Ή αλλιώς
Το παραμύθι της χρεοκοπίας και το όραμα της κρατικής παλινόρθωσης
«Μετά το 1878, μάλιστα όταν οι Δυνάμεις θα έχουν στέρξει στον συμβιβασμό, η ρύθμιση του χρέους θα ανοίξει τον δρόμο του κράτους προς τις διεθνείς χρηματαγορές, προς νέους δανεισμούς, προς νέες αυξήσεις των στρατιωτικών δαπανών και νέα υπερχρέωση, μέσα σ’ έναν νέο φαύλο κύκλο, ακόμη ευρύτερο από τον προηγούμενο.
Ωστόσο, η εμπλοκή στον φαύλο κύκλο ήταν αναπόφευκτη για όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις της εποχής. Η εθνικιστική πλειοδοσία και οι εξοπλισμοί συνδέονταν μοιραία με την αδήριτη ανάγκη τους να οικοδομήσουν ένα κράτος, το οποίο θα ήταν αναποφεύκτως κράτος εθνικό -ειδάλλως δεν θα μπορούσε να επιβιώσει στον 19ο αιώνα, στην εποχή του εθνικισμού. Η αυθεντία και η νομιμότητά του θα θεμελιωνόταν αναγκαστικά στην εθνικιστική ιδεολογία. Και στην εθνική νομιμότητα του ελληνικού κράτους θα στηριζόταν και η νομιμοποίηση του όλου πλέγματος εξουσίας που περιέβαλλε το κράτος, το υπηρετούσε και το στήριζε· του πλέγματος που περιελάμβανε όχι μόνο την κρατική διοικητική ιεραρχία, όχι μόνο την δυναστεία και την οποιαδήποτε κυβέρνηση και το οποιοδήποτε νομοθετικό σώμα και τις δικαστικές αρχές, αλλά και τα άτυπα κέντρα εξουσίας, τις κοινωνικές και οικονομικές αρχηγεσίες της ελληνικής κοινωνίας, αυτές που σχεδόν αυτομάτως συγκεντρώθηκαν γύρω από το νεαρό κράτος και το πλαισίωσαν ευθύς μετά την ίδρυσή του, καθώς και αυτές που το ίδιο το κράτος διαμόρφωσε βαθμιαίως γύρω του». (Γ.Β. Δερτιλής, Η Ιστορία του ελληνικού κράτους, 1830-1920, Ένα καταχρεωμένο νεογέννητο κράτος)
«Αγαπητέ Κύριε Hammond,
Είμαι απολύτως διατεθειμένος να συναινέσω με το συνημμένο προσχέδιο σχετικά με το ελληνικό δάνειο. Αλλά […] θα μπορούσαμε, νομίζω, να προτείνουμε τρία χρόνια [παράταση] αντί για πέντε […] ούτως ώστε να μας δοθεί κάποιος χρόνος για να εξετάσουμε περαιτέρω την υπόθεση […] Πράγματι, τώρα που το σκέφτομαι θα έφθανα στο σημείο να συστήσω τα τρία χρόνια: είναι άβολο να ανανεώσουμε για το ίδιο χρονικό διάστημα όπως και στο παρελθόν, μυρίζει μονιμότητα. ενώ, αν βραχύνουμε τον χρόνο, η ελληνική κυβέρνηση θα αντιληφθεί ότι αντιμετωπίζουμε το θέμα πραγματιστικά.
Το πραγματικό ερώτημα, πολύ ευρύτερο από το μικρό ποσό που συζητείται, είναι νομίζω το αν σκοπεύουμε να χρησιμοποιήσουμε στην κατάλληλη στιγμή τον μοχλό του δανείου για να ωθήσουμε την Ελλάδα να λάβει μέτρα πραγματικού περιορισμού των δαπανών της, ώστε να ανοίξει τον δρόμο γι’ αυτό που τώρα δεν διαθέτει, δηλαδή μια ελπίδα να αυξήσει την [οικονομική της] δύναμη και την φερεγγυότητά της.
