«Δεν πιστεύω σε τίποτα δοτό, ό, τι κι αν είναι αυτό: κόμμα, εκκλησία, στρατός. Θέλω να ερευνήσω, να βρω τη δική μου αλήθεια». Πετρόπουλος Ηλίας
Σε έναν δρόμο του Παρισιού, μια μαυροφορεμένη γυναίκα κρατώντας μια τεφροδόχο, πλησιάζει έναν υπόνομο και την αδειάζει στα βρώμικα υπόγεια νερά της πόλης. Η τέφρα είναι ότι απέμεινε από τον Ηλία Πετρόπουλο που με αυτό τον τρόπο επέστρεψε στο αγαπημένο του υπόγειο. Λαογράφος του υπογείου, καλλιτέχνης και άνθρωπος με ανεξούσιο και αναρχικό πνεύμα. Έστρεψε το ενδιαφέρον του σε όσα οι ακαδημαϊκοί δεν μπορούσαν να δουν και να μελετήσουν. Συναναστράφηκε με μάγκες και ρεμπέτες, φυλακόβιους, ομοφυλόφιλους και τραβεστί, ιερόδουλες και τσατσάδες. Ξενύχτισε σε σκυλάδικα και πορνεία καταγράφοντας συνήθειες και πρακτικές από ένα κόσμο που προσπαθούσε να επιβιώσει κάτω από την ιδεολογική και πρακτική εξουσιαστική κυριαρχία, κομμουνιστική, σοσιαλιστική και καπιταλιστική. Χαρακτήριζε τον εαυτό του αμετανόητο αναρχικό και για τα γραφόμενά του φυλακίστηκε.
Ο Πετρόπουλος φώτισε με τον φακό του έναν υπόγειο κόσμο που κανείς δεν μπήκε στον κόπο να δει, παρ’ όλο που ζούσε και εξελισσόταν μπρος τα μάτια όλων. Έναν κόσμο που οι ακαδημαϊκοί και οι πάσης φύσεως ερευνητές τον προσπερνούσαν εθελοτυφλώντας και περιφρονώντας τον. Λάτρευε το υπόγειο της πόλης και θεωρούσε τους ανθρώπους του περισσότερο επαναστάτες από το προλεταριάτο και τους κομμουνιστές: «Και πάνω στο υπόγειο αυτό, το οποίο το ποδοπατεί βέβαια η αστική τάξη κλπ, το ποδοπατεί επίσης και το προλεταριάτο, το δήθεν προοδευτικό προλεταριάτο και οι κομμουνιστές. Γιατί είναι πολύ εύκολο να ποδοπατάς έναν χασίκλα. Αλλά ο χασίκλας για μένα είναι πολύ πιο επαναστάτης από έναν κομμουνιστή». Οι αριστεροί και οι κομμουνιστές θέλουν να τονίζουν ότι ο Πετρόπουλος ήταν αριστερός, μα εντέχνως δεν αναφέρουν κάποιες βασικές θέσεις του. Ο ίδιος απεχθανόταν την Μαρξιστική ιδεολογία[1], τα κόμματα και τις οργανώσεις καθώς και τους μύθους της Αριστεράς. Προσπαθούσε με τα γραφόμενά του να γίνει μισητός σε όλους αυτούς, αλλά έλεγε και ξανάλεγε ότι επί Χούντας δεν ήταν αντιστασιακός και ότι στην φυλακή τούς αριστερούς τούς απέφευγε. Μάλιστα είχε γράψει και ένα κείμενο για τον Άρη Βελουχιώτη με σκοπό να εκφράσει την αηδία του στο πρόσωπό του και συγχρόνως να ενοχλήσει όλους τους αριστερούς που τον θεωρούσαν ενταγμένο στην φάρα τους.[2]
Τα πρώτα χρόνια
Γεννήθηκε το 1928 στην Αθήνα. Τελείωσε νυχτερινό Γυμνάσιο και σπούδασε στην Νομική Σχολή στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης όπου συνειδητά δεν ολοκλήρωσε ποτέ τις σπουδές του. Ο πατέρας του σκοτώθηκε στον εμφύλιο το ’44 και ο Πετρόπουλος δεν βρήκε ποτέ την σωρό του. Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι για κάποια χρόνια του ανταρτοπόλεμου ήταν οργανωμένος σε κάποια παράνομη ομάδα.[3] Εργάστηκε σε διάφορες δουλειές όπως δημοσιογράφος, τεχνοκριτικός σε διάφορα περιοδικά και δημοτικός υπάλληλος σε διάφορα πόστα όπως φύλακας στο δάσος του Σέιχ Σου.
