ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΑΝΑΡΧΙΚΗΣ ΘΕΩΡΗΣΗΣ: Πολιτισμός- Κουλτούρα- Κράτος και Αναρχία

«Οι αναρχικοί, δεν είναι ένα απλό όνομα ή μια ταμπέλα μέσα στον κοινωνικό χώρο. Όσοι αποφασίζουν να ακολουθήσουν το δρόμο του αγώνα και της πάλης για την αναρχία θεωρούν πως έχουν επιφορτιστεί με συγκεκριμένες ευθύνες, τόσο αντικειμενικά όσο και υποκειμενικά. Ας το επαναλάβουμε για μια ακόμη φορά. Η απελευθέρωση των ανθρώπων δεν είναι ένα νεανικό παιχνιδάκι. Ούτε ένα γεροντικό καπρίτσιο. Πολύ περισσότερο δεν είναι η εκτόνωση κάποιων θυμωμένων για τη θέση που τους επιφύλαξε το σύστημα κυριαρχίας κι εκμετάλλευσης. Αυτή η υπεύθυνη στάση των αναρχικών έρχεται να καθορίσει τη διαρκή αναζήτηση, την επίμονη προσπάθεια, το ξεκαθάρισμα απόψεων, την εμβάθυνση και την διάδοση των λειτουργικών εμπειριών, το κόψιμο των οποιωνδήποτε ορατών ή αόρατων δεσμών με τις εξουσιαστικές ιδεολογίες και πρακτικές. Πρόκειται για όλα αυτά τα συστατικά που συμπεριλαμβάνονται στην Αναρχική Θεώρηση».
(Γιώργος Βλασσόπουλος, Μάρτιος 2009, Περί πράξης ή οι παρενέργειες του ακτιβισμού)

Η αναρχική ιδέα δεν χαρακτηρίζεται από στατικότητα, δεν συνίσταται μόνο από  διάφορες παρελθοντικές θέσεις και πράξεις, που αποτελούν σήμερα σημεία αναφοράς. Η αναρχική ιδέα διακρίνεται από την διαχρονικότητά της και χτίζεται συνεχώς σε αδιάκοπη ανεξούσια πορεία, μεταξύ του μερικού και του όλου, του εγώ με το εμείς, του παρελθόντος με το παρόν και το μέλλον. Έννοιες που μπορεί να μην υπήρχαν πριν από ένα και δύο αιώνες ή να μην είχαν έναν ισχυρό ρόλο στην δημόσια σφαίρα, ήταν λογικό να μην είχαν αναλυθεί από τους αναρχικούς του παρελθόντος, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως σήμερα πρέπει να τις αφήσουμε στην ασάφειά τους και στην τυχόν εξουσιαστική τους εξήγηση. Μέσω της αναρχικής ιδέας ως βάση, μπορούμε να ερμηνεύσουμε έννοιες και εξουσιαστικές πρακτικές, που γεννιούνται και αναπτύσσονται. Έτσι, μπορούμε συγχρόνως να εξελισσόμαστε πνευματικά, κατανοώντας, έστω και ελάχιστα πιο καθαρά, τον συνεχόμενο δρόμο για την αναρχία· εντείνοντας τον αγώνα της εναντίωσής μας σε κάθε εξουσία.

Η Τέχνη θέλει Εγχείρηση

Η κυβέρνηση, με το Προεδρικό Διάταγμα 85 και με τον τίτλο «Καθορισμός προσόντων διορισμού σε φορείς του Δημοσίου (Προσοντολόγιο – Κλαδολόγιο)» κατατάσσει τους αποφοίτους καλλιτεχνικών σχολών (ωδείων, χορού, ηθοποιών κ.λ.π.) από ΤΕ (τεχνολογική εκπαίδευση) σε ΔΕ (δευτεροβάθμια εκπαίδευση). Δεν θα σταθούμε στο ίδιο το γεγονός και στις λεπτομέρειες αυτού του διατάγματος που έχει να κάνει με το «νοικοκύρεμα» στις διαδικασίες προσλήψεων και μισθοδοσίας στο Δημόσιο. Όπως φαίνεται την έλλειψη ανώτατων σχολών υποκριτικών και παραστατικών τεχνών θα την καλύψουν ιδιωτικά κολλέγια. Προφανώς και η υποβάθμιση των καλλιτεχνικών σχολών από ΤΕ σε ΔΕ θα έχει αντίκτυπο και στην μισθοδοσία των δημοσίων υπαλλήλων στον τομέα του πολιτισμού.

Ιστορίες συρμάτων και πολιτισμού: Ένας χιμπατζής, ένας φράκτης με νεκρούς μετανάστες και η φλόγα της ελευθερίας.

Στον πολιτισμό, οποιοδήποτε πλάσμα καταφέρνει να αποδράσει από τα σύρματα καταδιώκεται για να φυλακιστεί πάλι και όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν θανατώνεται. Η φυλακή του μπορεί να γίνει βιτρίνα της υπεροχής του είδους που το έχει φυλακίσει, του πολιτισμού και τελικά της επιβολής του ισχυρότερου έναντι του αδύνατου, καθορίζοντας έτσι τις διαχωριστικές γραμμές που η εξουσία επιβάλει. Καμιά φορά ο δραπέτης οφείλει να θανατωθεί, όχι γι’ αυτό που θα πουν στις ειδήσεις, δηλαδή ότι αυτό έγινε γιατί δεν γινόταν αλλιώς και πως στην τελική ήταν για το καλό του κοινωνικού συνόλου, καθώς το πλάσμα που δραπέτευσε έθετε σε κίνδυνο την ασφάλειά του, αλλά γιατί σημειολογικά ο δραπέτης πρέπει να εξοντωθεί γιατί τόλμησε και αμφισβήτησε την τελειότητα του συστήματος ελέγχου που τον περιβάλει και δεν θα πρέπει να γίνει παράδειγμα από κανέναν. Έτσι, ο πολιτισμός, είτε με την σύλληψη είτε με την εξόντωση του δραπέτη, θα θριαμβεύσει ξανά και η ισορροπία, που απειλήθηκε, θα βρει ξανά την αρμονία της στον κόσμο της εξουσίας και του πολιτισμού.

