Κοινωνική Κατάρρευση: Εξουσία, Απληστία και Αφαίμαξη της Φύσης (Mέρος Β΄)

Είδαμε προηγουμένως, ορισμένα παραδείγματα κοινωνιών που υπέστησαν «κατάρρευση», με σημαντικότερο εκείνο της Νήσου του Πάσχα. Είδαμε τις συνέπειες τόσο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τις αποφάσεις των ανθρώπων που λειτουργούν μέσα σε ιεραρχικά σχήματα, όσο και τον ανταγωνισμό μεταξύ των εξουσιαστών. Έναν ανταγωνισμό που δημιουργούσε μια μεγαλομανία και υπερβολή, οι οποίες εν τέλει λειτούργησαν αυτοκαταστροφικά και για τις ελίτ. Τα παραδείγματα κοινωνιών ή κοινοτήτων που κατέρρευσαν ασφαλώς και δεν είναι λίγα μέσα στην ανθρώπινη κοινωνική ιστορία, όμως τα συγκεκριμένα που παρουσιάζονται σε αυτή την ενότητα εμφανίζουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον λόγω της πληθυσμιακής πυκνότητας τους και της πολιτισμικής τους «ανάπτυξης».

Στον ελλαδικό χώρο δεν είναι, επίσης, λίγα τα παραδείγματα κοινοτήτων που κατέρρευσαν, όπως εκείνων που ερήμωναν ή καταστρέφονταν από τις αποφάσεις και τις πρακτικές βιομηχανιών. Είτε μέσω της ρύπανσης που επέφεραν στο φυσικό περιβάλλον είτε μέσω της απόλυτης σχέσης εξάρτησης κατοίκου-εταιρείας. Θα αναφέρουμε ένα απλό αλλά ενδεικτικό παράδειγμα. Ένας από τους μεγαλύτερους βιομήχανους στον ελλαδικό χώρο για δεκαετίες ήταν ο Μ. Σκαλιστήρης που δραστηριοποιείτο στην εξόρυξη μεταλλευμάτων. Ολόκληρα χωριά της Κύμης ερήμωσαν κατά τη δεκαετία του ’60 όταν η εταιρεία αποφάσισε να κλείσει τις εξορύξεις στην Εύβοια και να μεταφέρει ή να ενισχύσει τις δραστηριότητες της σε άλλα μέρη όπως Δομοκός, Ελευσίνα, Έβρος, Μαντούδι κλπ.

Κοινωνική Κατάρρευση: Εξουσία, Απληστία και Αφαίμαξη της Φύσης (Μέρος Α΄)

Με τον σχεδιασμό που έχουν, από κοινού, χαράξει οι πολιτικές εξουσίες εξωτερικού και εσωτερικού και την αλλαγή όλων εκείνων των θεμάτων που τους φάνταζαν «κακώς κείμενα», επήλθε η μεταβολή και η ανατροπή των λεγόμενων «κεκτημένων» –αλήθεια, υπάρχουν ποτέ κεκτημένα σε ένα εξουσιαστικό περιβάλλον;– και ορισμένων κοινωνικών δομών που ταράσσουν μεγάλες ομάδες ανθρώπων. Ασφαλώς και δεν είναι η πρώτη φορά που στη σύγχρονη πολιτική και οικονομική ιστορία συμβαίνει κάτι τέτοιο, με ίσως πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αλλαγών εκείνων που πραγματοποιήθηκαν επί Θάτσερ στη Μ. Βρετανία. Η διαφαινόμενη ή για άλλους συντελούμενη κοινωνική κατάρρευση οδηγεί αρκετούς στην ενίσχυση της εκλογικής συμμετοχής, όχι τόσο ως έκφραση μιας κυβερνητικής αποδοκιμασίας, όσο ως τροχοπέδη στην εφαρμογή των μνημονίων σε μια κοινωνία που εμφανίζει σημάδια αποδόμησης. Είναι ουσιαστικά μια συντηρητική, κατά βάση, στάση όπου διαφαίνονται τα χαρακτηριστικά της επιβίωσης και της διατήρησης. Πράγματι, οι κυρίαρχες πολιτικές και οικονομικές ελίτ, έχουν τη δυνατότητα να «μην αφήσουν τίποτα όρθιο» και να κατασπαράξουν τα πάντα. Όπως και το να σχεδιάζουν τα γεωστρατηγικά τους σενάρια με μεγαλύτερη άνεση απ’ ότι παλαιότερα που οι πόλοι εξουσίας ήταν περισσότεροι του ενός.