Η άποψή μου για την πολιτική της Ελλάδας θεμελιώνεται κατά μέγα μέρος στην εξής βάση: εφόσον η εγγύηση των τριών Προστατιδών Δυνάμεων την προστατεύει από τυχόν επίθεση, οφείλει να μην έχει στρατό και στόλο, αλλ’ απλώς και μόνο αστυνομία». (Γλάδστων, πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας, 24-9-1869,σε ιδιωτική επιστολή προς τον υφυπουργό Εξωτερικών της κυβέρνησής του)
Πολλοί θα αναρωτηθούν –και θα έχουν δίκιο–, αν υπάρχει λόγος οι αναρχικοί να ασχολούνται με τα οικονομικά ενός κράτους όπως το ελληνικό, «καταχρεωμένου από την κούνια του». Πράγματι, στα 1824-25 οι επαναστατικές κυβερνήσεις χρεώθηκαν στο Λονδίνο με δάνεια ύψους 2.800.000 λιρών στερλινών με εγγύηση «εθνικά» κτήματα. Από το ποσό αυτό εισέπραξαν λίγο παραπάνω από μισό εκατομμύριο, για να κηρύξουν λίγα χρόνια αργότερα, το 1827, παύση πληρωμών, αλλά και να τους επιβληθεί ο πρώτος αποκλεισμός από τα δυτικά χρηματιστήρια.
Στις 2 Φεβρουαρίου του 1828 ο Ιωάννης Καποδίστριας υπογράφει ψήφισμα για την ίδρυση της Εθνικής Χρηματιστικής Τράπεζας, ενώ ύστερα 
από εκκλήσεις προς «τους ευκαταστάτους πολίτας, τους κατά το Αιγαίον Πέλαγος και τας επαρχίας της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδος», συγκεντρώνονται κεφάλαια πάνω από 2.000.000 γρόσια (το γρόσι εξακολουθούσε να κυκλοφορεί, όπως και πολλά άλλα νομίσματα, για δεκαετίες μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους). Το επόμενο βήμα ήταν η απόκτηση εθνικού νομίσματος, του φοίνικα, που εκδόθηκε με μορφή τραπεζογραμματίων.
Οι «Μεγάλες Δυνάμεις» εγγυώνται τη σύναψη νέου δανείου με την Συνθήκη του Λονδίνου του 1832. Και πάλι το ελληνικό κράτος αναστέλλει τις πληρωμές τοκοχρεολυσίων πρώτα το 1835, ύστερα το 1837 και τέλος το 1843 που ουσιαστικά ήταν και οριστική παύση. Από τότε και μέχρι το 1878 το ελληνικό κράτος δεν έχει καμία πρόσβαση στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου.
Τα χρέη, όμως, πρέπει να πληρώνονται πράγμα που έκαναν οι «εγγυήτριες Δυνάμεις», οι οποίες σύμφωνα με την Συνθήκη του 1832 μπορούσαν να ελέγχουν τις υπέγγυες τελωνειακές εισπράξεις του ελληνικού κράτους ακόμα και με τη βία, καταλαμβάνοντας τα τελωνεία (πράγμα που έκαναν άγγλοι και γάλλοι, όταν κατέλαβαν το λιμάνι του Πειραιά για τρία χρόνια έως τις 3 Μαρτίου 1857 και ενώ είχε τερματιστεί πριν από έναν χρόνο ο Κριμαϊκός πόλεμος με την ήττα της Ρωσίας από την Τουρκία την οποία έσπευσαν να βοηθήσουν Ναπολέων και Βικτώρια την ίδια στιγμή που ο Όθωνας στήριζε με μικρής κλίμακας εχθροπραξίες στην Θεσσαλία τους Ρώσους).
Παρ’ όλα αυτά ο «Αλυτρωτισμός» που τον είπανε και «Μεγάλη Ιδέα» δεν έπαψε να ανθίζει, και δεν φαινόταν παράταιρος δίπλα στην «εξάρτηση». Κέρβερος βέβαια οι «εγγυήτριες δυνάμεις», ή αλλιώς «προστάτιδες», διαρκής «μοχλός» τα δάνεια, όσο βασίλευε ο θρόνος και με τα χρειαζούμενα «προικιά» του, αλλά και με το «νέο» συνταγματικό καθεστώς, κοινοβουλευτικό, δημοκρατικό και εστεμμένο, που δεν επηρεαζόταν βέβαια από την (κάθε) λήξη της προθεσμίας αποπληρωμής των «δανεικών», από τον κάθε (νέο) «συμβιβασμό» που φούντωνε ή σίγαζε για λίγο τις κάθε λογής εθνικές «μειοδοσίες» ή «πλειοδοσίες».