Χιονιάς ο Πολιτισμένος

Οι λατινογενείς γλώσσες συνήθως διαχωρίζουν τη λέξη «πολιτισμός» από τη λέξη «κουλτούρα». Στα ελληνικά, παρ’ όλο που έχουμε, επίσης, τον ίδιο χαρακτηρισμό και παρ’ όλο που κάθε μια απ’ τις δυο έχει διαφορετικό περιεχόμενο, με ουσιαστικές προεκτάσεις, συνήθως χρησιμοποιούμε τη λέξη «πολιτισμός» και για τις περιπτώσεις που χρειάζεται να μιλήσουμε για κουλτούρα. Η κουλτούρα (Culture, Kultur κ.λπ.) έχει σε μεγάλο βαθμό να κάνει με την καλλιέργεια. Την καλλιέργεια με την κυριολεκτική σημασία της λέξης (καλλιεργώ τη γη) και τη μεταφορική (καλλιεργώ τον εαυτό μου, την κοινότητα/κοινωνία όπου ζω). Σημαίνει ευρύτερα την επιλογή και καλλιέργεια, δηλαδή άσκηση, ενός τρόπου ζωής, μια κοσμοθεωρία, θα μπορούσαμε να πούμε. Η κοσμοθεωρία του καθενός καθορίζει τον τρόπο που ζει. Ο πολιτισμός ενδεχομένως είναι μια έννοια που σχετίζεται με τον τρόπο που έχει καθιερωθεί να ζει μια κοινωνία, είτε της αρέσει είτε όχι. Τόσο στα ελληνικά, όσο και στις άλλες λατινογενείς γλώσσες, η έννοια σχετίζεται με την πόλη.

Οι λέξεις αυτές διαχωρίζονται, επειδή θα χρησιμοποιηθούν κατά κόρον σε αυτό το κείμενο. Όχι για ν’ αναφερθούμε αυτή τη φορά σε φυλές, που ζουν ή έζησαν μακριά από τον πολιτισμό, αλλά για να μιλήσουμε για εμάς, που ζούμε στον κόσμο που έχουμε φτιάξει. Οποιοδήποτε κι αν είναι το περιβάλλον όπου διαβιούμε ως άνθρωποι, αλληλεπιδρούμε με αυτό. Δεν αποτελούμε κάτι ξεχωριστό ή οντότητες εξωτερικές από το περιβάλλον μας, ανεξάρτητες υπάρξεις. Εξαρτιόμαστε από ο,τιδήποτε μας περιβάλλει, όπως εξαρτάται κι από εμάς κι ο,τιδήποτε γύρω μας. Από ό,τι κάνουμε ή δεν κάνουμε, από ό,τι σκεφτόμαστε ή όχι, νιώθουμε ή όχι, δεν αρκεί μόνο ό,τι είμαστε, αλλά και το πού είμαστε.

Η ΣΗΨΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ Η «ΕΥΘΑΝΑΣΙΑ» ΤΩΝ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ…

«Δεν είναι δίκαιο, που ο πατέρας μου πέθανε έτσι. Όλοι πεθαίνουν σαν τα σκυλιά, σαν τα γουρούνια. Ακόμη και σήμερα οι άνθρωποι λένε πως ήταν ηλικιωμένοι, ήταν άρρωστοι: ήταν ο πατέρας μου, δεν ήταν μεγάλος και δεν ήταν άρρωστος. Άντε στο διάολο». Ρομπέρτα Ζανινόνι, κόρη του Τζιουζέπε, που πέθανε από κορωναϊό στο Μπέργκαμο.

«Μακάβρια ήταν τα ευρήματα ανδρών των ισπανικών ενόπλων δυνάμεων, που πήγαν να κάνουν απολύμανση σε γηροκομεία, που έπρεπε να έχουν εκκενωθεί λόγω της πανδημίας του κοροναϊού: Εντόπισαν τα πτώματα ηλικιωμένων, που τους είχαν εγκαταλείψει αβοήθητους να πεθάνουν. Σε κάποιες περιπτώσεις βρήκαν και κάποιους σε πολύ άσχημη κατάσταση, ετοιμοθάνατους. Το τραγικό αυτό συμβάν δημοσιοποίησε η υπουργός Άμυνας, Μαργαρίτα Ρόμπλες, μέσω της τηλεόρασης. Οι άνδρες των Δυνάμεων Εκτάκτου Ανάγκης του Στρατού, δήλωσε, «εντόπισαν ηλικιωμένους εγκαταλειμμένους και σε πολλές περιπτώσεις νεκρούς. Είναι αδιανόητο και απολύτως ασυγχώρητο αυτό που συνέβη». Και τόνισε ότι οι υπεύθυνοι αυτών των κέντρων θα βρεθούν αντιμέτωποι με τον νόμο για παράβαση καθήκοντος και άλλα αδικήματα». efsyn.gr 23/03/2020

Ο Αινείας φεύγει από τη φλεγόμενη Τροία μεταφέροντας στην πλάτη του τον γέροντα και ανήμπορο πατέρα του αρνούμενος να διαλέξει αντ’ αυτού οποιοδήποτε θησαυρό. Ζωγραφικός πίνακας του Federico Barocci, 1598.