Λίγο πριν την περίοδο της Χούντας ’65-’66 εκδίδει το «Ελύτης Μόραλης Τσαρούχης» και βραβεύεται από τα ανάκτορα. Ο Πετρόπουλος εξαργύρωσε την επιταγή που του έστειλαν για να νοικιάσει επίσημο ένδυμα, αλλά δεν παρουσιάστηκε ποτέ στην βράβευση.
Οι φυλακίσεις
Η πρώτη καταδίκη του Πετρόπουλου ήρθε τον Ιούνιο του 1969 με αφορμή την έκδοση του πρώτου του βιβλίου «Ρεμπέτικα Τραγούδια».[4] Το κατηγορητήριο περιελάμβανε τα αδικήματα της έκδοσης βιβλίου χωρίς την σφραγίδα της λογοκρισίας, την εξύβριση του κράτους, της εκκλησίας και των σωμάτων ασφαλείας, καθώς και της πορνογραφίας. Η ποινή ορίστηκε σε δεκαοχτώ μήνες φυλάκισης στις φυλακές του Γεντί Κουλέ[5]. Τον Φεβρουάριο του 1971 αποφυλακίζεται. Να σημειωθεί εδώ ότι ο Πετρόπουλος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην καθιέρωση του όρου «Ρεμπέτικα Τραγούδια». Μέχρι την έκδοση του βιβλίου «Ρεμπέτικα Τραγούδια» όλα τα τραγούδια παρόμοιου ύφους χαρακτηρίζονταν από τους ιδίους τους ρεμπέτες με διάφορους όρους όπως: μάγκικα, σερέτικα, αλανιάρικα, ρεμπέτικα κτλ. Μετά τον ντόρο που δημιούργησε ο Πετρόπουλος ο όρος «Ρεμπέτικα» επικράτησε και καθιερώθηκε. Εξ αιτίας της πρώτης του καταδίκης για το βιβλίο «Ρεμπέτικα Τραγούδια» χωρίζει με την τότε σύζυγό του και για πρώτη φορά έρχεται σε επαφή με τον κόσμο της φυλακής, σχολιάζοντας ότι «η φυλακή και το διαζύγιο μού χάρισαν την ελευθερία μου».
Τον Μάιο του 1972, εξαιτίας της έκδοσης του βιβλίου «Καλιαρντά»[6], κατηγορείται για πορνογραφία και καταδικάζεται σε πέντε μήνες φυλάκισης και οδηγείται στις φυλακές Κορυδαλλού. Ενώ είναι κρατούμενος, στις 15 Ιουνίου καταδικάζεται σε επτά μήνες φυλάκισης και χρηματικό πρόστιμο, εξ αιτίας της λέξης «αιδοίο» που υπήρχε σε ένα δημοσιευμένο κείμενο με τίτλο «Το Σώμα» στο περιοδικό «Τραμ». Κατήγοροι ήταν δύο κληρικοί και δύο παραεκκλησιαστικές οργανώσεις. Ο Πετρόπουλος στο δικαστήριο αρνείται να απολογηθεί.
Ξεκαθαρίζει ότι η φυλακή πάνω από ένα χρόνο δεν αντέχεται με τίποτα και ότι έπειτα από ένα χρόνο, το φυλακισμένο άτομο αρχίζει και τρελαίνεται. Παρ’ όλα αυτά δεν κρύβει ότι στην φυλακή γνώρισε από κοντά τους αγαπημένους του μάγκες και ότι τον χρόνο που ήταν φυλακισμένος δούλευε ασταμάτητα, καταγράφοντας τα πάντα σε χαρτί. Επέλεγε να μιλάει και να κάνει παρέα με τους ποινικούς, παρά με τους πολιτικούς κρατουμένους. Για το λόγο αυτό αναφέρει ότι «στην φυλακή λύθηκε η ψυχή μου, στην φυλακή κατέκτησα την ελευθερία μου».
