Η Ιστορία μιας ομάδας ανταρτών: Οι τρεις αδελφοί Jubiles

του Antonio Téllez Solà

Οι τρεις αδελφοί Jubiles ανέβηκαν στα βουνά περί τα τέλη Μαρτίου του 1939 και περιπλανήθηκαν στους λόφους γύρω από το Villaviciosa, το Almodóvar και το Hornachuelos, πριν εγκατασταθούν στα ορεινά του Montoro.

Η περιφέρεια Bujalance της επαρχίας της Cordoba, όπου κυριαρχούσε η CNT, είχε κατά κάποιο τρόπο ξεφύγει από την εποπτεία του στρατού στις 18 Ιουλίου 1936. Στο Bujalance η Πολιτoφυλακή περιορίστηκε να παραμείνει σε στρατώνες και δεν κούνησε ποτέ το δαχτυλάκι της, παρά τις πιέσεις των τοπικών δεξιών (εθνικοφρόνων) που αναμφίβολα φοβούνταν τη δύναμη της αναρχοσυνδικαλιστικής οργάνωσης. Τελικά, στις 25 Ιουλίου, η Πολιτοφυλακή τέθηκε στη διάθεση του Λαϊκού Μετώπου. Η φρουρά στάλθηκε στη Jaén ή στη Μαδρίτη, εκτός από έναν λοχία και δύο φρουρούς που κατηγορούνται ότι εφάρμοσαν το ley de fugas (πυροβολώντας «δραπέτες» φυλακισμένους) στη χαράδρα του Cañetejo τον Δεκέμβριο του 1933. Αυτοί εκτελέστηκαν στο Cañetejo στις 25 Ιουλίου.

Από την αρχή, ιδρύθηκε ένα Λαϊκό Μέτωπο: αποτελούταν από εννέα μέλη, τρία από αυτά προέρχονταν από την CNT: αυτά ήταν ο Francisco Garcia Cabello (γνωστός και ως El Niño del Aceite) ο οποίος είχε καταδικασθεί σε θάνατο μετά τα επαναστατικά γεγονότα του Δεκεμβρίου 1933, ο Bartolomé Parrodo Serrano και ο Ildefonso Coca Chocero (γνωστός και ως El Viejo).

Οι Ισπανοί Αναρχικοί. Τα ηρωικά χρόνια 1868 – 1936

Συγγραφέας: Μάρραιη Μπούκτσιν

Έκδοση: Βιβλιοπέλαγος

Η ιστορία της κοινωνικής επανάστασης στην Ιβηρική χερσόνησο, στα μέσα της δεκαετίας του 1930 και η δράση των αναρχικών σε αυτή, λειτούργησε, και λειτουργεί ακόμη για πολλούς, σαν σημείο αναφοράς για την οργανωτική της λειτουργία, τον αντιφασιστικό χαρακτήρα της, όσο και για την ένοπλη πρακτική της. Ο καθένας, ανάλογα τα ιδεολογικά γυαλιά που φόρεσε, ερμήνευσε επί μέρους την σημασία της και προσπάθησε να την εξηγήσει αποσκοπώντας σε ίδια συμφέροντα.

Το βιβλίο «Οι Ισπανοί Αναρχικοί – Τα ηρωικά χρόνια 1868-1936» έρχεται με μια αντικειμενική οπτική γωνία να βάλει στη θέση τους όσους πίστεψαν και πιστεύουν ακόμα ότι οι κοινωνικές διεργασίες μπορούν να ξεκινήσουν απλά επειδή κάποιοι το αποφάσισαν, φέροντες το ύφος του «πρωτοπόρου καθοδηγητή».

Ο συγγραφέας, Μάρεη Μπούκτσιν, στην εισαγωγή του αναφέρει τους λόγους που τον οδήγησαν στη συγγραφή αυτού του βιβλίου. Ένας λόγος ήταν, η απομυθοποίηση του ρόλου των αριστερών/μαρξιστών σε σχέση με την κοινωνική κατάσταση στην Ισπανία (ζούσε στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου) και η ανάγκη για την καταγραφή μιας θαυμαστής ιστορικής εμπειρίας του «αναρχικού κινήματος» στην Ισπανία, το οποίο ήταν ελάχιστα γνωστό στους αμερικανούς ριζοσπάστες, πόσο μάλλον σε άλλους λιγότερο πολιτικοποιημένους. Θέλησε να εκφράσει, όπως ο ίδιος αναφέρει, «μία στοιχειώδη κατανόηση γι’ αυτούς τους ανθρώπους που αγάπησαν τόσο πολύ την ελευθερία», καθώς και να αποτίσει φόρο τιμής στον ιδεαλισμο τους χωρίς να κρύψει τις οργανώσεις τους από το φως μιας καλοπροαίρετης κριτικής. Ο δεύτερος λόγος ήταν η εμφάνιση της μαύρης σημαίας στους δρόμους κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’60, τα ισχυρά αναρχικά αισθήματα της ριζοσπαστικής νεολαίας και η σύγκριση των δύο «αντίθετων απόψεων» αφού από τη μια οι ισπανοί αναρχικοί έζησαν σε μια περίοδο υλικής σπάνις, ενώ αντίθετα οι νέοι της δεκαετίας του ’60, σε μια περίοδο τεχνολογικών ανακαλύψεων, υπερασπίστηκαν το δικαίωμά τους στην απόλαυση.