Όχι, εφιάλτης δεν είναι η προοπτική να πεθάνει κάποιος. Το αντίθετο συμβαίνει. Η πραγματική φρίκη είναι να επιβιώνεις μ’ αυτόν τον τρόμο, να είσαι έτοιμος να δεχθείς τα πάντα για να αποτρέψεις το αναπόφευκτο. Υπάρχει πιο υπαρκτός και χειροπιαστός «θάνατος» από την άγνοια και μάλιστα την πλήρη; Ποιοι είναι τότε οι «ζωντανοί» και ποιοι οι «πεθαμένοι»; Όπως έλεγε ο Σαίξπηρ «προτιμάμε καλύτερα να πεθαίνουμε κάθε ώρα από το φόβο του θανάτου, παρά να πεθάνουμε μια φορά».

Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ;

«Η τε­χνο­λο­γί­α εί­ναι πο­λι­τι­σμός» δι­δά­σκουν.
«Η τε­χνο­λο­γί­α στην υ­πη­ρε­σί­α του αν­θρώ­που», λέ­νε.
«Η τε­χνο­λο­γί­α εί­ναι α­πα­ραί­τη­τη για μια κα­λύ­τε­ρη ζω­ή», ε­πι­βάλ­λουν.

Η τε­χνο­λο­γί­α, που έ­χει να κά­νει με την α­νά πά­σα στιγ­μή εύ­ρε­ση της το­πο­θε­σί­ας ε­νός προ­σώ­που ή α­ντι­κει­μέ­νου, ο­που­δή­πο­τε στον πλα­νή­τη, ε­ξε­λί­χθη­κε αρ­χι­κά με βά­ση τις α­νά­γκες της στρα­τιω­τι­κής μη­χα­νής, προ­κει­μέ­νου να λει­τουρ­γή­σει ως στρα­τη­γι­κό ό­πλο. Σε αυ­τές τις πε­ρι­πτώ­σεις άλ­λω­στε, η α­νά πά­σα στιγ­μή γνώ­ση του που βρί­σκε­ται και του πως κι­νεί­ται ο ε­χθρός, σε πραγ­μα­τι­κό μά­λι­στα χρό­νο, δί­νει έ­να κατ’ ε­ξο­χήν πλε­ο­νέ­κτη­μα σε αυ­τόν που το γνω­ρί­ζει, τη στιγ­μή που έ­χει μια πιο ο­λο­κλη­ρω­μέ­νη και πραγ­μα­τι­κή ει­κό­να, του τι συμ­βαί­νει.

Η τε­χνο­λο­γί­α αυ­τή, στη­ρί­χθη­κε στην ύ­παρ­ξη και λει­τουρ­γί­α τε­χνη­τών δο­ρυ­φό­ρων, οι ο­ποί­οι βρι­σκό­με­νοι σε τρο­χιά γύ­ρω α­πό τον πλα­νή­τη, κου­βα­λούν μη­χα­νή­μα­τα τα ο­ποί­α έ­χουν τη δυ­να­τό­τη­τα – πλέ­ον – να ε­ντο­πί­ζουν α­κό­μη και α­ριθ­μούς σε πι­να­κί­δες αυ­το­κι­νή­των.

Το υ­περ­βο­λι­κά υ­ψη­λό κό­στος ό­μως αυ­τού του εί­δους της πα­ρα­κο­λού­θη­σης, την κα­θι­στά α­νέ­φι­κτη και α­σύμ­φο­ρη για μα­ζι­κή χρή­ση. Κα­τά δεύ­τε­ρον, εί­ναι πρα­κτι­κά α­δύ­να­το να πα­ρα­κο­λου­θεί­ται, σε πραγ­μα­τι­κό χρό­νο, το ο­τι­δή­πο­τε συμ­βαί­νει στην ε­πι­φά­νεια του πλα­νή­τη. Μπο­ρεί σή­με­ρα, οι πε­ριο­χές οι ο­ποί­ες «κα­λύ­πτο­νται» α­πό αυ­τό το «με­γά­λο μά­τι» να εί­ναι με­γά­λες, ό­μως σε κα­μί­α πε­ρί­πτω­ση δεν γί­νε­ται να υ­πάρ­ξει ταυ­τό­χρο­να ε­στί­α­ση σε ό­λες τις πι­να­κί­δες ο­χη­μά­των, σε ό­λους τους αν­θρώ­πους.

Ιστορία, Πολιτισμός και Πρόοδος

Περίγραμμα μιας κριτικής του σύγχρονου σχετικισμού

Του Μάρραιη Μπούκτσιν

Εκδόσεις Ισνάφι

Το βιβλίο αυτό είναι στην πραγματικότητα μετάφραση ενός δοκιμίου το οποίο περιέχεται στο βιβλίο του Μπούκτσιν: «Η Φιλοσοφία της Κοινωνικής Οικολογίας: Δοκίμια για τον Διαλεκτικό Νατουραλισμό». Μέσα στο δοκίμιο αυτό γίνεται μια σφοδρή επίθεση στον μεταμοντερνισμό, κυρίως για την αμφισβήτηση που ασκεί στις βασικές αρχές του Διαφωτισμού και ιδιαίτερα στις έννοιες της Ιστορίας του Πολιτισμού και της Προόδου. Ταυτόχρονα στο στόχαστρο του Μπούκτσιν μπαίνουν και άλλες «σχετικιστικές» (όπως τις χαρακτηρίζει) αντιλήψεις, όπως αυτές των «νέο-πρωτογονιστών» (π.χ. Zerzan), του Καστοριάδη, του Feyerabend, του Habermas κλπ.

Η ρύπανση από τον πολιτισμό δεν έχει τιμή. Το παράδειγμα του Midway.

Η επιβολή τιμής στην πλαστική σακκούλα δεν μπορεί να δώσει λύσεις στο πρόβλημα της ρύπανσης του πλαστικού. Οι συσκευασίες πολλών προϊόντων με μεγαλύτερο όγκο από μια σακούλα, παραμένουν πλαστικές. Η συνείδηση του σεβασμού στην φύση δεν μετριέται με την τιμή των 4 λεπτών του ευρώ. Το μέτρο αυτό φωτίζει τους τελευταίους στην σειρά ως υπαίτιους, αφήνοντας στο απυρόβλητο όλες τις εταιρίες προϊόντων που συνεχίζουν να κατασκευάζουν πλαστικές συσκευασίες.