Το μανιώδες γράψιμο μέσα στην φυλακή δεν πέρασε απαρατήρητο, ούτε από τους δεσμοφύλακες αλλά ούτε και από τους κρατουμένους. Πολλοί κρατούμενοι τον θεώρησαν αρχικά ρουφιάνο, αλλά στην πορεία κατάλαβαν την πραγματική του φύση. Ένας από αυτούς με τον οποίον ο Πετρόπουλος είχε αρχικά συγκρουστεί ήταν ο Κοεμτζής· αλλά στην πορεία γίνανε πολύ καλοί φίλοι. Τα εκατοντάδες μπλοκάκια από τις σημειώσεις, ο Πετρόπουλος τα τοποθετούσε κρυφά με διάφορα τεχνάσματα, στην βαλίτσα του που ήταν στην αποθήκη της φυλακής με όσα ρούχα δεν χρειαζόταν και που ποτέ δεν ελέγχονταν. Έτσι απέφευγε ενδεχόμενες κατασχέσεις των σημειώσεών του.
Το Παρίσι και η νέα μεταπολιτευτική δίωξη
Το 1975 μετά τις συνεχείς διώξεις και φυλακίσεις εγκαταλείπει την Ελλάδα και εγκαθίσταται στο Παρίσι. Ο Πετρόπουλος κουβαλάει μαζί του όλο του το αρχείο και από εκεί αρχίζει να εκδίδει νέα βιβλία τα οποία τα αποκαλεί χειροβομβίδες που εκσφενδονίζει προς την Ελλάδα. Συγγράφει περίπου 80 βιβλία σε μορφή μελετών, μονογραφιών και συλλογές άρθρων, όλα κινούνται και σχετίζονται με θέματα του υποκόσμου ή καθημερινά θέματα που προσπερνιούνται ως άνευ ουσίας και μελέτης για τους πολλούς. Κυκλοφορεί τίτλους βιβλίων όπως: «Υπόκοσμος και Καραγκιόζης», «Καπανταήδες και Μαχαιροβγάλτες», «Το Εγχειρίδιο του Καλού Κλέφτη», «Η Φουστανέλα», «Η Εθνική Φασουλάδα», «Της Φυλακής», «Το Άγιο Χασισάκι», «Το Μπουρδέλο», «Ο Κουραδοκόφτης», «Ο Τούρκικος Καφές Εν Ελλάδι», «Καρέκλες και Σκαμνιά», «Το Μπαλκόνι στην Ελλάδα», «Η Αυλή στην Ελλάδα», κλπ. Στο Παρίσι έχει επικοινωνία με πολλούς έλληνες και ενημερώνεται ανελλιπώς για τα ελληνικά τεκταινόμενα. Συλλέγει διάφορα έντυπα από πολλές ομάδες, συγγραφικές, αναρχικές ακόμα και ακροδεξιές και αλληλογραφεί με φυλακισμένους, πανεπιστημιακούς, καλλιτέχνες κλπ. «Κάνω παρέα με πολλών ειδών ανθρώπους: Αμερικανούς, Γάλλους κι αναρχικούς. Γενικά κάνω παρέα με ανθρώπους που με σπρώχνουν στην καταστροφή. […] Άμα κάνεις παρέα με αναρχικούς, κατά κανόνα καταδικάζεσαι δια της σιωπής, αλλά αυτές είναι οι παρέες μου».