Γιατί τα θυμηθήκαμε όλα αυτά; Γιατί πολύ απλά είναι πραγματικά για γέλια οι ισχυρισμοί των διαφόρων εξουσιαστών αλλά και διαφόρων δημοσιογράφων που σαν μηρυκαστικά αναμασούν ό,τι τους προστάξουν πως τάχα οι καπάτσοι έλληνες θα ξεγελάσουν τους κουτόφραγκους, για μιαν ακόμα φορά, με το ύψος των ελλειμμάτων τους και άλλα παρόμοια κουραφέξαλα. Αυτό που θέλουν να κρύψουν είναι για ποιο λόγο, ενώ η οικονομική κατάσταση του ελληνικού κράτους είναι γνωστή, προ πολλού, τόσο στην Ε.Ε. όσο και στο ΔΝΤ, η πίεση ασκείται το συγκεκριμένο διάστημα.
Στις 30 Νοεμβρίου δημοσιεύματα μας πληροφορούν ότι σύμφωνα με πόρισμα της Κομισιόν που θα δημοσιευτεί τις επόμενες ημέρες «κάποιες δημόσιες δαπάνες» του ελληνικού κράτους θα πρέπει να παραμείνουν σε σχετικά υψηλά επίπεδα, επειδή δεν το αντέχει η ελληνική οικονομία που βρίσκεται σε ύφεση. Μαθαίνουμε ακόμη ότι τις επόμενες ημέρες ο υπουργός Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου θα παρουσιάσει τον προϋπολογισμό και τα επιπλέον μέτρα «προσαρμογής» στους «ομολόγους και να τους πείσει για την επιτυχία τους, ώστε να αποφύγει σκληρές δηλώσεις που ίσως πυροδοτήσουν νέα όξυνση στην αγορά ομολόγων».
Επίσης πληροφορούμαστε ότι το ελληνικό κράτος, σύμφωνα με το πόρισμα της Κομισιόν, εξ αιτίας του ότι δεν έλαβε επαρκή μέτρα «προσαρμογής», εισέρχεται στον προθάλαμο του άρθρου 104 παράγραφος 9 της Συνθήκης της Ε.Ε., δηλαδή της «σκληρής επιτήρησης» στο καθεστώς της οποίας εισέρχεται τον Ιανουάριο. Τι σημαίνει αυτό; Συνεπάγεται πολύ απλά διαρκή –μηνιαίο κατά την κυβέρνηση– έλεγχο των δημοσιονομικών λεγόμενων στοιχείων, αλλά και, το βασικότερο, το δικαίωμα της Κομισιόν να επιβάλλει συγκεκριμένης αξίας και είδους μέτρα «προσαρμογής».
Μ’ άλλα λόγια αν απαιτηθεί από το ελληνικό κράτος αυτό που προτείνουν κάποια κράτη του Βορρά, δηλαδή η λεγόμενη «προσαρμογή-σοκ», τότε η «απειλή» συνίσταται στην αναίρεση του κυβερνητικού προγράμματος πλέον ανοικτά και ουσιαστικά στην κατάργησή του, τουλάχιστον με τον τρόπο που λειτουργούσε έως τώρα…
Ας ρίξουμε, όμως, και μια ματιά σ’ ορισμένα από τα πολυπληθή δημοσιεύματα ευρωπαϊκών και όχι μόνο εφημερίδων.
Στις 30 Νοεμβρίου οι Financial Times αναφέρουν: «Αν η Ελλάδα δεν ήταν στην ευρωζώνη θα είχε οδηγηθεί στην χρεοκοπία […] η τρέχουσα στρατηγική της Ε.Ε. είναι να ασκήσει πολιτική πίεση – προκαλώντας ακόμα και πολιτική κρίση– με στρατηγικό στόχο η ελληνική κυβέρνηση να ενδώσει […] Θα ήταν ίσως ευκολότερο πολιτικά για τη σημερινή κυβέρνηση η λιτότητα να επιβαλλόταν απ’ έξω. Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος γιατί η Ε.Ε. θα ήταν ευτυχής να αφήσει το ΔΝΤ (Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) να κάνει παιχνίδι». Την ίδια στιγμή από την Κίνα, όπου βρίσκονται για μια σύνοδο Ε.Ε.-Κίνας, ο προεδρεύων του Εurogroup πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου Ζαν Κλοντ Γιούνκερ δηλώνει κατηγορηματικά ότι δεν βλέπει κανένα πρόβλημα χρεοκοπίας στην ευρωζώνη, ενώ την συμφωνία του με αυτήν τη δήλωση επιβεβαιώνει και ο Ζαν Κλοντ Τρισέ πρόεδρος της ΕΚΤ (Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας).