Με αφορμή την πρόσφατη επιβολή τιμής στην πλαστική σακούλα, παραθέτουμε τα παρακάτω βίντεο, όπου δίνουν μια μικρή εικόνα των προβλημάτων που μπορεί να προκαλέσουν τα πλαστικά αντικείμενα γενικώς.

Μια πολεμική ιαχή

Γράφω σήμερα εν μέσω πρωτοφανών καιρών. Ενώ μιλάμε, τα δεσμά που μας καταπίεζαν στα τελευταία 10.000-12.000 χρόνια κλυδωνίζονται και πάνε να σπάσουν. Η υπάρχουσα τάξη πραγμάτων καταρρέει. Για τόσο πολύ καιρό μάς αποστέρησαν την αξιοπρέπειά μας, μας στέρησαν την ανθρωπιά μας, έκλεψαν τις γνώσεις μας για το πώς ακόμη και να είμαστε άνθρωποι. Το φράγμα κάνει ρωγμές, οι τοίχοι της φυλακής έχουν αρχίσει να τρέμουν. Εμείς, ως άνθρωποι, έχουμε γίνει ένα εξημερωμένο είδος, αλλά ακόμη και το πιο υπάκουο κατοικίδιο σκυλί θα αντιδράσει, όταν το ξυλοφορτώσουν και το τιμωρήσουν για αρκετό καιρό.

Σε όλη τη Γη, βλέπουμε παραδείγματα ανθρώπων και φύσης να επαναστατούν. Μεταξύ της αύξησης των «φυσικών καταστροφών» (πολλές, αν όχι οι περισσότερες εκ των οποίων είναι αποτέλεσμα της Μητέρας Γης μας, που αναζητά να αποκατασταθεί η ισορροπία, σαν αντίβαρο στις καταστροφικές δραστηριότητες) και των πολιτικών εξεγέρσεων, πληθαίνουν οι αποδείξεις ότι η υπάρχουσα τάξη πραγμάτων, ο Λεβιάθαν πολιτισμός ζει την επιθανάτια αγωνία. Υπάρχει ένα διάχυτο σκότος που μας έχει όλους κυριεύσει αυτές τις ημέρες. Πολλοί από εμάς αντιδρούν με διαφορετικό τρόπο, κάποιοι σαν οικόσιτο είδος. Οι διαδηλώσεις, οι δολιοφθορές, οι κυβερνοεπιθέσεις, οι καταλήψεις, όλα αυτά είναι αποτελέσματα ενός λαού που έχει βαρεθεί, ενός λαού που δεν αναζητά τίποτα περισσότερο από το να είναι σε θέση να ζήσει σαν άνθρωπος.

Πολιτισμός, ιδεολογία και πρακτική της κυριαρχίας. Το παράδειγμα του Ράπα Νουί.

Είναι διάχυτη η εντύπωση ότι ο τρόπος ζωής μας και οι θεσμοί που καθορίζουν την καθημερινότητα μας προέρχονται μέσα από μια δεδομένη και νομοτελειακή πορεία και εξέλιξη της ανθρωπότητας. Ότι οι συνθήκες που βιώνουμε είναι το αποτέλεσμα μιας γραμμικής, σταδιακής και χρόνιας προσπάθειας των ανθρώπων για ευημερία και επιβίωση. Συνήθως αγνοείται ο καθοριστικός ρόλος που είχε η κυριαρχία ανά τους αιώνες για να φτάσουμε στην σημερινή πραγματικότητα. Στην προσπάθεια να ερμηνευτούν διάφορες καταστάσεις και προβλήματα της εποχής μας, συνηθίζεται να γίνεται μια ανασκόπηση του παρελθόντος στο βάθος των δύο τελευταίων αιώνων, αγνοώντας ηθελημένα ή μη το απώτερο παρελθόν και τα γεγονότα που δόμησαν το σήμερα.

Είναι σημαντικό στην προσπάθεια μας να απαλλαγούμε από την αθλιότητα του εξουσιασμού να ανατρέξουμε σε διάφορα γεγονότα τα οποία μπορούν σε κάποιες περιπτώσεις να μας δώσουν απαντήσεις σε διάφορους προβληματισμούς μας ή να μας προειδοποιήσουν για ενδεχόμενα προβλήματα που ίσως να προκύψουν. Καλό θα ήταν για την ενδυνάμωση του αγώνα ενάντια στη κυριαρχία να ψάχναμε και να αναγνωρίζαμε τις επιδιώξεις μας σε παραδείγματα του παρελθόντος κατά τα οποία οι άνθρωποι έζησαν χωρίς δομημένη εξουσία.

Η υγεία και η εξέλιξη του πολιτισμού

Οι πρώτοι πληθυσμοί που έκαναν την εμφάνισή τους κατά την προϊστορία, επιβιώνουν εκπληκτικά καλά αν τους συγκρίνουμε με την πραγματική καταγραφή της ανθρώπινης ιστορίας και όχι με τις ρομαντικές εικόνες της πολιτισμικής εξέλιξης. Ο πολιτισμός δεν υπήρξε τόσο επιτυχής στην εγγύηση της ανθρώπινης ευημερίας, όπως μας αρέσει να πιστεύουμε, τουλάχιστον στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας μας. Προφανώς, οι βελτιώσεις στην τεχνολογία και στην οργάνωση δεν αντισταθμίζουν εξ ολοκλήρου τις απαιτήσεις που προκύπτουν από την αύξηση του πληθυσμού· πάρα πολλά από τα σχέδια και τις δραστηριότητες των πολιτισμένων τρόπων ζωής έχουν δημιουργήσει και αρνητικές επιπτώσεις παράλληλα με τα οφέλη.