Για το «Εγχειρίδιο του Καλού Κλέφτη» στις 22 Μαΐου 1981 ενώ ήταν στο Παρίσι, καταδικάζεται σε 18 μήνες φυλάκιση για πορνογραφία και προσβολή των κρατικών αρχών και της ορθόδοξης εκκλησίας. Λίγα χρόνια αργότερα, ο συνήγορός του σ’ αυτή την δίκη αναλαμβάνει χρέη υφυπουργού Δικαιοσύνης και προσπαθεί να πείσει τον Πετρόπουλο να ζητήσει χάρη. Ο Πετρόπουλος του απαντάει με μια επιστολή που μεταξύ άλλων αναφέρει: «Αίτηση για χάρη κάνει ο καταδικασμένος για κάποιο έγκλημα. Ο καταδικασμένος που αποδέχεται ως γεγονός το έγκλημα του και την καταδίκη του. Αν και καταδικασμένος δεν έχω κάνει κανένα έγκλημα. Καταδικάστηκα τέσσερις φορές ως πορνογράφος. Δεν απολογήθηκα, δεν έκανα εφέσεις, δεν ζητάω καμιά χάρη. Ούτε υποσχέθηκα ποτέ ότι θα γίνω καλό παιδί και καλός πολίτης. Το πρόβλημά μου δεν είναι πια παρά δικό σας πολιτικό πρόβλημα». Μέχρι και το 1998, λόγο της παραπάνω καταδικαστικής απόφασης, ο Πετρόπουλος εθεωρείτο φυγάς. Ο ίδιος δήλωνε ότι ούτως άλλως δεν επιθυμούσε να ξαναγυρίσει.
Καραμανλής, Ε.Ε, Κοινή Αγορά, Τουρισμός και Γλώσσα
Οι απόψεις του Πετρόπουλου για την πολιτική και κοινωνική κατάσταση του ελλαδικού χώρου ήταν ριζοσπαστικές και αληθινές. Πολλές από αυτές σήμερα έχουν, δυστυχώς, πανηγυρικά επαληθευθεί. Στο στόχαστρό του πολλές φορές βρίσκονταν κάθε λογής χρώματος πολιτικάντηδες. Για τον Καραμανλή υποστηρίζει ότι «είναι ο πολιτικάντης που έσμπρωξε την Ελλάδα στον μοντερνισμό, στην ανοικοδόμηση, στην τουριστική αξιοποίηση, στην άνοδο του κατά κεφαλήν εισοδήματος και άλλα ηχηρά παρόμοια. Από αυτήν την άποψη, ο Καραμαλής είναι ο κατ’ εξοχήν Δολοφόνος του Λαϊκού μας Πολιτισμού. Και οφείλαμε να τον είχαμε κρεμάσει προ πολλού».
Για τον τρομονόμο: «Οι αληθινοί τρομοκράτες είναι τα ειδικά σώματα ασφαλείας για την καταστολή των διαδηλώσεων».
Για τον ρόλο της Ε.Ε έλεγε ενδεικτικά το ’97: «Πιστεύω ότι η Γερμανία είναι το μοτέρ της Ευρώπης και συνάμα η χώρα που προσπαθεί να καταπιεί την Ευρώπη. Η Γερμανία δεν είχε ποτέ της αποικίες, συνεπώς δεν έχει ζωτικό χώρο για τα εμπορεύματά της. […]Πιστεύω ότι ούτε θα γίνει ποτέ η ένωση της Ευρώπης σαν ομοσπονδιακό κράτος ούτε κοινή αγορά. Όσο για το γελοιωδέστατο, δήθεν, κοινοβούλιο της Ευρώπης είναι ανύπαρκτο, καμιά απόφαση δεν πήρε ποτέ. Όλες οι αποφάσεις του παραμένουν ανεκτέλεστες. Η Ευρώπη διοικείται από τους τεχνοκράτες. Οι τεχνοκράτες είναι τσογλάνια των καπιταλιστών».
Στο ίδιο ύφος συνέχιζε: «Ο τουρισμός είναι ένας πολύ μικρός κίνδυνος εν σχέση με την προετοιμαζόμενη ευρωπαϊκή εισβολή. Εξακολουθώ να πιστεύω πως η ελλαδίτσα δεν έχει κανένα συμφέρον να εντάσσεται στα διάφορα ευρωπαϊκά γκρουπ: ΝΑΤΟ, Κοινή Αγορά, Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και τα τοιαύτα. Είναι αυτονόητο ότι, η ενσωμάτωση τής Ελλάδας στην Ευρώπη υποδηλώνει την εξαφάνιση των (όσων απομένουν) ελληνικών αρετών και, συγχρόνως, την υιοθεσία όλων των κακών έξεων των ευρωπαίων. Ο αμερικανικός τρόπος ζωής γκρέμισε ένα μεγάλο μέρος τής, ας πούμε, ελληνικότητάς μας. Και, τώρα, ο ευρωπαϊκός (δηλαδή, γερμανικός) τρόπος ζωής μας απειλεί με καθολική καταστροφή. Μου είναι πολύ οδυνηρό το να πιστέψω πως όλοι μας θα καταντήσουμε γκαρσόνια τουριστικών ρεστοράν».