Στις 20 Δεκεμβρίου οι Sunday Times, σε σχετικό τους άρθρο με τίτλο «Το πάρτυ τελείωσε, το καρναβάλι της διαφθοράς έφερε την χώρα στα πρόθυρα της καταστροφής», ανέφεραν ότι: «Οι συζητήσεις για επαναστατικές οργανώσεις και τη βοήθεια από το ΔΝΤ δεν είναι το θέμα για την Ελλάδα αυτές τις ημέρες, που θυμίζει μπανανία. Γυναίκες ψαχούλευαν σε κάδους σκουπιδιών για τρόφιμα σε περιοχή της Αθήνας την προηγούμενη εβδομάδα και παιδιά ζητιανεύουν στο κέντρο της πόλης». Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τον υπουργό Εργασίας Α. Λοβέρδο, το Ασφαλιστικό αποτελεί «νάρκη που εξερράγη», ενώ από κοινού με τον υπουργό Οικονομίας Γ. Παπακωνσταντίνου προβλέπουν «μεγάλες συγκρούσεις» για την αναμόρφωση του συστήματος.
Τώρα, βέβαια, δεν μπορεί να είναι ακόμη κανείς σίγουρος εάν είναι για γέλια ή για κλάματα η θεατρική παράσταση, στο πρώτο μέρος της οποίας ο Παπανδρέου κάνει το κοκοράκι στους θεσμικούς οικονομικούς παράγοντες της Ε.Ε. καταγγέλλοντας τους από το βήμα συνεδρίων (όπως εκείνο του Ελληνοαμερικάνικου Επιμελητηρίου στα τέλη Νοέμβρη), ότι «ανέχθηκαν επί τόσο χρόνια και συγκάλυψαν τις αλχημείες, τις σπατάλες της προηγούμενης κυβέρνησης». Στο δεύτερο μέρος της ίδιας παράστασης ζητάει την συμμετοχή και τη συνυπευθυνότητα των κομμάτων, της κοινωνίας και των κοινωνικών εταίρων στις κυβερνητικές αποφάσεις εν όψει των «πιθανών» σκληρών μέτρων.
Ο πρωθυπουργός της «διαφάνειας» (γκλάστνοστ στα ρώσικα), αποφασισμένος για τα …καλά να πολεμήσει την «διαφθορά» ανακοίνωσε την υποχρεωτική ανάρτηση στο Διαδίκτυο νόμων και πράξεων νομοθετικού περιεχομένου, προεδρικά διατάγματα, διορισμούς, μετατάξεις, αναθέσεις δημοσίων έργων και προμηθειών, συγκρότηση επιτροπών και των αμοιβών των συμμετεχόντων, χωροθετήσεων και καθορισμού δασικών εκτάσεων, αιγιαλού και ορίων δόμησης κ.ά. Ισχυρίστηκε μάλιστα ότι «ούτε κουμπάροι, ούτε άγονες γραμμές, ούτε Βατοπέδιο, ούτε ομόλογα θα υπήρχαν» αν η προηγούμενη κυβέρνηση τον είχε ακούσει και είχε υιοθετήσει αυτό το «σωτήριο» μέτρο.
Να λοιπόν γιατί θεωρήθηκε κατάλληλη στιγμή να παρθούν σκληρά μέτρα από τα τσακάλια της Κομισιόν. Αυτά που κάποτε τα λέγανε «σταθεροποιητικό πρόγραμμα» ή «πρόγραμμα λιτότητας» ή «στενωπός» ή «τούνελ».
Η πολιτική συναίνεση είναι κάτι παραπάνω από δεδομένη.
Ο Καρατζαφέρης δηλώνει έτοιμος για την σωτηρία της πατρίδας και έτοιμος να συναινέσει σε κάθε μέτρο για τον «σκοπό αυτό»: μείωση των μισθών κλπ.
Η εκλογή Σαμαρά βρίσκεται ακριβώς σ’ αυτή την κατεύθυνση. Ο «λαός γκρεμίζει τα παλιά τζάκια» ξεσπαθώνει η Αυριανή, αναφερόμενη στον νέο αρχηγό της ΝΔ, στο ίδιο μήκος κύματος και ο Τριάντης της Ελευθεροτυπίας που επιχαίρει και αυτός για το αποτέλεσμα, αφού «η πρωτοφανής –για τον καθ’ ημάς συντηρητικό χώρο– συμμετοχή του νεοδημοκρατικού κόσμου αποκατέστησε την ουσία του πολιτικώς δραν, σαρώνοντας μηχανισμούς, βιλαέτια, «ονόματα», ΜΜΕ, διαπλοκή, και κατάφερε συντριπτικό πλήγμα στην ψευδώνυμη αντιπροσώπευση, η οποία θα είχε αναδείξει την κ. Μπακογιάννη αρχηγό, αν η ψηφοφορία είχε περιοριστεί στο ασφυκτικό πλαίσιο του ελεγχόμενου ιστού των Συνέδρων». Και ο νέος αρχηγός εμφανίζεται έτοιμος να ανταποκριθεί στην πρόσκληση: «να βάλει πλάτη στην μεγάλη εθνική προσπάθεια».
