Νόαμ Τσόμσκι: Οι προβλέψεις του Μιχαήλ Μπακούνιν για την κομμουνιστική εξουσία

Όπως έχουμε αναφέρει και σε προηγούμενα άρθρα μας, η αναζήτηση της αλήθειας, της αυθεντικής αλήθειας, έξω από ιδεολογικούς και πολιτικούς παραμορφωτικούς φακούς, αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο του αναρχικού αγώνα. Και η αλήθεια μπορεί να βρεθεί, αν και σχεδόν πάντοτε κατακερματισμένη, ακόμη και σε λεγόμενα και γραπτά, που, τις περισσότερες φορές, δεν στοχεύουν εξ αρχής στην αποκάλυψή της. Ωστόσο, για όσους ενδιαφέρονται να την αποθησαυρίσουν, αποκαλύπτουν συχνότατα ενδιαφέρουσες πτυχές της, μιας και οι λέγοντες ή γράφοντές την, συνήθως, εξυπηρετούν ενδο-εξουσιαστικούς ανταγωνισμούς. Και στο πλαίσιο αυτό, πολλές φορές, ο ένας βγάζει τα «άπλυτα» του άλλου «στη φόρα». Μας θυμίζει εκείνη την Βορειο-Ευρωπαϊκή εκδοχή του αρχαίου Προμηθεϊκού μύθου, όπου, μετά από μια τρομερή μάχη, οι θεοί ξεχνούν το μυστικό της φωτιάς στο χώμα, κι εκεί, εντελώς αναπάντεχα, το βρίσκουν οι άνθρωποι.

Τι είναι η εξουσία;

Ο αγώνας για την Αναρχία δεν χωρά σε αγιογραφίες. Δεν αναδεικνύει αυθεντίες, ούτε, βεβαίως, τα όποια θέσφατα αυτών. Ρέει ελεύθερα, θεωρεί, αναθεωρεί, διδάσκεται από τα λάθη και τις παραλείψεις του, ενσωματώνει νέες ιδέες κι απόψεις συνολικά απελευθερωτικές, που, ενδεχομένως, να λογίζονταν ως «περιττές» ή και «άχρηστες» στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν. Δεν φοβάται να παραδεχτεί σφάλματα, αστοχίες, επιλογές που εν τέλει αποδείχθηκαν λανθασμένες, ακόμη κι αν έγιναν με τις καλύτερες προθέσεις. Δεν ταυτίζει τον ίδιο τον αγώνα με συντρόφους ή «συντρόφους» που για τον έναν ή τον άλλον λόγο εγκατέλειψαν, είτε γιατί ο βόρβορος του «χώρου» τούς έφραζε την αναπνοή, είτε διότι είχαν απλώς «καλύτερα» πράγματα να κάνουν. Όπως και δεν ταυτίζεται με κανέναν, όσο μεγάλη κι ανυστερόβουλη κι αν ήταν η προσφορά του για το προχώρημα των αναρχικών θεωρήσεων και πρακτικών. Κι αυτές, με την σειρά τους, δεν μας ατενίζουν από κάποιο περίτεχνο βάθρο στα σύννεφα, δεν είναι υπεράνω της Ζωής διότι, απλούστατα, είναι σύμφυτες με αυτήν. Ο αναρχικός αγώνας δεν βρίσκεται ούτε μια σπιθαμή ψηλότερα από τον άνθρωπο και το σύνολο του φυσικού κόσμου. Με άλλα λόγια, οι «προφήτες» και τα «ευαγγέλια» ταιριάζουν στις ιδεολογίες –και δη στις πολιτικές– κι όχι στον αναρχικό αγώνα. Τα μελανέρυθρα «εικονοστάσια» τα χαρίζουμε μεγαλοθύμως στους αριστεριστές και τους γλυκανάλατους του «κοινωνικού αναρχισμού», όπως επίσης και στις «επαναστατικές» τους ορντινάντσες της «λύσσας και συνείδησης».

Για τον ίδιο λόγο, όμως, που περιφρονούμε τις αγιογραφίες, δεν συμφωνούμε και με το να βαπτίζονται αφειδώς ως «ξεπερασμένοι» κι «άνευ σημασίας» σπουδαίοι για την προσφορά τους αναρχικοί του παρελθόντος, με το αιόλο επιχείρημα πως η κατατεθειμένη άποψή τους παρουσιάζει σημαντικές αποκλίσεις από όσα, πραγματικά, θεωρούνται κομμάτι της απελευθερωτικής θεώρησης στο σήμερα. Και μάλιστα, στις περισσότερες των περιπτώσεων, τούτο να συμβαίνει δίχως ουσιαστική κριτική, παράθεση επιχειρημάτων κι απόψεων. Η στενοκεφαλιά δεν υπήρξε ποτέ αρετή κανενός.