«Οι μαρξιστές δεν αναγνωρίζουν καμιά άλλη απελευθέρωση παρά μόνο εκείνη που περιμένουν απ’ το αποκαλούμενο Λαϊκό Κράτος τους. Ανάμεσα στους μαρξιστές και σε μας υπάρχει μια άβυσσος. Αυτοί είναι κρατιστές, ενώ εμείς είμαστε αναρχικοί». Μιχαήλ Μπακούνιν, «Η παρισινή κομμούνα του 1871 και η ιδέα του κράτους».
Αν ξυπνούσαμε ως αναρχικοί στο Παρίσι του 1871, θα είχαμε να αντιμετωπίσουμε αδιέξοδα και επιλογές, που για αιώνες μετά, χωρίς εμείς να το ξέρουμε, θα ταλαιπωρούσαν ή και θα βασάνιζαν ακόμη, αυτούς που επέλεξαν να είναι αναρχικοί. Εκείνο το μικρό διάστημα μεταξύ 18 Μαρτίου και 28 Μαΐου, που πολλοί άνθρωποι θυσιάστηκαν, προκειμένου να απαλλαγούν από τους ντόπιους (Βερσαλλίες) δυνάστες, αλλά και τους «ξένους» εξουσιαστές (Βίσμαρκ και Β΄ Ράιχ) όλα ήταν σε αναβρασμό και όλα παίζονταν. Οι εξεγερμένοι άνθρωποι θέλησαν να απαλλαγούν από κάθε τυραννία, χωρίς να έχουν σχέδια εξουσίας για μετά. Όχι όλοι βέβαια. Όσο οι άνθρωποι αγωνίζονταν να αποτινάξουν από πάνω τους κάθε λογής εξουσίες, κάποιοι έκαναν τα σχέδιά τους για τα επόμενα βήματα διακυβέρνησης. Ένας πολύ γνωστός σε όλους μουσάτος οικονομολόγος, ο Μαρξ, ήταν αντίθετος με τη σοσιαλιστική επανάσταση, που στρεφόταν ενάντια στο βασιλιά και τους πρώσους. Χαρακτήριζε μάλιστα την επανάσταση αυτή ως «απελπισμένη βλακεία», καλούσε τους γάλλους «να κάνουν το καθήκον τους σαν πολίτες» και να απορρίψουν τις ιδέες της Κομμούνας ως «ηλιθιότητες»[1].
Και ενώ στην παρισινή κομμούνα συμμετείχαν και πολλοί αναρχικοί (επαναστάτες σοσιαλιστές, όπως λέγονταν εκείνη την εποχή), οι Ιακωβίνοι υπερτερούσαν κατά πολύ αριθμητικά. Κι όσο η «επαναστατημένη μάζα»[2], βασιζόμενη κυρίως στο ένστικτο της ελευθερίας παρά σε κάποια συγκεκριμένη πεποίθηση και ιδεολογία, δε σταμάτησε στιγμή να πολεμά τους δυνάστες της, πολλοί Ιακωβίνοι, τάζοντας μια καλύτερη εξουσία, συγκέντρωναν όλο και περισσότερους οπαδούς. Εκμεταλλευόμενοι το φόβο των ανθρώπων ότι θα νικήσουν, ο πρωσικός στρατός ή οι βασιλιάδες, υπόσχονταν ένα καλύτερο κράτος. Τότε πολλοί αναρχικοί, αναγκασμένοι να υποκύψουν στην πλειοψηφία, άρχισαν να χρησιμοποιούν τα ίδια μέσα με τους Ιακωβίνους. Συνέχεια