Εμείς οι Αναρχικοί

Η αναρχική συμμετοχή στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο του 1936–1939 παραμένει από τις πιο πολύπλοκες, εμπνευσμένες και ταραγμένες στιγμές στην ιστορία του αντιεξουσιαστικού αγώνα. Ακόμα και σήμερα, αρκετές δεκαετίες αργότερα, ιστορικοί και μαχητές συνεχίζουν να μελετούν και να συζητούν γύρω από αυτά τα γεγονότα.

Ένας απ’ αυτούς είναι ο Στιούαρτ Κρίστι, αναρχικός από παλιά, του οποίου το πρόσφατο βιβλίο, Εμείς οι Αναρχικοί! Μια μελέτη της Ιβηρικής Αναρχικής Ομοσπονδίας (FAI) 1927–1937, επιχειρεί να απαντήσει σε ερωτήσεις–κλειδιά σχετικά με τη «μοίρα» του αναρχικού κινήματος, ενώ παράλληλα αναζωοδοτεί/αναπαριστά τις δραματικές στιγμές της εποχής.

Το κείμενο που ακολουθεί είναι μια συζήτηση που έγινε το Γενάρη 2009 ανάμεσα στον Chuck Morse και τον Στιούαρτ Κρίστι σχετικά με αυτό το βιβλίο.

Μπορείς να μας περιγράψεις το βιβλίο σου και τα βασικά του σημεία;

Το Εμείς οι Αναρχικοί είναι μια προσπάθεια να ξεκαθαρίσει κάποια πράγματα σχετικά με την αληθινή φύση της πιο κατασυκοφαντημένης αναρχικής οργάνωσης όλων των εποχών —της Ιβηρικής Αναρχικής Ομοσπονδίας— γνωστής και απ’ τα αρχικά της ως FAI. Επίσης, προσπαθώ να δείξω, χρησιμοποιώντας το ιστορικό παράδειγμα της αναρχοσυνδικαλιστικής εργατικής ένωσης/συνδικάτου, της Εθνικής Συνομοσπονδίας Εργασίας (CNT) και της FAI, το πώς οι αναρχικοί και οι αναρχικές οργανώσεις, όπως και κάθε άλλη κοινωνική ομάδα, υπόκεινται ισότιμα στη διαδικασία της θεσμοποίησης. Πρόκειται για το φαινόμενο που περιγράφει ο Γερμανός κοινωνιολόγος Ρόμπερτ Μίτσελς ως «Σιδερένιο Νόμο της Ολιγαρχίας».

Χρονικό συμβάντων από το 1930 έως το τέλος του Ισπανικού εμφυλίου πολέμου (Μέρος β΄)

1 Οκτωβρίου 1936. Η δημοκρατική κυβέρνηση εγκρίνει την αυτονομία των Βάσκων. Οι Εθνικιστικές δυνάμεις του Francisco Franco Bahamonde  από τη Γαλικία εισβάλλουν στις δυτικές Αστούριες και σπεύδουν προς ενίσχυση του Οβιέδο που πολιορκείται σχεδόν τρεις μήνες. Οι πολιτοφύλακες αναγκάζονται να λύσουν την πολιορκία και να εγκαταλείψουν την πόλη.

3 Οκτωβρίου 1936. Ο Francisco Franco Bahamonde περιλαμβάνει στο πρώτο υπουργικό συμβούλιο τον αδελφό του, τρεις στρατηγούς και κάποιους διπλωμάτες.

9 Οκτωβρίου 1936. Μέλη των Διεθνών Ταξιαρχιών που οργανώνονται από την Κομμουνιστική Διεθνή φθάνουν από τη Μασσαλία της Γαλλίας, μέσω θαλάσσης, στο Αλικάντε.

12 Οκτωβρίου 1936. Καταφθάνουν τα πρώτα πολεμοφόδια από την Σοβιετική  Ένωση με πλοίο που αγκυροβολεί στο λιμάνι της Καρθαγένης.

22 Οκτωβρίου 1936. Ο José Miaja τοποθετείται επικεφαλής της υπεράσπισης της Μαδρίτης.

25 Οκτωβρίου 1936. Από την Τράπεζα της Ισπανίας μεταφέρονται με τέσσερα πλοία στη Σοβιετική ένωση, 510 τόνοι χρυσού (το σύνολο σχεδόν των αποθεμάτων) για «φύλαξη», αλλά ουσιαστικά για την αποπληρωμή των αεροπλάνων, τεθωρακισμένων οχημάτων και λοιπών πολεμοφοδίων. Ως το τέλος του πολέμου το σύνολο του χρυσού θα εξανεμιστεί λόγω των αλλεπάλληλων παραγγελιών της Ισπανικής Κυβέρνησης σε πολεμικό υλικό.

Χρονικό συμβάντων από το 1930 έως το τέλος του Ισπανικού εμφυλίου πολέμου (Μέρος α΄)

28 Ιανουαρίου 1930. Ο δικτάτωρ Miguel Primo de Rivera εξαναγκάζεται σε παραίτηση.

