Στιγμές από τα άκρα του κόσμου

Λέγεται πως η πρόοδος είναι μονόδρομος. Ότι ο χρόνος τρέχει μόνον προς τα εμπρός και όσο πιο υψηλές και ριζοσπαστικές είναι οι ταχύτητες της εξέλιξης, τόσο το καλύτερο για όλους μας. Έχει, επίσης, καθιερωθεί ως αναντίρρητη «αλήθεια» πως πρέπει συγκεκριμένα γεγονότα να τοποθετούνται στον αυστηρά γραμμικό άξονα της μέτρησης του χρόνου, ως απόλυτα «σημεία αναφοράς»: από κτίσεως Ρώμης, από κτίσεως Κόσμου κ.ο.κ. Η προσέγγιση αυτή σταθεροποιεί κι ενισχύει την άνωθι αντίληψη περί της προόδου και της εξέλιξης, ως απόλυτο αυτοσκοπό˙ οποιαδήποτε διαφορετική προσέγγιση δεν είναι αρεστή ή είναι ξεπερασμένη.

Επί προσθέτως, έχει επιβληθεί, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, ως θέσφατο, η αντίληψη ότι όσο πιο πολύπλοκος είναι ένας πολιτισμός, τόσο το καλύτερο για όσους των βιώνουν. Με άλλα λόγια, η απλότητα (κι όχι απλοϊκότητα), ο τρόπος θέασης του γίγνεσθαι με φυσικό, θεμελιωδώς ανθρώπινο τρόπο θεωρείται από αναχρονιστική έως γελοία. Κι όσοι προσπαθούν να τη βιώσουν, στην καλύτερη περίπτωση κατηγοριοποιούνται ως (θέαμα) «φολκλόρ», ιδιόρρυθμη «ατραξιόν», «αποκλίνουσα» συμπεριφορά, εμπορεύσιμο «προϊόν» για τουριστική εκμετάλλευση. Για όσους, δε, διαβιούν εντός του σύγχρονου κυρίαρχου πολιτισμού, αλλά υποστηρίζουν με λόγια κι έργα την απλότητα ως στάση ζωής, οι αντιδράσεις της «κυρίαρχης» πλειονότητας αμφιρρέπουν ανάμεσα στην «απλή» χλεύη και την μασκαρεμένη περιθωριοποίηση.

Ασφαλώς, τα τελευταία χρόνια, υπάρχουν κι εκείνες οι φωνές (και γραφίδες), ακόμη κι από ακαδημαϊκούς, που υποστηρίζουν δίχως περιστροφές πως ο σύγχρονος τεχνοβιομηχανικός πολιτισμός είναι, επί της ουσίας, ένα όχημα που τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα, δίχως φρένα (και δίχως οδηγό;) προς το κενό. Μάλιστα, κάποιοι εξ αυτών, όπως ο βιολόγος Jared Diamond και ο αρχαιολόγος Eric Cline, μέσα από το συγγραφικό τους έργο, έχουν παραθέσει παραδείγματα αλλοτινών πολιτισμών που κατέρρευσαν, πολιτισμών με παρόμοιες αντιλήψεις για τη φύση, τον χρόνο, την εξέλιξη με τον σημερινό κυρίαρχο πολιτισμό.