Στις 23 Μαρτίου 1921, μια ομάδα αναρχικών του Μιλάνου, μετά από πληροφορία που έλαβαν σκόπιμα, ότι δήθεν θα μπορούσαν να εξοντώσουν τον αρχηγό της Μιλανέζικης αστυνομίας Gasti, τοποθέτησαν μια ισχυρή βόμβα στην είσοδο του θεάτρου Diana.
Η έκρηξη στοίχισε 21 ζωές και άφησε πάνω από 150 άτομα τραυματίες, αλλά ο επιδιωκόμενος στόχος δεν τραυματίστηκε. Οι βομβιστές είχαν από καιρό εξοργιστεί από την άδικη κράτηση των συντακτών της καθημερινής εφημερίδας Umanitá Nova (των Borghi, Malatesta και Quaglino) και ήθελαν να αναδείξουν στην επικαιρότητα το γεγονός της κατάστασης υγείας των κρατουμένων. Στην πραγματικότητα και παρά την προχωρημένη ηλικία του Μαλατέστα, οι τρεις είχαν ξεκινήσει απεργία πείνας εν μέσω διαμαρτυριών για τους ψευδείς λόγους αναβολής της δίκης τους. Η αιματηρή αυτή βομβιστική επίθεση είχε ως αποτέλεσμα, αντί να γενικευθούν οι κινητοποιήσεις αλληλεγγύης προς τον γηραιό αναρχικό και τους συγκρατούμενούς του, να γίνουν περισσότερες διώξεις και επιθέσεις στους αναρχικούς ευρύτερα.
Δεν επιτεύχθηκε κανένας από τους επιδιωκόμενους στόχους των βομβιστών: η μπουρζουαζία δεν πτοήθηκε, μάλλον έγινε ακόμη πιο αποφασιστική στον αγώνα της ενάντια στον «κόκκινο όχλο», οι φασίστες εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία να πραγματοποιήσουν ακόμα πιο άγριες ενέργειες, όπως η καταστροφή των γραφείων της εφημερίδας Umanitá Nova και της σοσιαλιστικής Avanti!.
Ο Μαλατέστα και οι σύντροφοί του παρέμειναν πίσω από τα κάγκελα, φορτωμένοι ακόμη περισσότερο με όσα είχαν γίνει στο όνομά τους: εκατοντάδες αθώοι άνθρωποι σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν.
Ο Gasti ισχυροποιήθηκε ακόμη περισσότερο· οι αναρχικοί απομονώθηκαν και τέθηκαν σε καθεστώς άγριας καταστολής. Τα αναρχικά ιδανικά της αλληλεγγύης και της χειραφέτησης επισκιάστηκαν, για άλλη μια φορά, από την αιματηρή διάσταση μιας φρικαλεότητας, που πραγματοποιήθηκε στο όνομά τους. Και μια ομάδα γενναίων και ανιδιοτελών συντρόφων χαράμισαν την ενεργητικότητα και τη ζωή τους μέσα στις φυλακές. Από τους πραγματικούς βομβιστές, ο Giuseppe Mariani και ο Giuseppe Boldrini καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη, ενώ η εισαγγελία επιδίωξε να επιβληθεί ποινή 30 ετών για τον Ettore Aggugini. Πολλοί άλλοι αναρχικοί που δεν είχαν σχέση με την βομβιστική επίθεση έλαβαν ποινές μεταξύ 5 και 18 ετών ο καθένας.
Από όλους όσους συμμετείχαν στο «περιστατικό του Diana», ο μόνος που έγραψε γι’ αυτό ήταν ο Giuseppe Mariani. Το 1953 δημοσίευσε το πρώτο του βιβλίο «Απομνημονεύματα ενός πρώην τρομοκράτη», το οποίο ακολούθησε, το αμέσως επόμενο έτος, το «Στον Κόσμο των Φυλακών», δύο αυτοβιογραφικά κείμενα στα οποία ο συγγραφέας αναφέρεται, ορθά και κοφτά, στο ιστορικό της βομβιστικής επίθεσης και τη μακρά περίοδο φυλάκισης που ακολούθησε.
Πρόκειται για σφιχτογραμμένα κείμενα, τα οποία στερούνται της λεπτής λογοτεχνικής ή φιλοσοφικής στάσης που θα μπορούσαμε να περιμένουμε από κάποιον που αναγκάζεται, για λόγους πέρα από τον έλεγχό του, να προβαίνει σε προβληματισμούς, κάποιος που θα μπορούσε, στη μοναξιά της φυλακής, να αποφύγει τις δικές του ευθύνες. Αντίθετα, είναι εντυπωσιακό πώς, σε ένα βιβλίο γεμάτο με την τραγωδία που είχε καταστρέψει τη ζωή του, δεν υπάρχει ούτε λέξη για τον εαυτό του, ούτε λέξη για αυτο-δικαιολόγηση.
Επί πλέον, ο Giuseppe (Peppino) Mariani, τον οποίο ήμουν αρκετά τυχερός να συναντήσω στην Imola στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ενώ αυτός και η σύζυγός του Susi ήταν φιλοξενούμενοι στο σπίτι του Cesare Fuochi, δεν άρθρωσε λέξη για να δικαιολογήσει τις πράξεις του, παρ’ όλο που και η παραμικρή έκφραση του θα μπορούσε να έχει μειώσει το τεράστιο βάρος της ενοχής του. Προφανώς, τα 27 χρόνια που εξέτισε στη φυλακή, 27 χρόνια τα οποία αφιέρωσε στη μελέτη και τον στοχασμό, είχαν κάνει τεράστιες αλλαγές στον άνθρωπο αυτό και στα αναρχικά ιδεώδη του, τα οποία, ξεκαθαρισμένα από τη νεανική του ηλικία, είχαν ωριμάσει στην κατεύθυνση της απόρριψης κάθε ανώφελης και άσκοπης βίας.
Ο Mariani έλαβε χάρη το 1948, μετά από πιέσεις από τον άλλοτε κρατούμενο και μελλοντικό πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας, Sandro Pertini. Μετακομίζοντας στο Sestri Levante, ο Mariani άνοιξε ένα βιβλιοπωλείο, το οποίο του παρείχε έναν φτωχό αλλά πολύ αξιοπρεπή βίο μέχρι το θάνατό του, το 1974.
Μάσιμο Ορτάλι
Πηγή: A Rivista Anarchica, No 279, Μάρτιος 2002. Μεταφράστηκε στα αγγλικά από τον Paul Sharkey.
Μετάφραση-απόδοση Π.
Anarchy press gr 