Δεν υπάρχουν στοιχεία ούτε από εθνογραφικές αναφορές, ούτε από αρχαιολογικές ανασκαφές που να υποδηλώνουν ότι τα ποσοστά του τυχαίου τραυματισμού ή της διαπροσωπικής βίας μειώθηκαν σημαντικά με την υιοθέτηση πιο πολιτισμένων μορφών οργάνωσης. Στην πραγματικότητα, κάποια στοιχεία από αρχαιολογικούς χώρους και από ιστορικές πηγές δείχνουν ακριβώς το αντίθετο.

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

Η Κατάρρευση του Πολιτισμού και ο Σπόρος του Μέλλοντος

Η γενιά μας είναι στα πρόθυρα της πιο βαθιάς καταστροφής, που αντιμετώπισε ποτέ το ανθρώπινο είδος. Ξεπηδούν απειλές θανάτου για την ζωντανή γη από όλες τις πλευρές. Το νερό, το φως του ήλιου, ο αέρας και το χώμα, όλα απειλούνται. Τη στιγμή που οι Εσκιμώοι στις βορειότερες περιοχές αρχίζουν να πάσχουν από λευχαιμία λόγω της πυρηνικής ακτινοβολίας και το μητρικό γάλα των γυναικών Εσκιμώων περιέχει κρίσιμα επίπεδα από PCB1, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι κάθε οργανισμός στον πλανήτη απειλείται.

Το κύριο στοιχείο αυτής της κρίσης είναι το γεγονός ότι η βασική δύναμη σε αυτή την υπόθεση, οι πολιτισμένοι άνθρωποι, δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν πλήρως το πρόβλημα. Το πρόβλημα βρίσκεται κρυμμένο πίσω από τα όρια της συνείδησης, επειδή οι άνθρωποι που ζουν μέσα στον πολιτισμό (η έννοια πολιτισμός –civilization– προέρχεται από την λατινική, civis, που σημαίνει όσοι ζουν σε πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά) δεν έχουν πλέον σχέση με την ζωντανή γη. Οι ζωές των πολιτισμένων ανθρώπων επικεντρώνονται στο ίδιο το κοινωνικό σύστημα. Δεν αντιλαμβάνονται ότι τα εδάφη διαβρώνονται και τα δάση εξαφανίζονται. Τα θέματα αυτά δεν έχουν άμεσο αντίκτυπο στη μισθοδοσία. Η αντανακλαστική κίνηση του πολιτισμού σε κρίση είναι να κάνει ό,τι έκανε ήδη, αλλά πιο δραστήρια προκειμένου να απεγκλωβιστεί από την κρίση. Αν ο αριθμός των ανθρώπων μεγαλώνει και η πείνα καραδοκεί, συχνά η «παρόρμηση» είναι να ασκηθεί μεγαλύτερη πίεση στα γεωργικά εδάφη για να παράγουν περισσότερα και να κοπούν τα δάση ταχύτερα.

Μάσκο-Πίρο: η φυλή που δεν έχει γνωρίσει το μίασμα του «λευκού» πολιτισμού

Τα μέλη μιας φυλής αυτοχθόνων γνωστή ως Μάσκο Πίρο (Mashco Piro) είναι από τις τελευταίες ομάδες απομονωμένων Ινδιάνων στον πλανήτη.

Μόνο που… κάνουν έντονα γνωστή την παρουσία τους τον τελευταίο καιρό.

Σύμφωνα με το υπουργείο πολιτισμού του Περού, μέλη της φυλής Mashco Piro εθεάθησαν πάνω από 100 φορές ήδη φέτος ζητώντας φαγητό και εργαλεία από ιεραποστόλους, τουρίστες, ντόπιους κατοίκους και άλλους. Και αυτό προκαλεί ένα αίνιγμα για την περουβιανή κυβέρνηση.

Είναι μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση για αυτούς τους αυτόχθονες ανθρώπους. Ένας ιός του απλού κρυολογήματος αρκεί για να τους σκοτώσει.

Έτσι, πληθυσμιακές ομάδες όπως η Mashco Piro δεν μπορούν να έχουν πραγματική επαφή με τον έξω κόσμο, εν τούτοις υπάρχουν ομάδες που συνηγορούν κατά ή υπέρ αυτής της επαφής.

Παρατηρούμε ότι σχετικά με αυτό το θέμα ανακύπτουν τεράστια ηθικά –και όχι μόνο– διλήμματα.

Η Survival International για παράδειγμα, κάνει έκκληση για το δικαίωμα των αυτοχθόνων λαών στην αυτοδιάθεση. Η Rebecca Spooner είναι αρχηγός της εκστρατείας υπεράσπισής τους στο Περού. Πιστεύει στο δικαίωμα των ανθρώπων να μείνουν απομονωμένοι από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Δεν επιθυμεί την ελεγχόμενη ή επιβεβλημένη επαφή με τους ιθαγενείς. Βασίζει την άποψη της στην εχθρικότατα με την οποία αντιδρούν οι φυλές αυτές όταν έρχονται σε επαφή με άλλους ανθρώπους (τους πετούν βέλη). Επί πλέον, τελευταία, έχουν μετακινηθεί σε ακόμη πιο απομονωμένες περιοχές. Οι εξωτερικοί κίνδυνοι (ναρκέμποροι, αποψίλωση, τουρισμός…) δεν είναι λόγος για να επιβληθεί αυτή η επαφή, αλλά πρέπει να υπάρχει η βούληση για να προστατευθούν οι περιοχές αυτές από τους κινδύνους αυτούς. Πρέπει να αφεθούν να ζήσουν όπως θέλουν. Και να έρθουν σε επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο όποτε αυτοί το επιθυμήσουν. Μόλις βγουν από το δάσος πολλοί πεθαίνουν, πράγμα που αποτελεί σοκ για τους επιζήσαντες, ή χάνουν τελείως την ταυτότητα τους μιας που χάνουν τη γη τους. Οι απομονωμένες φυλές είναι παγκοσμίως περίπου 140, αλλά σε αυτόν τον αριθμό μετράμε και τις υπο-ομάδες που ανήκουν σε μεγαλύτερες φυλές. Οι περισσότερες από αυτές ζουν στον Αμαζόνιο.