14 Απριλίου 1931. Ανακηρύσσεται η Β΄ Ισπανική Δημοκρατία και ο βασιλεύς Αλοφόνσο 13^ος μεταβαίνει στην εξορία.

6 Μαΐου 1931. Η νέα κυβέρνηση ανακοινώνει το τέλος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης στα σχολεία.

8 Μαΐου 1931. Αναθεωρείται ο εκλογικός νόμος και επιτρέπεται η ψήφος των γυναικών.

25 Μαΐου 1931. Ο υπουργός Πολέμου, Manuel Azaña, ανακοινώνει εκτεταμένη μείωση στον αριθμό του ισπανικού στρατού.

16 Οκτωβρίου 1931. Ο Niceto Zamora παραιτείται από την πρωθυπουργία και αντικαθίσταται από τον Manuel Azaña.

17 Οκτωβρίου 1931. Τα Cortes εγκρίνουν την νομιμοποίηση του διαζυγίου.

11 Δεκεμβρίου 1931. Ο Niceto Zamora εκλέγεται πρόεδρος της Β΄ Ισπανικής Δημοκρατίας.

10 Αυγούστου 1932. Ο στρατηγός José Sanjurjo ηγείται στρατιωτικής εξέγερσης κατά της κυβέρνησης.

Ισπανική Διαθήκη

Συγγραφέας του βιβλίου Ισπανική Διαθήκη είναι ο Άρθουρ Καίσλερ, Oύγγρος, εβραϊκής καταγωγής. Γεννιέται το 1905 στη Βουδαπέστη από εβραίο πατέρα, ιδιοκτήτη ενός μικρού εργαστηρίου σαπωνοποιίας. Σπουδάζει στη Βιέννη και ταυτόχρονα συμμετέχει ενεργά στο σιωνιστικό κίνημα και παραμένει για ένα διάστημα σε κιμπούτζ στη Χάιφα. Το 1931, εντάσσεται στο γερμανικό κομμουνιστικό κόμμα. Το 1932, μεταβαίνει στην Σοβιετική Ένωση και, δημοσιογράφος πλέον, περιηγείται ως κομματικός ανταποκριτής την κεντρική Ασία ως τα σύνορα με το Αφγανιστάν για να καταγράψει τις συνθήκες ζωής και «να αναφέρει τα επιτεύγματα και την πρόοδο του Σοσιαλισμού».

Το 1936 ταξιδεύει στην Ισπανία όπου μαίνεται ο Εμφύλιος, ως δημοσιογράφος. Η πραγματική του αποστολή είναι –ως απεσταλμένος της Κομιντέρν –Τρίτη Διεθνής– να εκτιμήσει το ύψος της βοήθειας που αποστέλλει η φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι στον Φράνκο. (Είχαν ήδη φθάσει στο ισπανικό έδαφος ένα σμήνος ιταλικών αεροσκαφών και 17.000 άνδρες του τακτικού ιταλικού στρατού). Ωστόσο, αναγνωρίζεται από έναν γερμανό και αναγκάζεται να διαφύγει στη Γαλλία.

Το επόμενο έτος, 1937, επιστρέφει στην Ισπανία, ως εργαζόμενος για την εφημερίδα News Chronicle. Συλλαμβάνεται στις 9 Φεβρουαρίου του ιδίου έτους από το καθεστώς του Φράνκο στη Μάλαγα, καταδικάζεται σε θάνατο και κλείνεται στις φυλακές της Σεβίλλης.

Αναμένοντας καθημερινά την στιγμή της εκτελέσεώς του, ο Καίσλερ συντάσσει και υπογράφει την παρακάτω δήλωση: «Δεν γνωρίζω το στρατηγό Φράνκο και δεν με γνωρίζει ούτε αυτός. Αν μου έδινε χάρη, θα το έκανε, κατά τη γνώμη μου, μόνο για πολιτικούς λόγους. Έτσι, δεν μου είναι τόσο εύκολο να τον ευγνωμονώ, όπως ευγνωμονεί ένας άνθρωπος εκείνον που του έσωσε τη ζωή. Όμως πιστεύω σε μια σοσιαλιστική έννοια του ανθρώπινου μέλλοντος και δεν θα πάψω ποτέ να πιστεύω».

Ο ρόλος των ολοκληρωτικών καθεστώτων στον Ισπανικό Εμφύλιο

«Το αποτέλεσμα του ισπανικού πολέμου κρίθηκε και αποφασίστηκε στο Λονδίνο, στο Παρίσι, τη Ρώμη, το Βερολίνο, πάντως όχι στην Ισπανία». (Τζωρτζ Όργουελ)

Ευρώπη, μετά τη λήξη του Α’ παγκο­σμίου πολέμου. Η οικονομική κρίση κλονίζει όλες τις χώρες. Aνεργία και φτώχια, που πλήττει ιδιαίτερα τους εργάτες και τους αγρότες, μεγάλη φορολογία, χαμηλά μεροκάματα, χρέη καθώς και η πτώση των τιμών των προϊόντων (ιδιαίτερα των αγροτικών) οδηγούν στην απελπισία και την αγανάκτηση τους ανθρώπους. Και ενώ η βιομηχανική ανάπτυξη ευνοείται, η απόσταση ανάμεσα στους λίγους πλούσιους και στους φτωχούς, που στερούνται ακόμα και τα αναγκαία για τη ζωή, αυξάνεται διαρκώς. Οι κυβερνώντες μαζί με τους οικονομικούς παράγοντες αποφασίζουν να αποσύρουν τις όποιες ελευθερίες επιβάλλοντας δικτατορικά ή, γενικότερα, ολοκληρωτικά καθεστώτα, αφού θεωρούν ότι ο φιλελευθερισμός και η κοινοβουλευτική δημοκρατία αδυνατούν να λύσουν τα προβλήματά τους και να σώσουν τις ιδιοκτησίες τους.