Δεν συμπαθούσε τον τουρισμό· τον θεωρούσε ως Δούρειο Ίππο που θα μπορούσε να αλώσει ακόμα και την γλώσσα: «Δεν μένει ας πούμε επαγγελματικά κανένα άλλο μέλλον για τον έλληνα, από το να αποβεί γκαρσόνι σε τουριστικά ρεστοράν ή συλλέκτες καποτών στο δρόμο, απ’ τις καπότες που θα πετάν οι ξένοι τουρίστες· τίποτα άλλο. Όσο για την γλώσσα μας, δεν νομίζω ότι έχει άλλο μέλλον, από το να αποβεί μια αργκό προς χρήση των ιθαγενών πλέον της Ελλάδος».
Πίστευε ότι η ανθρωπινότητα είναι χαρακτηριστικό που δυστυχώς έχει εξαλειφθεί από τον άνθρωπο. Ο αντιστεκόμενος σκλάβος πάντα είναι δυνατότερος από τον αφέντη, αλλά δυστυχώς, για τον Πετρόπουλο, δεν υπάρχει: «Ο ανθρώπινος άνθρωπος δεν υφίσταται. Δεν υπάρχουν παρά άνθρωποι που κυριαρχούν και άνθρωποι που κυριαρχούνται, αλλά κανείς δεν κατάφερε ακόμη να αυτοκυριαρχηθεί, γιατί ο σκλάβος που αντιστέκεται είναι πάντα δυνατότερος από τον αφέντη που προσπαθεί να τον κυβερνήσει. Κάθε άνθρωπος είναι κατώτερος από τον εαυτό του».
Ο Ηλίας Πετρόπουλος κατάφερε και διέσωσε συνήθειες και τρόπους ενός κόσμου που χάθηκε. Χωρίς αυτόν πολλά θα είχαν σκεπαστεί από την σκόνη του χρόνου. Δούλευε ασταμάτητα και παρέθετε όλα αυτά που μελετούσε χωρίς καμιά βιβλιογραφία, με τον δικό του ιδιαίτερο και πολλές φορές προβοκατόρικο τρόπο. Χαρακτήριζε τα βιβλία του «ημιεπιστημονικά» και πέτυχε αυτό που ήθελε, να περιφρονείται και να χλευάζεται από σοβαροφανείς ακαδημαϊκούς και να είναι αγαπητός σε όσους θέλουν να πάρουν μια γεύση από το υπόγειο ενός κόσμου που χάθηκε. Πέθανε τον Ιούνιο του 2003 σε ηλικία 75 χρονών χωρίς να του λείπει η Ελλάδα, ούτε οι άνθρωποι παρ’ όλο που ήταν άρτια ενημερωμένος για ό,τι συνέβαινε και παρ’ όλο που είχε πολλές επαφές με έλληνες. Τα χειρόγραφά του και μέρος από το αρχείο του τα δώρισε στην Γεννάδιο Βιβλιοθήκη.