http://assets.survivalinternational.org/films/371/embed

Ο Kim Hill, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Φοίνιξ της Αριζόνα, υποστηρίζει τη λεγόμενη «ελεγχόμενη από την κυβέρνηση επαφή» για τις απομονωμένες φυλές, όπως η Mascho Piro. Το έργο του έχει επικεντρωθεί στα ποσοστά θνησιμότητας και γονιμότητας τέτοιων φυλών. Ο καθηγητής αναφέρει πως έκανε συνεντεύξεις με τρεις γυναίκες που τους συνάντησε για πάνω από μήνα. Ο ίδιος έκατσε με την ερευνητική του ομάδα 30 μέτρα από μια ομάδα ιθαγενών και τους ακολουθούσε καθώς αυτοί συζητούσαν. «Θα μπορούσαμε να βρούμε μεταφραστές που να επικοινωνούν στην συγκεκριμένη δύσκολη διάλεκτο της γλώσσας Πίρο, και πολιτιστικούς μεταφραστές και μια ιατρική ομάδα που να μείνει στο σημείο για 2 χρόνια μετά την πρώτη επαφή ώστε να δώσει πενικιλίνη όποτε χρειαστεί και να σωθούν όλοι. Είναι όμως πολλά τα έξοδα για να προστατεύουν οι φυλές αυτές διότι 10 εκατομμύρια εκτάρια γης δεν είναι δυνατόν να ελεγχθούν ώστε να μην υπάρχει καμμία επαφή. Η πρώτη επαφή το 1970 ήταν τραγική, πέθαναν σχεδόν όλοι οι ιθαγενείς μετά. Κατόπιν, στην δεύτερη επαφή πέθανε το 50 τα εκατό της φυλής μέσα στον πρώτο χρόνο. Έπειτα υπήρξε πρόοδος το ’78 και το ’79 μόνο 1 ιθαγενής πέθανε από βακτηριακή μόλυνση στους 100 μέσα σε διάστημα δύο ετών από την πρώτη επαφή. Δεν υπάρχει εύκολη απάντηση αν θέλουν την επικοινωνία. Το ’83 παρατήρησα ότι πήγαιναν σε ορυχεία λίγη ώρα αφ’ ότου είχαν φύγει οι χρυσοχόοι προκειμένου να αρπάξουν δοχεία για να αποθηκεύουν το νερό. Η γνώμη που αποκόμισα από τις 6 φυλές από τις οποίες πήρα συνέντευξη είναι ότι ναι μεν θέλουν την επικοινωνία, αλλά ότι κρύβονται γιατί φοβούνται ότι θα σφαγιαστούν. Κανείς δε μπορεί να μείνει κρυμμένος για πάντα. Και επί πλέον υπάρχουν και «κακοί» τύποι που λυμαίνονται αυτές τις περιοχές και οι οποίοι δεν θα λάβουν τα κατάλληλα μέτρα προφύλαξης στην επαφή τους με τους ιθαγενείς, οπότε το αποτέλεσμα θα είναι τραγικό. Οι απόψεις μου ήταν πιο ρομαντικές παλιά σε αυτό το ζήτημα, τώρα πιστεύω ότι θέλουν ό,τι θέλουμε όλοι, ότι θέλουν να συμμετέχουν, να είναι μέλη της παγκόσμιας κοινωνίας.»

Ο Λουίς Φελίπε Τόρες Εσπινόζα, αναπληρωτής υπουργός πολυπολιτισμικότητας του Περού, ασχολείται με τους αυτόχθονες πληθυσμούς που ζουν απομονωμένα και με την αρχική τους επαφή με άλλους πληθυσμούς. Είναι επίσης ανθρωπολόγος και έχει περάσει αρκετό χρονικό διάστημα στην περιοχή όπου η φυλή Mashco Piro δίνει συχνά στίγμα. Σε συνέντευξη, που παραχώρησε, αναφέρει πως «η φυλή αυτή ζει στον νότιο περουβιανό Αμαζόνιο μέσα στην πυκνή ζούγκλα νομαδικά, δηλαδή τα μέλη της μετακινούνται από μέρος σε μέρος προς αναζήτηση πόρων. Οι Μάσκο Πίρο κάνουν πιο συχνή την παρουσία τους μάλλον επειδή θέλουν να βρουν μεταλλικά αντικείμενα που δεν …φυτρώνουν στη φύση, ή φαγητό καλλιεργημένο (ζαχαροκάλαμο ας πούμε) γιατί οι ίδιοι δεν καλλιεργούν. Επίσης πιθανά δέχονται πιέσεις μέσα στην περιοχή τους (λόγω της ασφυκτικής παρουσίας των εμπόρων ναρκωτικών ή άλλων παρεμφερών δραστηριοτήτων) που τους σπρώχνουν παραπέρα στις όχθες των ποταμών. Ειδικά οι ιθαγενείς που ζουν στην περιοχή άλτο μάδρε ντε ντιός έρχονται σε συχνή επαφή με ιεραπόστολους οι οποίοι προσπαθούν να τους μυήσουν στην θρησκεία του ευαγγελισμού για να τους σώσουν την «ψυχή», όπως ισχυρίζονται. Οι τουρίστες που χρησιμοποιούν το ποτάμι σε εκείνη την περιοχή (άλλες δίοδοι δεν υπάρχουν) για να φτάσουν σε ένα πάρκο όταν τους συναντούν τυχαία τους φωτογραφίζουν ή τους χαρίζουν μικροαντικείμενα. Μερικά τουριστικά γραφεία άρχισαν να διαφημίζουν σαν μπόνους την οπτική επαφή με αυτή τη φυλή. Και οι άλλοι γηγενείς κάτοικοι κάνουν το ίδιο. Θέλουμε να σταματήσουμε αυτή την επαφή για λόγους υγείας (μόλυνση) ή βία που μπορεί να ασκηθεί ενάντια τους. Τέλος, δεν είμαστε σίγουροι ότι θέλουν να έχουν περαιτέρω επαφή με τους υπόλοιπους ανθρώπους.» (Η συνέντευξη δόθηκε στη Λίμα, πρωτεύουσα του Περού.)