Έτσι, το 1933, εκτός από τις ΗΠΑ, την Αγγλία, τη Γαλλία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, την Ελβετία, την Τσεχοσλοβακία και τις Σκανδιναβικές χώρες δεν υπάρχει κανένα άλλο «φιλελεύθερο» καθεστώς στον κόσμο.

Στην Ισπανία, οξύνεται, λόγω της οικονομικής κρίσεως, η δυσαρέσκεια για την δικτατορία του Πρίμο ντε Ριβέρα και, το 1931, επικρατεί ο συνασπισμός της αριστεράς που ψηφίζει νέο λαϊκό σύνταγμα και αγροτική μεταρρύθμιση της οποίας η εφαρμογή καθυστερεί και οι αγρότες ξεσηκώνονται. Έτσι το 1934 ανέρχεται κυβέρνηση δεξιά με ρατσιστικό, αντιμαρξιστικό και εθνικιστικό χαρακτήρα που, εκτός των επεκτατικών της βλέψεων, συγκροτεί από έμμισθους pistoleroς την Φάλαγγα με επικεφαλής τον γιο του πρώην δικτάτορα Ριβέρα. Μέσα σε δύο χρόνια ακυρώνει την αγροτική νομοθεσία και αιματοκυλά τις εργατικές κινητοποιήσεις των Αστουριών. Ως εκ τούτου, σοσιαλιστές και αριστεροί συνασπίζονται και με την εκλογική υποστήριξη των αναρχοσυνδικαλιστών, στις 16 Φεβρουαρίου 1936, σχηματίζουν κυβέρνηση. Η νέα κυβέρνηση επαναφέρει την αγροτική μεταρρύθμιση και άμεσα 75.000 αγρότες αποκτούν κλήρο στην Εστρεμαδούρα.

ΝΤΟΥΡΡΟΥΤΙ –Πριν από τη Θύελλα–

Μια επιστολή του Μπουεναβεντούρα Ντουρρούτι (1935)

Στην πρότυπη φυλακή της Βαλένθια, όπου ο Ντουρρούτι είναι φυλακισμένος τον Αύγουστο του 1935, βρίσκονται κατά πλειοψηφία μέλη της CNT και της FAI που προήλθαν από την Καταλωνία, την Αραγωνία και το Λεβάντε. Αυτή η ομοιογένεια μεταξύ των φυλακισμένων τούς έδινε την δυνατότητα να εστιάζουν τις συζητήσεις τους στα εσωτερικά θέματα της CNT και της FAI. Δύο χρόνια μετά τη διάσπαση με τη CNT και τώρα που η διαμάχη που περιβάλλει αυτό το ζήτημα έχει γίνει λιγότερο εμπαθής, η ιδέα της επιστροφής στην αγκαλιά της CNT, όπως υποστηρίζεται από τους J. Pedro και J. Lopez, άρχισε να σημειώνει κάποια πρόοδο· κανείς, όμως, δεν γνώριζε τον τρόπο διαπραγμάτευσης για αυτήν την επιστροφή. Όλα αυτά τα ζητήματα συζητούνται παθιασμένα στα κελλιά και στα προαύλια της πρότυπης φυλακής.

Ο Ντουρρούτι είναι περισσότερο απασχολημένος με άλλα θέματα και κρατά κάποια απόσταση από αυτές τις συζητήσεις. Αν κρίνουμε δε και από μια επιστολή, γραμμένη περίπου αυτή την περίοδο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν στα μαχαίρια με τις επιτροπές της CNT.

Στιγμές του ισπανικού εμφυλίου 1936-1939 (στ΄)

[…] Αυτή ή επίθεση έγινε για βασικούς λόγους τακτικής. Το μέ­τωπο της Αραγώνας είχε παραμεληθεί. Ήταν μια περιοχή όπου οι εθνικιστές δεν είχαν πραγματοποιήσει εκτεταμένα οχυρωματι­κά έργα, Από την άλλη πλευρά, η επίθεση στην Αραγώνα είχε έναν άλλο σκοπό. Ήταν ο διακαής πόθος των κομμουνιστών και της κεντρικής κυβερνήσεως να συντρίψουν και το τελευταίο οχυρό των αναρχικών. Σε αυτό το θέμα, όπως καίω σε πολλά άλλα ζητή­ματα οι κομμουνιστές οπαδοί της Δημοκρατίας και οι αστοί συμ­φωνούσαν απόλυτα και δεν υπάρχει κανένας λόγος να υποθέσει κανείς ότι ο Πριέτο και οι μετριοπαθείς σοσιαλιστές μπορεί κατά οποιονδήποτε τρόπο να αντιτάχθηκαν στην πολιτική πού ακολουθήθηκε: στην πραγματικότητα ο Πριέτο έδωσε τις διαταγές.