Τα γραπτά και ο λόγος του Πετρόπουλου, χαρακτηρίζονται από το ανεξούσιο, άγριο, ατίθασο, λοξό, τρυφερό και συναισθηματικό πνεύμα τους μα πάνω απ’ όλα από την αναρχία τους: «Είμαι αναρχικός και είμαι περήφανος γι’ αυτό. Στην ταυτότητά μου έχω απαιτήσει να αναφερθώ σαν άθεος. Σαν αναρχικός όχι μόνο απέχω από κάθε επίσημη doctrine,διδασκαλία που προέρχεται από επιμέρους εκδηλώσεις και εκφράσεις του κράτους, στρατός εκκλησία, παιδεία, τηλεόραση, καθημερινός Τύπος, όλα αυτά που δουλεύουν για το κράτος αλλά και μάχομαι σε πολιτικό επίπεδο. Δεν είμαι κόντρα στην Δεξιά και σε αυτό το βρωμερό Πασοκ που είναι μια άλλη μορφή Δεξιάς. Είμαι αντικαθεστωτικός· όπερ απαγορεύεται από το Σύνταγμα. Είμαι κόντρα στο ισχύον Σύνταγμα. Κόντρα στις ρίζες της μπουρζουαζίας. Κόντρα σ’ όλο αυτό το γαμημένο σύστημα. Και σημειωτέον ότι σήμερα, αντικαθεστωτικοί δεν είναι καν οι κομμουνιστές· την έχουν κάνει καραμέλα!».
Ελευθερόκοκκος
Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 181, Απρίλιος 2018
[1] Έλεγε: «Την ηδονή την γεύεσαι. Δεν την αποστηθίζεις σαν τα τσιτάτα του Μαρξ». Επίσης τις μαρξιστικές αναλύσεις ειδικότερα πάνω σε κοινωνικό-πολιτιστικά θέματα, τις θεωρούσε «βαρύγδουπες», «επικίνδυνες», «κακογραμμένες» και «ανιαρές».
[2] Στο συγκεκριμένο κείμενο κάνει λόγο για τις αντάρτικες ομάδες και τα πρόσωπα που συνέχισαν την μακραίωνη παράδοση των ληστών και χάθηκαν αφού τους επιβλήθηκε ο ΕΛΑΣ. Συνεχίζει με μια προσωπική ιστορία όπου ο Κλάρας (Βελουχιώτης) είχε κλέψει από το πατέρα και τον θείο του τις καρέκλες από τον θερινό σινεμά που είχαν για λίγα χρόνια από το 1930 στο Θησείο. Επίσης παραθέτει πληροφορίες για την βίαιη και εξουσιαστική φύση του Βελουχιώτη, από κάποιον μαυροσκούφη του ονόματι Κώστα Τρυφερούλη, που ήταν υπεύθυνος για το μουλάρι που κουβαλούσε τις λίρες που πετούσαν οι Άγγλοι στον Βελουχιώτη καθώς και για τον επισιτισμό της ομάδας.
[3] Με τον όρο παράνομη ομάδα την εποχή του ανταρτοπόλεμου το μόνο που μπορούμε να υποθέσουμε, καθώς ο ίδιος δεν το διευκρινίζει, ότι ήταν παράνομη ως προς την ηγεμονική αντάρτική οργάνωση ΕΑΜ- ΕΛΑΣ. Δυστυχώς, προς το παρόν, δεν υπάρχουν περισσότερα στοιχεία για το ποια ήταν η ομάδα του Πετρόπουλου.
[4] Ο Πετρόπουλος για την έκδοση αυτού του βιβλίου χωρίς να περάσει από λογοκρισία, συμβουλεύτηκε τον Ρένο Αποστολίδη που ήδη από το 1967 είχε περάσει πολλά βιβλία χωρίς την σφραγίδα της λογοκρισίας. Στα βιβλία αυτά ο Ρένος Αποστολίδης ανέφερε με θράσος στο οπισθόφυλλό τους: «Όλα τα βιβλία Η.Ν.Α. και Ρ.Η.Α. στην περίοδο της Χούντας βγήκαν περιφρονώντας τη λογοκρισία της δικτατορίας»!
[5] Γι’ άλλους η ποινή ήταν πέντε μήνες.
[6] Πρόκειται για ένα λεξικό που δημιούργησε ο Πετρόπουλος για την φτιαχτή γλώσσα των ομοφυλόφιλων. Η γλώσσα αυτή δημιουργήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 40’ ως κώδικας επικοινωνίας απέναντι σ’ ένα κόσμο εχθρικό γι’ αυτούς. Ο Πετρόπουλος διέσωσε περίπου 3.000 λέξεις των ομοφυλόφιλων.
Anarchy press gr 