Δημοσιεύθηκε από Κ.

Αφηγήσεις του Geronimo υπό τη σκιά του πολιτισμού (μέρος Β΄)

Κεφάλαιο 2: Υποδιαιρέσεις της φυλής των Απάτσι

Οι Ινδιάνοι Απάτσι υποδιαιρούνται σε έξι υπό-φυλές. Σε μια από αυτές, τους Be-don-ko-he, ανήκω.

Η φυλή μας κατοίκησε αυτή την περιοχή της ορεινής χώρας, που εκτείνεται δυτικά απ’ την ανατολική γραμμή της Αριζόνας και νότια από τις πηγές του ποταμού Gila.

Ανατολικά από εμάς, ζούσαν οι Chi-hen-ne (Ojo Caliente, δηλαδή καυτό μάτι στα ισπανικά, καυτές πηγές) Απάτσι. Η φυλή μας δεν είχε ποτέ κανένα πρόβλημα μαζί τους. Ο Victoria, ο αρχηγός τους, ήταν πάντοτε φίλος μου. Πάντοτε βοηθούσε τη φυλή μας, όταν του ζητούσαμε βοήθεια. Έχασε τη ζωή του υπερασπιζόμενος τα δικαιώματα του λαού του. Ήταν καλός άνθρωπος και γενναίος πολεμιστής. Ο γιος του Charlie τώρα ζει εδώ στον καταυλισμό, μαζί μας.

Στα βόρειά μας ζούσαν οι Απάτσι του Λευκού Βουνού. Δεν ήταν πάντα με τους καλύτερους όρους με τη φυλή μας, αν και σπάνια είχαμε πόλεμο μεταξύ μας. Ήξερα τον αρχηγό τους, τον Hash-ka-ai-la, προσωπικά και τον θεωρούσα καλό πολεμιστή. Η εμβέλειά τους έφτανε μέχρι κοντά στους Ινδιάνους Ναβάχο, που δεν προέρχονταν απ’ το ίδιο αίμα με τους Απάτσι. Κάναμε συμβούλια με όλες τις φυλές Απάτσι, αλλά ποτέ με τους Ναβάχο. Ωστόσο, κάναμε ανταλλαγή αγαθών μαζί τους και κάποιες φορές τους επισκεπτόμασταν.

Αφηγήσεις του Geronimo υπό τη σκιά του πολιτισμού (μέρος Α΄)

Κι ένα νεκρό δέντρο αφήνει την σκιά του. Αυτοί όμως που έκαψαν τα πάντα βλέπουν μόνο σκιές. Κι αυτές οι σκιές είναι χειρότερο που μένουν. Καλύτερα να μην είχε μείνει τίποτα. Αυτές οι σκιές κινούνται και σε κυνηγούν σα φαντάσματα με το πρώτο αναιμικό αεράκι. Γλιστρούν μέσα στο θόρυβο να γίνουν άλικη βροχή, δοσμένη σε μια καταιγίδα που μαστιγώνει την όραση. Προσπερνούν τον χρόνο και το χώρο μέσα μας, δίχως μιλιά και χρώματα. Είναι οι εμπειρίες που δεν έγιναν γνώση, τα τρίμματα της ψυχής που δεν γέννησαν σπόρους ελευθερίας. Όλα γύρω και δίπλα μας. Σε μια συνεχή κατάτμηση άνευ όρων. Μέρα με την μέρα, με τα πόδια γυμνά να πληγιάζουν στο γαρμπίλι τ’ ανήφορου.

Κι ένα νεκρό δέντρο αφήνει την δροσιά του. Δακρύζει πορφύρα να γλυκάνει τις καμένες του ρίζες. Κι ο ιστός της γριάς αράχνης γίνεται φυλαχτό. Σφουγγίζει το ξέπνοο δάκρυ στα σπλάχνα του, δίνει φύση απ’ την φύση του. Λάφυρο από εφιάλτη. Αστικός τρόμος κι εν τάφω επιβίωση. Η μνήμη σμιλεμένη σε πρωινές δροσοσταλίδες. Η μνήμη που δεν υπακούει στα θέλγητρα του νόστου και προχωρεί εμπρός μονάχη. Η μνήμη που εκριζώνει τους οφθαλμούς της να υβρίσει τις οθόνες. Η γλύκα της καθαρής ύπαρξης και η κόσα του πολιτισμού πάνω απ’ τα κεφάλια μας. Τα σκιάχτρα που ξεπληρώνουν τον θάνατο με τις ζωές μας. Οι αχυρένιες τους μπούκλες βαμμένες στο αίμα∙ ξέθωρες κι ευάλωτες στου χρόνου τ’ ανεμογύρισμα. Ο χρόνος όμως δεν είναι με κανέναν. Συνωμοτεί ασταμάτητα εις βάρος όλων.