Με το αζημίωτο βέβαια. Στην εμπέδωση και κατοχύρωση μιας ευρύτερης πολιτικής αποδοχής του νέου ηγέτη της ΝΔ, ανήκουν και οι ενθουσιώδεις δηλώσεις του Μίκη Θεοδωράκη, του Απόστολου Κακλαμάνη, αλλά και κάθε σοβαροφανούς ή μη αναλυτή που διαπίστωσε με την πρέπουσα προσποιητή έκπληξη ή αμηχανία την επιστροφή στην πολιτική, όπως εκφράστηκε από τους 800.000 ψηφοφόρους του Σαμαρά, προερχόμενους από μια συντηρητική δεξαμενή «ασυνήθιστη» σε τέτοιες διαδικασίες.
Άλλοι βρήκαν την ευκαιρία να ξιφουλκήσουν ενάντια στις προηγούμενες δεξαμενές σκέψης, που πλέον θεωρούνται υπεύθυνες για αυτόν τον «πολτό» του μεσαίου χώρου, ο οποίος τελικά δεν μπόρεσε να παίξει τον αναμενόμενο χειραγωγικό ρόλο σε πλατιά κοινωνικά κομμάτια, προσφέροντας την επιθυμητή πολιτική σταθερότητα. Και έτσι οι «βουβοί» μέχρι πρότινος και «ζορισμένοι» νεοδημοκράτες, οι ταπεινωμένοι από τους Βουλγαράκηδες, Μαντούβαλους και λοιπούς διεφθαρμένους κομματικούς συγγενείς, επιστρέφουν στο προσκήνιο για να καθορίσουν την πολιτική ατζέντα. Η μπαρούφα, βέβαια, είναι απλά τεράστια παρ’ ότι διαφημίζεται και ανακυκλώνεται σε τέτοιο βαθμό.
Λες και την εκδοχή Σαμαρά δεν την στήριξαν το ίδιο ισχυρά κέντρα εξουσίας εγχώρια ή μη, αλλά απλά η υποψηφιότητά του στόχευσε στον «νου και την ψύχη του νεοδημοκράτη».
Τα σκληρά μέτρα όχι μόνο θα έρθουν αλλά θα επιβληθούν δια ροπάλου, όπως ουσιαστικά ξεκαθάρισε το υπουργείο προστασίας του πολίτη μ’ αφορμή τις κινητοποιήσεις έναν χρόνο αργότερα από την δολοφονία του Α. Γρηγορόπουλου και την εξέγερση του Δεκέμβρη.
Τελικά θα «πτωχεύσουμε» ή όχι; Έχουν δίκιο εκείνοι που υποστηρίζουν ότι στην ιστορία των κρατικών δανείων κανόνας είναι ο συμβιβασμός, δηλαδή μ’ άλλα λόγια τα κράτη δεν πτωχεύουν, απλώς για κάποιο διάστημα αναστέλλουν τις πληρωμές τους χωρίς φυσικά να ζημιώνονται οι κερδοσκόποι;
Μα το πράσινο κουτόχορτο νέας εσοδείας θα φάμε τώρα;
Όχι βέβαια, ας το φάνε οι ίδιοι.
Θα τους περιμένουμε απέναντι, όπως πάντα, και με τα χέρια γεμάτα…
Συσπείρωση Αναρχικών
Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φύλλο 90, Ιανουάριος 2010
www.anarchy.gr
Μου αρέσει αυτό:
Μου αρέσει! Φόρτωση...
Με ιδιαίτερη συγκίνηση πληροφορηθήκαμε την απόφαση του Γιώργου Παπανδρέου και του ιστορικού κόμματος που ίδρυσε, να ενταχθεί στην Δημοκρατική Συμπαράταξη. Βέβαια τα «σημάδια» εμείς τα είχαμε προσέξει. Είχαμε ήδη καταγράψει σε ανύποπτο χρόνο την σημασία της «ανύποπτης» και δήθεν αθώας επανεμφάνισης του Γιώργου Παπανδρέου και βέβαια τον συμβολικό της χαρακτήρα:
Anarchy press gr 