Το Συμβούλιο της Αραγώνας, υπό την προεδρία του Χοακίν Ασκάσο και άλλων αναρχικών αρχηγών, ήταν ένας σταθερός ενοχλητικός παράγων, ο οποίος παρεμπόδιζε την συγκεντρωτική απο­τελεσματική διάρθρωση της πολεμικής προσπάθειας της Δημοκρα­τίας. Οι πιο πολλοί από τούς 450 συνεταιρισμούς φαίνεται πώς από κοινωνικής πλευράς είχαν επιτύχει, αλλά είχαν συντελέσει δια­σπαστικά καί καθόλου αποτελεσματικά στο θέμα του πολέμου: όπως είναι γνωστό δεν πλήρωναν φόρους και παρ όλο πού έστελ­ναν καμιόνια με τρόφιμα στο μέτωπο, αυτά έφθαναν σε ακανόνιστο χρόνο και σε αυθαίρετες θέσεις, και σε ποσότητες πού καθόριζαν οι τοπικές επιτροπές.

Στιγμές του ισπανικού εμφυλίου 1936-1939 (ε΄)

Νοέμβριος 1936. Η εθνικιστές επιτίθενται στη Μαδρίτη

[…] Ο Ντουρρούτι έλαβε διαταγή νά επιτεθεί στις 15 Νοεμβρίου, ενισχυμένος από όλο τό πυροβολικό της Δημοκρατίας καί από όλη τήν αεροπορική δύνα­μη. Καί όμως, όταν έφθασε ή ώρα, τα πολυβόλα των Μαροκινών τόσο πολύ τρομοκράτησαν τούς αναρχικούς πού αρνήθηκαν νά πο­λεμήσουν. Ο Ντουρρούτι, οργισμένος, υποσχέθηκε ότι θα επιτεθεί τήν επομένη. Όμως ο Βαρέλα διάλεξε εκείνη τή στιγμή, γιά νά επιχειρήσει καινούρια προέλαση. Τρεις φορές η εμπροσθοφυλακή τού Ασένσιο έφθασε στον Μανθανάρες, καί τρεις φορές αναγκά­στηκε νά υποχωρήσει. Τελικά ο Ασένσιο κατόρθωσε νά καταλά­βει τή θέση στήν όχθη του ποταμού, έξω από τό Παλαθέτε ντέ λά Μονκλόα. ‘Ύστερα από σφοδρότατο βομβαρδισμό τής αεροπορίας καί του πυροβολικού, δύο Μαροκινά tabor καί μια μπαντιέρα λεγεωνάριων έκαναν έφοδο απέναντι. ’Ανακάλυψαν ότι οι αναρχικοί είχαν φύγει καί ότι ο δρόμος γιά τήν Πανεπιστημιούπολη ήταν ανοιχτός. Τά υψώματα τα ανέβηκαν σύντομα. Κα­τέλαβαν τήν σχολή ’Αρχιτεκτονικής καί άλλα γειτονικά κτίρια. Η XI Διεθνής Ταξιαρχία έφθασε από τήν Κάσα ντέ Κάμπο γιά νά αναλάβει τήν άμυνα του Ινστιτούτου Φιλοσοφίας καί Γραμμά­των. Αλλά όλο καί περισσότεροι άνδρες της στρατιάς της Αφρι­κής, μαζί μέ άνδρες από τις δυνάμεις του Ντελγάδο Σερράνο καί του Μπαρρόν, περνούσαν εκείνη τήν στιγμή τον Μανθανάρες.

Στιγμές του ισπανικού εμφυλίου 1936-1939 (δ΄)

[…] Παρατάξεις της αριστεράς και συνδικαλιστικές ενώσεις επέτασσαν κτίρια και οργάνωναν δικές τους «διερευνητικές επιτροπές», οι οποίες συνήθως ήταν γνωστές με το ρωσικό όνομα cheka.[1] Υποστηρικτές της ανταρσίας, όταν δεν εκτελούνταν επιτόπου, σύρονταν ενώπιον αυτών των επαναστατικών δικαστηρίων. Τα ονόματα και οι διευθύνσεις μελών ομάδων που είχαν αναμειχθεί στην ανταρσία, εξασφαλίζονταν από επίσημους φορείς ή από το αντίστοιχο αρχηγείο της παράταξης, αν τα μητρώα τους δεν είχαν καταστραφεί εγκαίρως. Προφανώς, ορισμένα θύματα καταγγέλλονταν από υπηρέτες, οφειλέτες και εχθρούς των. Εί­ναι βέβαιο ότι έγιναν πολλά λάθη λόγω της έντονης καχυποψίας και της ραγδαίας εξέλιξης των γεγονότων.

Στιγμές του ισπανικού εμφυλίου 1936-1939 (γ΄)

Μάϊος 1937. Η υπουργοποιηθείσα αναρχική Federica Montseny  καταστέλλει τους ανυπότακτους αναρχικούς της Βαρκελώνης.

