ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΑΝΑΡΧΙΚΗΣ ΘΕΩΡΗΣΗΣ: Κράτος, έθνος, πατρίδα, πατριωτισμός

«Οι αναρχικοί, δεν είναι ένα απλό όνομα ή μια ταμπέλα μέσα στον κοινωνικό χώρο. Όσοι αποφασίζουν να ακολουθήσουν το δρόμο του αγώνα και της πάλης για την αναρχία θεωρούν πως έχουν επιφορτιστεί με συγκεκριμένες ευθύνες, τόσο αντικειμενικά όσο και υποκειμενικά. Ας το επαναλάβουμε για μια ακόμη φορά. Η απελευθέρωση των ανθρώπων δεν είναι ένα νεανικό παιχνιδάκι. Ούτε ένα γεροντικό καπρίτσιο. Πολύ περισσότερο δεν είναι η εκτόνωση κάποιων θυμωμένων για τη θέση που τους επιφύλαξε το σύστημα κυριαρχίας κι εκμετάλλευσης. Αυτή η υπεύθυνη στάση των αναρχικών έρχεται να καθορίσει τη διαρκή αναζήτηση, την επίμονη προσπάθεια, το ξεκαθάρισμα απόψεων, την εμβάθυνση και την διάδοση των λειτουργικών εμπειριών, το κόψιμο των οποιωνδήποτε ορατών ή αόρατων δεσμών με τις εξουσιαστικές ιδεολογίες και πρακτικές. Πρόκειται για όλα αυτά τα συστατικά που συμπεριλαμβάνονται στην Αναρχική Θεώρηση».
(Γιώργος Βλασσόπουλος, Μάρτιος 2009, Περί πράξης ή οι παρενέργειες του ακτιβισμού)

Πατρίδα και μητρίδα: Αναζητώντας το ρίζωμα (Β΄ Μέρος)

[…] ο κόσμος του ανθρώπου είναι πολύπτυχος, συνιστά ένα σύνολο διασυνδεόμενων διαδικασιών και οι αναζητήσεις εκείνες που τεμαχίζουν το σύνολο αυτό σε διακριτά μέρη, χωρίς στη συνέχεια να το ανασυνθέτουν, δημιουργούν ψευδή εικόνα της πραγματικότητας. Έννοιες όπως «έθνος», «κοινωνία» και «πολιτισμός» χαρακτηρίζουν κομμάτια του συνόλου και απειλούν να μετατρέψουν ονόματα σε αντικείμενα. Μόνο εάν κατανοήσουμε τα ονόματα αυτά ως δέσμες σχέσεων και τα επανατοποθετήσουμε στο πεδίο από το οποίο αποσπάστηκαν, μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα αποφευχθούν παραπλανητικά συμπεράσματα και ότι θα διευρυνθεί από την πλευρά μας η κατανόηση. Eric Wolf, Η Ευρώπη και οι λαοί χωρίς ιστορία, σελ. 27.

Όταν αναζητά ο καθένας τις πνευματικές του ρίζες, χρειάζεται να τις δει με ειλικρίνεια, με μια ψύχραιμη ματιά. Το πρώτο βήμα που απαιτείται να κάνουμε είναι να δούμε κατάματα όσα αποτελούν για μας σφάλματα και όσα αποτελούν προτερήματα. Σίγουρα δεν θα συμφωνήσουμε όλοι σε αυτή την διάκριση. Για παράδειγμα, στον ελλαδικό χώρο πριν λίγες δεκαετίες ο άξιος σεβασμού άνθρωπος, κατά γενική ομολογία, ήταν αυτός που διέθετε την λεγόμενη μπέσα, το να είναι δηλαδή έντιμος και να κρατά τον λόγο του. Ωστόσο, εδώ και κάποια χρόνια το ανωτέρω σχήμα έχει ανατραπεί πλήρως· «άξιος σεβασμού», επιτρέψτε μας τα εισαγωγικά, είναι όποιος κατορθώνει να πλουτίζει εύκολα, δίχως κόπο και με κάθε μέσον και έξυπνος όποιος εξαπατά αποτελεσματικά. Πολλά μπορούν να ειπωθούν για το πώς φτάσαμε σε αυτή την αλλαγή. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι στόχος του παρόντος κειμένου να καταφύγει σε μια τέτοια ιστορική ανάλυση, αλλά να αναδειχθεί αν αυτό αποτελεί όντως σφάλμα ή προτέρημα, αν αυτή η εξαπάτηση είναι όντως αρετή. Από την μεριά μας, θεωρούμε ότι όχι απλώς δεν είναι αρετή, αλλά επί της ουσίας κόβει τις ρίζες της ανθρωπιάς μας.

