Μωρίας Εγκώμιον

Εκδόσεις ΗΡΙΔΑΝΟΣ

Μετάφραση Στρατής Τσίρκας

1970/ σελ. 191

«Παρακαλώ τους συκοφάντες μου να καταλάβουν πως αφιέρωσα τα νειάτα μου μελετώντας με πάθος τ’ αρχαία γράμματα και με πολλά ξενύχτια μπόρεσα ν’ αποχτήσω μια μέτρια γνώση της λατινικής και της ελληνικής γλώσσας, όχι γιατί αναζητούσα κάποια μάταιη δόξα ή για να ευφράνω μ’ ασήμαντες χαρές το πνεύμα μου, αλλά για να ομορφύνω το ναό του Κυρίου, που τον ντροπιάζουν η αμάθεια και η βαρβαρότητα…» Desiderius / Erasmus

Μέσα από αυτό το σατιρικό βιβλίο του, ο Έρασμος, κάνει κριτική στους ασύδοτους και αδίστακτους ισχυρούς της γης, με σκοπό «να δασκαλέψει και να ορμηνέψει». Προσωποποιώντας την Μωρία, την  τρέλλα, τής δίνει φωνή και τής επιτρέπει να μιλήσει για τον εαυτό της, για την δύναμη που διαθέτει, την ακαταμάχητη γοητεία και τον έλεγχο που ασκεί πάνω στους ανθρώπους. Έτσι, η  τρέλλα «ελέγχοντας ειρωνικά τα σύγχρονα κοινωνικά και πολιτικά φαινόμενα», χωρίς πολλές πολλές τσιριμόνιες, περιγράφει ανάγλυφα και με λεπτομέρειες τα έργα και τις ημέρες αυτών που δρουν υπό την επιρροή της. Όμως, κατά τον Έρασμο, πώς να θυμώσεις με μία τρελλή, αφού υποτίθεται ότι δεν ξέρει τί λέει ή μάλλον, αφού είναι τρελή, δεν μπορεί να μιλήσει σοβαρά;

H OYTOΠIA, του Τόμας Μωρ

Ο Τόμας Μωρ (1478 – 1535) γεννιέται στο Λονδίνο και σπουδάζει στη νομική σχολή και στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Είναι γνώστης νομικών, ιστορίας, μαθηματικών, κλασσικής λατινικής και ελληνικής γραμματείας και συγγραφέας πολλών έργων φιλοσοφικών αλλά και κωμωδιών. Λόγω της μορφώσεώς του –και της προσωπικότητάς του–, ανελίσσεται στην αγγλική κοινωνία. Παρ’ ότι διετέλεσε δικαστής και βουλευτής γίνεται ιδιαίτερα αγαπητός διότι είναι έντιμος, αμερόληπτος και έχει την τάση να προστατεύει τους φτωχούς. Τέλος βρίσκεται γραμματέας και σύμβουλος στην αυλή του αδίστακτου (και συζυγοκτόνου) βασιλιά Ερρίκου του 8ου.

Το 1499 γνωρίζει τον Έρασμο (γνωστό φιλόσοφο και συγγραφέα) γίνεται στενός του φίλος και επηρεάζεται από τις ουμανιστικές ιδέες. Οι δύο φίλοι, μαζί με άλλους διανοητές, σχηματίζουν παρέες, συζητούν, αμφισβητούν και ασκούν κριτική στην παράνοια και τις φρικαλεότητες του πρώτου τέταρτου του 16ου αιώνα, αλλά και συγχρόνως προτείνουν «λύσεις» –μεταξύ αστείου και σοβαρού–  πραγματικά ουτοπικές για την εποχή εκείνη. Γνώστες της ελληνικής (και της λατινικής) μελετούν την «Πολιτεία» του Πλάτωνα. Η Ουτοπία, είναι γι’ αυτούς τους δύο οραματιστές μία ακτίνα φωτός που τους δίνει ελπίδες και τους βοηθά να διακρίνουν μια διαφορετική μελλοντική πραγματικότητα μέσα από τη σκοτεινή εποχή που ζουν. Οι αρχές του 16ου αιώνα σύρουν πίσω τους μία εποχή χιλίων χρόνων όπου επικρατεί η ανισότητα, η αδικία, το αλάθητο του πάπα, τα συγχωροχάρτια, η βαρβαρότητα της ιεράς εξέτασης, η απόλυτος ισχύς και δικαίωμα των βασιλιάδων –ή αρχόντων– στη ζωή ή το θάνατο των ταλαίπωρων υπηκόων. Μια μεταβατική περίοδος που το αίμα των στρατιωτών που έφεραν το σταυρό και δολοφόνησαν γυναικόπαιδα στο όνομά του Χριστού έχει αρχίσει να στεγνώνει και όπου διάφορα ανθρώπινα πλάσματα σκόρπια εδώ και εκεί στην Ευρώπη αρχίζουν να αμφισβητούν… τον παραλογισμό, την υποκρισία και τα εγκλήματα της θρησκευτικής και πολιτικής εξουσίας. Σε λίγο η θρησκευτική Μεταρρύθμιση θα συγκλονίσει την Ευρώπη.