Οι αναρχικοί ηγέτες απηύθυναν ραδιοφωνική έκκληση για κατά­παυση του πυρός, ενώ ο Abad de Santillan απευθύνθηκε στις περιπό­λους ελέγχου.[1] Το ίδιο βράδυ συνήλθε στη Βαλένθια το Υπουργικό Συμβούλιο. Αποφάσισε να διορίσει τον Συνταγματάρχη Escobar ως αντιπρόσωπο της κυβέρνησης στην Καταλωνία, αλλά, λόγω του σοβα­ρότατου τραυματισμού του δεν ήταν σε θέση να αναλάβει καθήκοντα. Η διοίκηση όλων των δυνάμεων στο μέτωπο της Αραγωνίας ανατέθη­κε στον κομμουνιστή Στρατηγό Pozas.

Στιγμές του ισπανικού εμφυλίου 1936-1939 (β΄)

(Η έσχατη μάχη στην Βαρκελώνη, 19-20 Ιουλίου 1936)

[…] Με το λυκόφως, μόνο οι στρατώνες Atarazanas κοντά στο λιμάνι και οι στρατώνες Sant Andreu αντιστέκονταν ακόμα. Τα πολυβολεία γύρω από το μνημείο του Κολόμβου είχαν σιγήσει από νωρίς το απόγευμα. Ο διοικητής του αεροδρομίου στο Prat, ο Συνταγματάρχης Diaz Sandino, ένας νομιμόφρονας αξιωματικός, έστειλε τα αεροπλάνα του, που επιτέθηκαν στο μνημείο, δίνοντας την ευκαιρία σε ένα κύμα εργατών και asaltos να το καταλάβουν. Στο κάστρο του Montjuich η φρουρά είχε εκτελέσει τους στασιαστές αξιωματικούς και στη συνέχεια είχε παραδώσει τα όπλα του οπλοστασίου στη CNT.

Στιγμές του ισπανικού εμφυλίου 1936-1939 (α΄)

[…] Ο ιδεαλισμός πολλών άλλων συγγραφέων υπονομεύθηκε πολύ περισσότερο από τα γεγονότα, στα οποία υπήρξαν αυτόπτες μάρτυρες. Η Simone Weil, η οποία υποστήριζε τους αναρχικούς, είχε δυσαρεστηθεί από τις δολοφονίες στην ανατολική Ισπανία. Είχε επηρεαστεί ιδιαίτερα όταν ένας δεκαπεντάχρονος φαλαγγίτης, αιχμάλωτος από την Pina, είχε συλληφθεί στο μέτωπο της Αραγωνίας και είχε εκτελεσθεί, αφού πρώτα ο Durruti είχε προσπαθήσει για μια ώρα να τον πείσει να αλλάξει πολι­τικές πεποιθήσεις, δίνοντάς του διορία μέχρι την επόμενη ημέρα για να αποφασίσει.

OI «ΚΙΧΩΤΕΣ» ΤΟΥ ΙΔΑΝΙΚΟΥ

Στις 18 Ιούλη 1936 ο στρατηγός Φράνκο κάνει πραξικόπημα, μια κίνηση που ήταν αναμενόμενη από όλους…

Η μεσοπολεμική Ισπανία ήταν κυριολεκτικά ένα καζάνι που έβραζε. Η C.N.T. αριθμούσε περισσότερους από ενάμισι εκατομμύριο κόσμο. Την ίδια μέρα του πραξικοπήματος ξεκινά ένοπλη εξέγερση που μετατρέπεται σε επαναστατικό γεγονός σ’ ολόκληρη την Καταλωνία.

Όμως τα λάθη που διαπράχτηκαν εκ μέρους των αναρχικών οδήγησαν στην καταστροφή της επανάστασης. Λαθεμένες εκτιμήσεις, ιδεολογικοποιήσεις, γραφειοκρατικοποίηση, ρεφορμισμός, μετατροπή του αναρχικού αγώνα σε αντιφασιστικό, στήριξη και νομιμοποίηση της δημοκρατικής κυβέρνησης, στην οποία μάλιστα συμμετείχαν, είναι μερικά από τα λάθη που καταγράφονται.

MΠΟΥEΝΑΒΕΝΤΟΥΡΑ ΝΤΟΥΡΡΟΥΤΙ

«Μεγαλώνει μέσα στις καρδιές μας, όπως είπε ο σύντροφός σας, και όταν φύγει μαζί με την τελευταία μας πνοή κάποιος θα το αρπάξει και θα το κάνει κομμάτι της δικής του ζωής».Philip Levine

Συχνά λέγεται, αναφέρει ο John Hewetson στο «Σχόλια πάνω στην Αναρχία», τέσσερα χρόνια μετά το τέλος του Ισπανικού εμφυλίου, ότι η επανάσταση του 1936 δεν ανέδειξε πρόσωπα, όπως η Οκτωβριανή επανάσταση τον Lenin και τον Trotsky. Πρέπει όμως –λέει ο ίδιος– να γίνει μια εξαίρεση όσον αφορά τον αναρχικό Ντουρρούτι. Στο πρόσωπό του αντικατοπτρίζονταν οι εξεγερμένοι Ισπανοί εργάτες και αγρότες.