Πατρίδα και μητρίδα: Αναζητώντας το ρίζωμα (Α΄ Μέρος)

Οφείλουμε σεβασμό προς έναν αγρό με σιτάρι, όχι για τον ίδιο τον αγρό, αλλά γιατί α­-ποτελεί πηγή τροφής για τους ανθρώπους.

Κατά ανάλογο τρόπο, οφείλουμε σεβασμό προς μια συλλογικότητα, όποια κι αν είναι –πατρίδα, οικογένεια ή οτιδήποτε άλλο-, όχι για την ίδια, αλλά ως τροφή για κάποιον αριθμό ανθρώπινων ψυχών.

Αυτή η υποχρέωση επιβάλλει πρακτικά διαφορετικές συμπεριφορές και πράξεις, ανάλογα με τις διάφορες καταστάσεις. Όμως θεωρούμενη αυτή καθαυτή, είναι ίδια για όλους.

Ειδικότερα είναι απολύτως ίδια για όλους όσους βρίσκονται έξω από αυτή τη συλλογικότητα.

Ο βαθμός του οφειλόμενου προς τις ανθρώπινες συλλογικότητες σεβασμού είναι πολύ υψηλός, για πολλούς λόγους.

Κατ’ αρχάς, καθεμία είναι μοναδική και, εάν καταστραφεί, δεν αντικαθίσταται. Ένας σάκος σιτάρι μπορεί πάντα να αντικατασταθεί από έναν άλλον σάκο σιτάρι. Η τροφή που παρέχει μια κοινότητα στην ψυχή εκείνων που είναι μέλη της δεν έχει ισοδύναμο σε ολόκληρο τον κόσμο.

Έπειτα, λόγω της διάρκειάς της, η κοινότητα διεισδύει ήδη στο μέλλον. Περιέχει τροφή, όχι μόνο για τις ψυχές των ζωντανών, αλλά και για εκείνες πλασμάτων που δεν έχουν ακόμη γεννηθεί, που θα έρθουν στον κόσμο τους επόμενους αιώνες.

Τέλος, λόγω και πάλι της διάρκειάς της, η συλλογικότητα έχει τις ρίζες της στο παρελθόν. Συνιστά το μοναδικό όργανο διατήρησης για τους πνευματικούς θησαυρούς που έχουν συγκεντρωθεί από εκείνους που έχουν πεθάνει, το μοναδικό όργανο μεταβίβασης μέσω του οποίου οι νεκροί μπορούν να μιλούν στους ζωντανούς. Και το μοναδικό επίγειο πράγμα που συνδέεται άμεσα με την αιώνια μοίρα του ανθρώπου, είναι η ακτινοβολία εκείνων που κατόρθωσαν να αποκτήσουν πλήρη συνείδηση αυτής της μοίρας, ακτινοβολία η οποία μεταβιβάστηκε από γενιά σε γενιά. Simon Wiel, Ανάγκη για ρίζες.

Όταν προσπαθούμε να αναζητήσουμε την ταυτότητά μας, ανατρέχουμε αυτομάτως στο παρελθόν. Η ταυτότητα είναι μια ατομική και συλλογική συνειδητοποίηση της αναζήτησης τής ρίζας. Ωστόσο, όπως συμβαίνει με τα δέντρα, δεν μπορεί κανείς να ανυψωθεί προς το φως, χωρίς να βυθίζει τις ρίζες του βαθιά στο χώμα. Για να μπορεί να ατενίζει κανείς τον ουρανό, έχει ανάγκη πρώτα να στρέφεται μέσα στη γη. Κάθε άνθρωπος, άσχετα από τον τόπο και τον χρόνο που ζει, εμπεριέχει την αρχέγονη ανάγκη της ψυχής του να καταβυθίζεται στην ύπαρξή του. Μέρος αυτής της καταβύθισης είναι η ανάγκη τού να συνδέεται με τις ρίζες του. Το ρίζωμα δεν συνδέεται μονάχα με το παρελθόν, αλλά και το μέλλον. Αποτελεί συγχρόνως έντονη βίωση του παρόντος.

