούνα.

ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΑΣ…

Η Ρενέ-Χίρσον Φιλιππάκη (τακτική καθηγήτρια στο Τμήμα κοινωνικής ανθρωπολογίας και ιστορίας του Πανεπιστημίου του Αιγαίου, στην Λέσβο, την περίοδο 1987-97, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο Brooks στην Οξφόρδη κ.α.) εγκαταστάθηκε το 1972 στην Κοκκινιά, όπου έζησε για δεκατέσσερις μήνες στον μεγάλο συνοικισμό προσφύγων και συγκεκριμένα στην γειτονιά των Γερμανικών.

Στην ανθρωπολογική μελέτη της με τίτλο «Κληρονόμοι της Μικρασιατικής καταστροφής – Η κοινωνική ζωή των Μικρασιατών προσφύγων στον Πειραιά καταγράφει την εμπειρία της από το διάστημα που έζησε στον τόπο αυτό. Η Κοκκινιά αποτελούσε τον μεγαλύτερο προσφυγικό συνοικισμό του Πειραιά, ιδρύθηκε το 1923, δέκα χρόνια αργότερα είχε πληθυσμό που έφθανε τους 40.000 ανθρώπους, ενώ το 1971 άγγιξε τον αριθμό των 80.000 ανθρώπων.

Σύμφωνα με την Σύμβαση της Λωζάννης που υπογράφηκε από το τουρκικό και ελληνικό κράτος, στις 30 Ιανουαρίου του 1923, επιβλήθηκε ο ξεριζωμός εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων χριστιανών και μουσουλμάνων σε μια άνευ ιστορικού προηγουμένου εθνοκάθαρση, που επικυρώθηκε από τις Μεγάλες Δυνάμεις με την Συνθήκη πλέον της Λωζάνης, στις 24 Ιουλίου του 1923, σβήνοντας κάθε ελπίδα επιστροφής.