Ο Ντουρρούτι γεννήθηκε στις 14 Ιουλίου 1896 στη Λεόν, μια ορεινή περιοχή της κεντρικής – βόρειας Ισπανίας. Πλουσιότερη από το νότο, αλλά πολύ λιγότερο εκβιομηχανισμένη από την Καταλωνία, ποτέ δεν υπήρξε προπύργιο των αναρχικών όπως η Ανδαλουσία ή η Καταλωνία. Η οικογένεια Ντουρρούτι είχε 9 παιδιά. Ένα από τ’ αδέλφια τού Μπουεναβεντούρα σκοτώθηκε στις ταραχές του 1934 στην Αστούρια, ένας άλλος σκοτώθηκε στο μέτωπο πολεμώντας τους φασίστες, ενώ όλοι οι υπόλοιποι δολοφονήθηκαν από τους φασίστες.

Ο πατέρας του ήταν εργάτης στους σιδηροδρόμους και αυτοπροσδιοριζόταν ως ελευθεριακός σοσιαλιστής. Ο Ντουρούτι είχε μαύρα μαλλιά, καστανά μάτια και ήταν σχετικά κοντός αλλά γεροδεμένος και πολύ δυνατός.

Εduardo Escot Bocanagra

Ο Ανδαλουσιανός ελευθεριακός αγωνιστής, που στάλθηκε σε στρατόπεδο των Ναζί, στο Mauthausen

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 23ης Μαΐου 2015 πέθανε ο Eduardo Escot Bocanegra στο σπίτι του, στο Rosny-sous-Bois στη Γαλλία, από ανακοπή καρδιάς και πνευμονία. Ήταν 95 χρονών και ένας από τους τελευταίους Ανδαλουσιανούς και Ισπανούς δημοκράτες που είχαν κλειστεί στο στρατόπεδο Mauthausen. Ο θάνατός του αντιπροσωπεύει μια τεράστια απώλεια επειδή χάθηκε ο τελευταίος αυτόπτης μάρτυρας της φρίκης των στρατοπέδων συγκέντρωσης των Ναζί.

Ο Eduardo Escot γεννήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 1919 στο Olivera στα υψίπεδα πάνω από το Cadiz, μέσα σε μια «πολύ φτωχική, αγράμματη» αγροτική οικογένεια. Αλλά αυτές οι συνθήκες (υπό τις οποίες ζούσαν και πολλοί άλλοι στο αγροτικό χωριό Olivera, που δεν πληρούσε ούτε τις βασικές ανάγκες) δεν εμπόδισαν τον μικρό Eduardo να εκδηλώσει μια μεγάλη όρεξη για μάθηση.

«Άρχισα να μαθαίνω την τέχνη του υποδηματοποιού, αλλά πάντα είχα αυτή την τρομερή όρεξη για μάθηση. Έκανα μαθήματα με έναν πολύ ενδιαφέροντα δάσκαλο ονόματι Don Jos Seplveda. Ο τελευταίος έδινε νυχτερινά μαθήματα και δολοφονήθηκε τη μέρα που μπήκαν οι στρατιώτες του Φράνκο στο χωριό Olivera. Πυροβολήθηκε κοντά στο σημείο που ήταν το σπίτι του. Και ήταν άλλος ένας ακόμη δάσκαλος, ο οποίος πυροβολήθηκε, επίσης. Έτσι και οι δύο δάσκαλοι, που είχα στο σχολείο, δολοφονήθηκαν».

Dar la vida, por la vida (Δώσε τη ζωή, για τη ζωή)

[Θέλουμε, με την ευκαιρία που μας δίνεται, με αυτή τη δημοσίευση, να επισημάνουμε πως ένα ιστορικό κείμενο (κάθε ιστορικό κείμενο) έχει διπλή σημασία. Αφ’ ενός αποτελεί μία πηγή γνώσης και κατανόησης του τρόπου σκέψης και δράσης των ανθρώπων της εποχής στην οποία αναφέρεται και αφ’ ετέρου, μας βοηθά να κατανοήσουμε και να ξεπεράσουμε αυτές ή εκείνες τις απόψεις που δεν συμβάλλουν στην αναρχική απελευθερωτική δράση.

Κανένας δεν είναι υποχρεωμένος να οικειοποιείται την άγνοια ή την λαθεμένη ιδεολογική άποψη και πράξη, που δεν οδηγεί στην απελευθέρωση και την αναρχία, στο όνομα ενός κακώς εννοούμενου σεβασμού σ’ αυτούς που αγωνίστηκαν. Έτερον εκάτερον, έλεγαν οι προγενέστεροί μας.

Φόρος τιμής στη μνήμη και τη δράση των αγωνιστών είναι να κατανοήσουμε τα λάθη τους και να τα ξεπεράσουμε δυναμώνοντας τις αναρχικές ιδέες και πρακτικές και συμβάλλοντας στην ανάδειξη της ουσιαστικής απελευθερωτικής τους διάστασης.

Η κατανόηση και το ξεπέρασμα των ιδεολογικών αγκυλώσεων και των πολιτικών πρακτικών (που εμφανίζονται σαν ένας βρόχος στραγγαλίζοντας την απελευθερωτική ουσία της αναρχίας) είναι η απαραίτητη συνθήκη για να ξεφύγουν οι αναρχικοί από τις εξουσιαστικές αλυσίδες της κάθε αριστεράς και του κάθε είδους κομμουνισμού.

