«ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΝΕΚΡΟ, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΝ ΠΑΡΕΛΘΟΝ»…

«Μια προσωρινή άποψη εγκαθίσταται εύκολα μέσα στην ψυχή των μαζών, όμως είναι πολύ δύσκολο να ριζώσει εκεί μια σταθερή πεποίθηση, και επίσης πολύ δύσκολο να καταστρέψουν αυτή την τελευταία, αφού διαμορφώθηκε. Δεν μπορούν καθόλου να την αλλάξουν παρά με τίμημα βίαιες επαναστάσεις, και μόνο αφού η πεποίθηση έχει χάσει σχεδόν ολοκληρωτικά την εξουσία της πάνω στις ψυχές. Οι επαναστάσεις χρησιμεύουν τότε για να αποκρούσουν ολοκληρωτικά πεποιθήσεις, που σχεδόν είναι εγκαταλελειμμένες ήδη, αλλά τις οποίες ο ζυγός της συνήθειας εμπόδιζε να εγκαταλειφθούν ολοκληρωτικά. Οι επαναστάσεις που αρχίζουν είναι στην πραγματικότητα πεποιθήσεις που τελειώνουν». (Gustav Le Bon, Η ψυχολογία των μαζών)

«Οι προβλέψεις του μέλλοντος ουδέποτε είναι κάτι περισσότερο από προβολές αυτόματων διαδικασιών και διεργασιών του παρόντος, δηλαδή συγκυριών που είναι πιθανό να λάβουν χώρα αν οι άνθρωποι δεν δράσουν και αν τίποτε το απροσδόκητο δεν συμβεί. Κάθε πράξη, καλώς ή κακώς, και κάθε τυχαίο περιστατικό καταστρέφει κατ’ ανάγκη το όλο σχήμα στο πλαίσιο του οποίου κινείται η πρόβλεψη και βρίσκει τα τεκμήριά της. (Η σχετική παρατήρηση του Προυντόν ότι «η γονιμότητα του απροσδόκητου υπερβαίνει κατά πολύ τη φρόνηση του πολιτικού ανδρός» ευτυχώς εξακολουθεί να ισχύει. Υπερβαίνει δε, ακόμη προφανέστερα, τους υπολογισμούς των ειδικών.) Το να αποκαλούνται «τυχαία γεγονότα» ή «επιθανάτιος ρόγχος του παρελθόντος» τέτοια απροσδόκητα, απρόβλεπτα και μη προβλέψιμα συμβάντα, και να καταχωνιάζονται έτσι ως αμελητέα στο περιβόητο «χρονοντούλαπο της ιστορίας», είναι ένα από τα πιο παλιά κόλπα του επαγγέλματος.» (Hannah Arendt, Περί βίας)

Έχει ειπωθεί και δικαιολογημένα ότι ένα μυρμήγκι, που θα είχε το χρόνο μπροστά του θα μπορούσε να ισοπεδώσει το Λευκό Όρος. Ο Gustav Le Bon αναλογιζόμενος την επίδραση του χρόνου στη γένεση των ιδεών των μαζών υποστηρίζει ότι ο χρόνος κρατεί υπό την εξάρτησή του τις μεγάλες δυνάμεις (όπως η φυλή), που αποκτούν εξ αιτίας του δύναμη και εξ αιτίας του την χάνουν, ενώ επίσης ο χρόνος είναι εκείνος που προετοιμάζει τις ιδέες και τις πεποιθήσεις, το έδαφος που θα φυτρώσουν και θα καλλιεργηθούν. Πρόσθετε, επίσης, ότι ο χρόνος συσσωρεύει το τεράστιο απόθεμα πεποιθήσεων και σκέψεων, πάνω στο οποίο γεννιούνται οι ιδέες μιας εποχής και γι’ αυτόν τον λόγο πρέπει πάντα να ανατρέχουμε στο παρελθόν για να κατανοήσουμε την γένεσή τους.