Έλληνες είστε και φαίνεστε! (…και δυο κλούβια αυγά Τουρκίας)

Να είμαι ειλικρινής, όταν το πρωτοδιάβασα, δειλά-δειλά, από της τρύπας μου το τσαρδί εξερχόμενος, η πρώτη σκέψη που έκανα, αυθορμήτως, είναι πως επρόκειτο για «έργο» τω πνεύματι μωρών. Και τούτο, μιας και θεωρώ πως κάποια απλά, θεμελιώδη ζητήματα, ο κοινός νους των ανθρώπων, που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο επιδιώκει καθημερινώς την απελευθέρωσή του, είναι εις θέσιν να τα αντιληφθεί. Η αλήθεια είναι πως η άνωθι φράση συνέχισε (και συνεχίζει) να «κυκλοφορεί» γραπτώς, στο κοινωνικό γίγνεσθαι, στο πλαίσιο αυτού που, αδόκιμα, θα μπορούσε να ονομαστεί και «κινηματική αγκιτάτσια».

Ας έρθω, όμως, σε αυτό καθαυτό το νόημα της εν λόγω φράσης. Είναι ντροπή, λοιπόν, να νιώθεις έλληνας, έτσι γενικά κι αόριστα; Όσοι νιώθουν έλληνες είναι για τους αναρχικούς/αντιεξουσιαστές το ίδιο; Όποιος, λοιπόν, μιλά ελληνικά, γράφει ελληνικά, προσπαθεί, με όνυχες κι οδόντες, να διατηρήσει την (όποια) συνέχειά του μέσω της μνήμης στον παρόντα τόπο, είναι ένα σιχαμένο ανθρωπάριο;

Μπορεί η ινδιάνικη κοινοτική συμβίωση να εμπλουτίσει την αναρχική θεώρηση;

Είναι σίγουρα λογικό πως η συστηματική ενασχόληση μας με τον βίο και τα πεπραγμένα των ινδιάνικων φυλών γεννά σε ένα μέρος των αναγνωστών πλήθος ερωτημάτων. Γιατί, τέλος πάντων, μια αναρχική ομάδα «σπαταλά» χρόνο στη μελέτη και ανάδειξη τέτοιων ζητημάτων; Μας προτείνουν μήπως να ζήσουμε σαν ινδιάνοι; Μήπως τελικά εξιδανικεύονται πράγματα και καταστάσεις, στο όποιο προχώρημα της αναρχικής θεώρησης; Είναι εύλογο να γεννούνται αγαθοπροαίρετες απορίες σχετικά με το εν λόγω ζήτημα. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά.

Κατ’ αρχάς, όταν γίνεται λόγος για ινδιάνικες φυλές, ομιλούμε για ανθρώπους που ουδεμία σχέση είχαν με τον πολιτισμό και την πολιτική, πριν ο λευκός κατακτητής εισβάλει στην γη τους. Κι εδώ, προς αποφυγή κάθε παρεξηγήσεως, ας ξεκαθαρίσουμε πως η προσθήκη στο ουσιαστικό «γη» (δηλαδή το άρθρο «τους») δεν ήταν κτητική, εφ’ όσον γι’ αυτούς η γη δεν σήμαινε ιδιοκτησία. Από τη στιγμή, μάλιστα, που λιγότεροι ινδιάνοι

… ΚΑΙ Ο ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΑΡΧΙΖΕΙ ΝΑ ΒΛΕΠΕΙ ΟΡΑΜΑΤΑ

«Συγκινούμαι όταν άνθρωποι του μόχθου με πιάνουν στον δρόμο και μου λένε για την πατρίδα και τον μισθό μου να θυσιάσω», ψέλλισε σχεδόν δακρύζοντας ο Παπανδρέου, περιγράφοντας το όραμα που του παρουσιάστηκε την ίδια ημέρα της επίσκεψης εκλεκτών εκπροσώπων του ΔΝΤ της ΕΚΤ και της ΕΕ.