του Πιέρο Μαρτινέτι
Εισαγωγή-Μετάφραση-Επίμετρο
Παναγιώτης Τσιαμούρας
Εκδόσεις Κυαναυγή / 2019 / σελ. 244
«Για τον Πιέρο Μαρτινέτι το ζώο είναι προικισμένο τόσο με νοημοσύνη όσο και με συνείδηση και γι’ αυτό ο πόνος του πρέπει να προκαλεί στον άνθρωπο μια βαθιά συμπόνια, καθώς όχι μόνο η δραστηριότητά του, αλλά και ολόκληρη η συμπεριφορά του και η φυσιογνωμία του προδίδουν την ‘‘έκφραση μιας εσωτερικής ζωής: μιας ζωής ενδεχομένως εντελώς διαφορετικής και μακρινής από τη δική μας, αλλά η οποία σε κάθε περίπτωση έχει και αυτή με τη σειρά της τα χαρακτηριστικά συνείδησης και δεν είναι δυνατόν να αναχθεί σ’ έναν απλό φυσιολογικό μηχανισμό’’. Ο Ιταλός φιλόσοφος αναφέρει όλες εκείνες τις αποδείξεις της νοημοσύνης τους που μας παρέχουν τα ζώα, όπως το σκυλί και το άλογο, αλλά και την εκπληκτική οργανωτική ικανότητα των μυρμηγκιών και άλλων μικρών εντόμων, τα οποία ο άνθρωπος έχει την υποχρέωση να σέβεται, μεριμνώντας να μην καταστρέφει ό,τι η φύση δημιουργεί. Επομένως η ηθική δεν πρέπει να περιορίζεται στη ρύθμιση των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων, αλλά οφείλει να επεκτείνει τα όριά της και να επιδιώκει την ευημερία και την ευτυχία κάθε ζωντανού πλάσματος, που, όπως ο άνθρωπος(,) είναι σε θέση να νιώσει χαρά και πόνο». (οπισθόφυλλο της έκδοσης)
«Τοις εγρηγορόσιν ένα και κοινόν κόσμον είναι
των δε κοιμωμένων έκαστον
εις ίδιον αναστρέφεσθαι»
(Για τους ξυπνητούς ο κόσμος είναι ένας και κοινός
ενώ ο καθένας από τους κοιμισμένους
καταφεύγει στον δικό του κόσμο) Ηράκλειτος, απόσπασμα Β 89 (Πλούταρχος, Περί δεισιδαιμονίας 3, 166c)
Ο Πιέρο Μαρτινέτι (1872-1943) δίδαξε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνο, ήταν από τους ελάχιστους διανοούμενους που δεν παρασύρθηκαν από την παραζάλη και τον ενθουσιασμό που χαρακτήρισε το ξέσπασμα της Πρώτης Μεγάλης ανθρωποσφαγής, από τους επίσης ελάχιστους πανεπιστημιακούς, που αρνήθηκαν να δώσουν όρκο πίστης στο φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι. Το 1928 κυκλοφόρησε την μονογραφία του Περί ελευθερίας (La libertà), ενώ η τριλογία του που αφιέρωσε στον χριστιανισμό απαγορεύτηκε από την Αγία Έδρα. Όπως αναφέρεται στην Εισαγωγή της έκδοσης ο Πιέρο Μαρτινέτι το 1920 αφιερώνει έναν ολόκληρο κύκλο μαθημάτων στην ινδική θρησκεία και φιλοσοφία, ενώ επίσης δείχνει ενδιαφέρον για τον βουδισμό και τον ζαϊνισμό, όπου άνθρωποι και ζώα αποτελούν μια ουσιαστική οντολογική ενότητα, ενώ ανάλογο σεβασμό διατηρούσε για την αίρεση των Καθαρών.
Σύμφωνα με τον Άντζελο Παβιόλο, «Αγαπούσε όλα τα κατοικίδια ζώα: είχε γίνει χορτοφάγος, έλεγε ότι οι κότες του χρησίμευαν μόνο για τα αυγά τους, και στο σπίτι του πέθαιναν μόνο από γηρατειά. Όταν είχε άσχημο καιρό, φρόντιζε τα πουλιά να έχουν λίγη τροφή, είχε πραγματικά πάθος με τις γάτες και πολλή συμπόνια για τα άλογα και για τα ζώα εργασίας. Τις γάτες τις αγαπούσε για την περηφάνια τους, για την αξιοπρέπειά τους, για το πνεύμα ανεξαρτησίας που έδειχναν, ακόμη κι όταν δένονταν συναισθηματικά με τον άνθρωπο και του ήταν αφοσιωμένες χωρίς να γίνουν ποτέ δούλες του […] ήταν ιδιαίτερα δεμένος με μια γάτα που είχε γίνει και αυτή χορτοφάγος […] Τα τελευταία χρόνια της ζωής του […] αυτή η ζωοφιλία του έλαβε μορφές που πολλοί θεωρούσαν μανιακές, αλλά που ίσως να συνιστούσαν ολοένα και περισσότερο την αντανάκλαση της ανατολικής θρησκευτικής παιδείας του: στο σπίτι του δεν επέτρεπε σε κανέναν να σκοτώσει αράχνες, μύγες και οποιοδήποτε άλλο πλάσμα ζητούσε με την παρουσία του φιλοξενία και προστασία». Συνέχεια
Anarchy press gr 