Μέσα κι έξω απ’ το πολιτισμικό παιγνίδι

Όταν τρεφόμαστε με σκουπίδια, τότε ο οργανισμός μας καταστρέφεται αφύσικα γρήγορα, καθώς μολύνεται απ’ τις ίδιες του τις τροφές. Αυτό-δηλητηριαζόμαστε, με άλλα λόγια. Λέμε, μάλιστα, συχνά ότι είναι προσωπική ευθύνη τού καθενός να διαφυλάξει την υγεία του και να τραφεί σωστά. Ωστόσο, δεν εναπόκειται πλέον σε ατομικές επιλογές το ζήτημα της διατροφής. Εδώ και χρόνια δεν ταΐζουμε μόνο εμάς, αλλά και τον πλανήτη με σκουπίδια. Δεν καταστρέφουμε μόνο το σώμα μας, αλλά και το σώμα της γης κι οποιουδήποτε πλάσματος φιλοξενεί. Απ’ το 1970 ως το 2010, οπότε και καταγράφηκε ενδελεχώς η ζωή πληθυσμών ζώων, παρατηρήθηκε εξαφάνιση του 52% των ζωικών ειδών. Πιο έντονα πληγείσες, μάλιστα, είναι η λεγόμενη Λατινική Αμερική (όπου η μείωση φτάνει το 83%) και η Ασία-περιοχή του Ειρηνικού (76%). Η φύση δεν προλαβαίνει να αποκαταστήσει τους τόσο ταχείς ρυθμούς της απώλειας και μάλιστα με τόσο καταστροφικές μορφές. Τα ζωικά είδη καταστρέφονται 1.000 φορές ταχύτερα από ό,τι πριν την εμφάνιση του ανθρώπου.

Ο μύθος του Μινώταυρου: Mια αφήγηση για τη σύγκρουση της αγριότητας με τον πολιτισμό

Η μυθολογία εν γένει και η ελληνική ειδικότερα βρίθουν συμβολισμών και πλούσιων φιλοσοφικών αναζητήσεων πάνω στη ζωή και στην ύπαρξη. Είναι μια αφήγηση που συνδέει την πεζή πραγματικότητα με τη φαντασία, φανερώνοντας όχι απλώς το πολυδιάστατο του ανθρώπινου βίου, αλλά και την εκ βάθρων ανάγκη των έλλογων όντων, να λεκτικοποιήσουν σκέψεις, απόψεις και συναισθήματα. Ίσως αυτό να είναι και το μόνο που μας διαχωρίζει απ’ τα ζώα∙ η φαντασία. Ίσως, πάλι, αυτή η ίδια να μας ξαναενώνει μαζί τους. Ο μύθος του Μινώταυρου, στο σύνολό του, περιλαμβάνει στοιχεία που δεν τα συναντάμε εύκολα σ’ άλλους μύθους. Και μάλιστα, τα στοιχεία αυτά παρέμειναν σταθερά και αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρόνου. Ο μύθος του ενέπνευσε την τέχνη διαχρονικά μέχρι σήμερα.

Δύο κόσμοι στην ίδια γη

Πολύ πριν τον πολιτισμό…

Ο καιρός ζεστός, ήπιος, χωρίς να σου καίει το πρόσωπο, το κλίμα ξηρό, ευχάριστο. Το πρωινό ξύπνημα αναζωογονητικό, χωρίς να σου πονάει όλο το κορμί απ’ το πιάσιμο. Ώρα δεν υπάρχει, μονάχα η επιθυμία σου να ξυπνήσεις και ν’ αρχίσεις τη μέρα. Συμμαζεύεις λίγο τη σπηλιά σου. Καθαρίζεις τις στάχτες απ’ την χθεσινοβραδινή φωτιά, διπλώνεις τα δέρματα που ήταν το κρεβάτι σου χθες βράδυ και βγαίνεις στο φως. Τ’ αγαπημένα σου πρόσωπα δεν ξύπνησαν όλα, κάποια κοιμούνται ακόμη, κάποια άλλα έχουν βγει εκεί γύρω ν’ αναζητήσουν καρπούς, για να φάνε.

Ο αγώνας των ελεύθερων φυλών ενάντια στον πολιτισμό: Ο Little Turtle και η Δυτική Ομοσπονδία

Ο LittleTurtle (Μικρή Χελώνα) ή Michikinikwa[1] στην διάλεκτο των Miami-Illinois, γεννήθηκε πιθανότατα στην Ινδιάνικη κοινότητα Pickawillany, το 1747.[2]Μεγαλώνοντας επέδειξε τόσο τις ικανότητες του στην μάχη και την αφοσίωση του στα πνευματικά του αδέρφια, όσο και στις υποθέσεις της ελεύθερης φυλής του, αυτής των Miami[3]. Επιλέχθηκε μάλιστα ομόφωνα ως μπροστάρης του Atchatchakangouen (Ινδιάνικος πολεμικός σχηματισμός). Ωστόσο δεν υπήρξε ποτέ αρχηγός της φυλής των Miami, αν και θα μπορούσε να το πράξει, αν το επιθυμούσε[4]. Η εκτίμηση των μελών της φυλής προς το πρόσωπο του υπήρξε για το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής του απεριόριστη.

Το όνομα του πολέμου

Οι λέξεις, πολλές φορές, σώζουν μέσα τους ένα νόημα κοινό, που μένει σταθερό στους αιώνες. Όσοι τις πρόφεραν κι όσοι τις έγραψαν έφεραν την ίδια έννοια στο μυαλό τους. Έτσι και η λέξη πόλεμος, (πτόλεμος απ’ τα μυκηναϊκά ήδη χρόνια) και η λέξη πόλη (πτόλη-πτολίεθρον στον Όμηρο) κράτησαν ατόφιο το περιεχόμενό τους. Έφεραν καινούρια παράγωγα με παρόμοιο νόημα, όπως τη λέξη πολιτισμός. Έτσι, οι εικόνες του Ομήρου για τον πόλεμο επαναλαμβάνονται και επιδεινώνονται για κάθε πόλεμο. Οι πόλεις και οι πολίτες πολεμούν.