Κάθε κείμενο, όπως αυτό που δημοσιεύουμε, ας γίνεται η αφορμή να μην επαναλαμβάνονται οι λαθεμένες ιδεολογικοπολιτικές απόψεις και πρακτικές, που βαφτίζονται ή εκλαμβάνονται ως αναρχικές και απελευθερωτικές.

Η TΡΑΓΙΚΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΤΗΣ ΒΑΡΚΕΛΩΝΗΣ (ΜΑΗΣ 1937)

«ΕΙΡΗΝΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ, ΠΟΛΕΜΟΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΘΕΣΜΟΥΣ» (ισπανικό αναρχικό σύνθημα)

 Στις αρχές Μαΐου 1937, κατά τη διάρκεια της ισπανικής επανάστασης, Η Βαρκελώνη γίνεται μάρτυρας μιας από τις μεγαλύτερες και πιο δολοφονικές ενέργειες των κομμουνιστών (η ιστορία των οποίων είναι γεμάτη από τέτοιες). Αναρχικοί και μέλη του P.O.U.M. (Εργατικό Κόμμα Μαρξιστικής Ενοποίησης-τροτσκιστές) αμύνονται κατά των κομμουνιστών, οι οποίοι επιτίθενται στο Τηλεφωνικό κέντρο, το οποίο έχουν καταλάβει οι αναρχικοί. Η περίφημη «Τραγική Εβδομάδα» τελειώνει με 500 νεκρούς αγωνιστές, δολοφονημένους από τα σταλινικά καθάρματα. Έπεσαν στα οδοφράγματα, υπερασπιζόμενοι μέχρι τέλους την επανάσταση, αγωνιζόμενοι για την ελευθερία…

Ήδη απo τα τέλη του 1936, οι κομμουνιστές και οι σύμμαχοί τους, κατάλαβαν ότι με την υποστήριξη των νέων ενόπλων δυνάμεων, (οι κομμουνιστές ήταν υπέρμαχοι της δημιουργίας τακτικού στρατού και αφοπλισμού των πολιτοφυλακών και των επαναστατικών ταξιαρχιών), θα ήταν τώρα ικανοί να εξαλείψουν την τεράστια επιρροή που είχαν στους ανθρώπους οι επαναστατικές οργανώσεις και κυρίως οι αναρχικές. Πρώτος στόχος τους ήταν οι τροτσκιστές του P.O.U.M. στην Καταλωνία, και αργότερα θα συγκέντρωναν τις δυνάμεις τους εναντίον των αναρχοσυνδικαλιστών της C.N.T. (Εθνική Συνομοσπονδία Εργασίας-αναρχοσυνδικαλιστική οργάνωση) και των αναρχικών της F.A.I. (Αναρχική Ομοσπονδία Ιβηρικής). Από τις αρχές του 1937 αρχίζουν οι μεμονωμένες ένοπλες επιθέσεις και προβοκάτσιες (στη Λα Φατερέγια, το Μολίνς ντε Γιομπρεγκάτ, την Πουιγκθέρδα). Ταυτόχρονα, η κεντρική δημοκρατική κυβέρνηση, μέσω διαταγμάτων, προσπαθεί να πλήξει την επανάσταση καθώς και τις προσπάθειες αυτοοργάνωσης των ανθρώπων. Έτσι, σταδιακά αυξάνεται ο κρατικός έλεγχος πάνω στις κολλεκτιβοποιημένες επιχειρήσεις, καταργούνται οι επαναστατικές ταξιαρχίες (στρατιωτικοποίηση) που από την έναρξη της επανάστασης είχαν καταφέρει τεράστια πλήγματα στους φασίστες, απελευθερώνοντας μεγάλες περιοχές, ενώ τίθεται σε εφαρμογή το σχέδιο «αφοπλισμός των μετόπισθεν». Όποιος έφερε όπλο δίχως άδεια από τις αρχές, θα αφοπλιζόταν και θα παραπεμπόταν σε δίκη.

Η δράση των αναρχικών ύστερα από το τέλος της Κοινωνικής Επανάστασης στην Ισπανία και ο Φραντσίσκο Σαμπατέ (Μέρος Β΄)

Τα χαρακτηριστικά του κοινωνικού πολέμου  κατά τη διάρκεια της περιόδου 1939-1960

 Οι ένοπλες ομάδες ήταν αποφασισμένες και γνώριζαν πολύ καλά τη σημασία της ένοπλης δράσης ενάντια στο κράτος ιδιαίτερα στις συνθήκες που υπήρχαν. Καταλάβαιναν βέβαια πως η εγκατάλειψη της ένοπλης δράσης από τις γνωστές οργανώσεις έκανε πιο δύσκολο το άπλωμα των κοινωνικών απελευθερωτικών δραστηριοτήτων μέσα στον κοινωνικό χώρο. Ήθελαν όμως να αποδείξουν έμπρακτα τη λαθεμένη θέση των γνωστών αναρχοσυνδικαλιστικών και μη οργανώσεων. Η διανομή αναρχοσυνδικαλιστικών κειμένων θα περιοριστεί στην Καταλονία.