Το μανιφέστο των δεκαέξι

Το κείμενο αυτό, γραμμένο από τους Π. Κροπότκιν (1842-1921) και Ζ. Γκράβ (1854-1939) και συνυπογεγραμμένο από τους υπόλοιπους^[1], χαρακτηρίστηκε αμφιλεγόμενο, γιατί σε κάποια σημεία του φαίνεται να υποστηρίζει τις συμμαχικές δυνάμεις της εποχής της Πρώτης Παγκόσμιας Ανθρωποσφαγής και να αντιτίθεται μόνο στο γερμανικό κράτος. Βεβαίως, ένα τέτοιου είδους συμπέρασμα είναι εύκολο να προκύψει μέσα από μία μονοδιάστατη αντίληψη, επειδή η δίκαιη και σωστή τοποθέτηση επί αδιαμφισβήτητων γεγονότων, για την στάση και τον χαρακτήρα της μίας πλευράς των αντιμαχομένων εξουσιαστικών δυνάμεων του πολέμου αυτού, δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην –και αυτομάτως– τοποθέτηση με την άλλη πλευρά. Εκτός αυτού η ειρηνιστική κίνηση από την μία πλευρά ενισχύει την άλλη εξουσιαστική μερίδα. Ας μη λησμονείται πως οι «ειρηνιστές»-αντιπολεμιστές μπολσεβίκοι χρηματοδούνταν από τον Κάϊζερ για να υπονομεύσουν το ηθικό των ρώσσων στρατιωτών παραδίδοντάς τους βορά στα κανόνια του γερμανικού κράτους και εν τέλει να υφαρπάξουν την εξουσία προσφέροντας, εν συνεχεία, δωρεές-ανταλλάγματα στην Γερμανική Αυτοκρατορία με την συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ. Η αναρχική ιδέα δεν υλοποιείται όταν πολεμάται το ένα κράτος και μέσω αυτής της πολεμικής ενισχύεται ένα άλλο. Υπάρχουν, βέβαια, στο κείμενο και αναφορές για την στάση των συμμαχικών δυνάμεων (οι υπογραμμίσεις στο κείμενο είναι δικές μας). Το μανιφέστο^[2], σε πολλά σημεία του, ουσιαστικά μιλά για αφύπνιση των γερμανών εργατών ενάντια στο κράτος τους και δεν απεμπολεί τα αναρχικά ιδεώδη. Η συντριβή της επιθετικότητας ενός κράτους είναι πρωταρχικό καθήκον των εξουσιαζόμενων από αυτό. Όταν αυτή η δράση των εξουσιαζόμενων εκλείπει και –το χειρότερο– όταν αυτοί εκπληρώνουν τις θελήσεις των εξουσιαστών τους, τότε η επίτευξη ειρήνευσης είναι ανέφικτη. Σε κάθε περίπτωση ας βγάλει ο καθένας τα δικά του συμπεράσματα.

Ο Κάιζερ Γουιλιέλμος επιθεωρεί το στράτευμα

Οι φωνές που απαιτούν να επικρατήσει άμεσα η ειρήνη αυξάνονται από διάφορες πλευρές. Υπήρξαν αρκετές αιματοχυσίες, λένε, αρκετή καταστροφή και είναι καιρός να κλείσουμε αυτό το κεφάλαιο, με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο. Περισσότερο από οποιονδήποτε, και για μεγάλο χρονικό διάστημα, εμείς και οι εκδόσεις μας είμαστε ενάντια σε κάθε επιθετικό πόλεμο μεταξύ λαών και παίρνουμε θέση ενάντια στον μιλιταρισμό, ανεξάρτητα από ποιά στολή, είτε αυτοκρατορική, είτε δημοκρατική, υποστηρίζει. Επομένως, θα είμαστε ευτυχείς να δούμε τους όρους αυτής της ειρήνης να συζητηθούν –αν αυτό είναι δυνατό– από τους Ευρωπαίους εργάτες, που θα συγκεντρωθούν σε ένα διεθνές συνέδριο. Ειδικά, επειδή ο γερμανικός λαός αφέθηκε να εξαπατηθεί τον Αύγουστο του 1914, και αν πραγματικά πίστευε τότε ότι κινητοποιήθηκε για την υπεράσπιση της επικράτειάς του, έκτοτε είχε τον χρόνο να συνειδητοποιήσει ότι έκανε λάθος που ξεκίνησε έναν επεκτατικό πόλεμο.