ΜΟΛΛΥ ΣΤΑΪΜΕΡ (Μέρος Α΄)

Μία εβραία αναρχική υπέρμαχος της ελευθερίας στο στόχαστρο των μπολσεβίκων.

 «To όνομα της Μόλλυ Στάιμερ ελπίζουμε ότι θα το θυμούνται, έστω και αχνά, κάποιοι απ’ τους εργάτες, στα χέρια των οποίων μπορεί να πέσει αυτό το άρθρο»

Τα πρώτα χρόνια

Η Μόλλυ Στάιμερ γεννήθηκε στις 21 Νοεμβρίου 1897 στο χωριό Ντούναεβτσι της νοτιοδυτικής Ρωσίας. Στην ηλικία των 15 έφτασε στις ΗΠΑ, μαζί με τον πατέρα της, τη μητέρα της Φράνυ, και τους πέντε αδερφούς και αδερφές της. Άρχισε να δουλεύει σε ένα εργοστάσιο ενδυμάτων για να βοηθήσει την οικογένειά της. Τότε άρχισε να συνειδητοποιεί την κρατική εκμετάλλευση. Διάβαζε Μπακούνιν, Κροπότκιν[1] και Γκόλντμαν και έγινε αναρχική (1917). Συμμετείχε σε ένα παράνομο περιοδικό στη γλώσσα Yiddish, το Der Shturm (Η Καταιγίδα). Μετά από ατελείωτες εσωτερικές διαφωνίες, η ομάδα μετεξελίχθηκε στην αναρχική ομάδα Frayhayt (Ελευθερία) που έκανε τις συναντήσεις της στο πυκνοκατοικημένο ανατολικό Χάρλεμ (στην 104th street[2]), όπου ο μισός πληθυσμός ήταν μετανάστες, και εξέδιδε την καινούρια ομώνυμη εφημερίδα. Βγήκαν 5 τεύχη από τον Ιανουάριο έως το Μάιο του 1918. Ως «σλόγκαν» της εφημερίδας είχαν το «Η καλύτερη κυβέρνηση είναι αυτή που δεν κυβερνάει καθόλου» του Henry David Thoreau (στα Yiddish: Yene regirung iz dibeste, velkhe regirt in gantsn nit), παράφραση της διατύπωσης του Jefferson: «Η καλύτερη κυβέρνηση είναι αυτή που κυβερνάει λιγότερο».

Η ομάδα αρχικά υποστήριξε τη ρωσική επανάσταση καθώς πολλοί αναρχικοί τότε είχαν γοητευτεί από την αυτοδιαχείριση των σοβιέτ, αλλά αργότερα κατάλαβαν την απάτη των μπολσεβίκων και την καταστολή της ελεύθερης σκέψης, τις φυλακίσεις και τα βασανιστήρια που εξαπέλυσαν οι κομμουνιστές. Συμμετείχαν καμιά ντουζίνα νέοι άνδρες και γυναίκες, εργάτες και εργάτριες εβραϊκής καταγωγής από την ανατολική Ευρώπη, όπως, για παράδειγμα, ο Τζέικομπ Έιμπραμς, που είχε γεννηθεί στην Ουκρανία το 1894 και συμμετείχε στην αποτυχημένη επανάσταση του 1905 στη Ρωσία.[3]  Έγινε αναρχικός αφού μετανάστευσε στη Νέα Υόρκη και εργαζόταν ως βιβλιοδέτης. Είχε υποστηρίξει τη μη-έκδοση του Αλεξάντερ Μπέρκμαν στο Σαν Φρανσίσκο, όπου οι αρχές ήθελαν να τον εμπλέξουν στην υπόθεση της βόμβας για την οποία κατηγορήθηκαν οι Mooney-Billings.[4] Η γυναίκα του, Μαίρη, συμμετείχε επίσης στην ομάδα. Επίσης, συμμετείχαν ο Χάιμαν Λατσόφσκι, τυπογράφος, πιο πολύ μαρξιστής παρά αναρχικός, η κοπέλα του Έθελ Μπερνστάιν, η αδερφή της Ρόουζ Μπερνστάιν, ο Τζέικομπ Σβαρτς, ο Σαμ Χάρτμαν, ο Μπέρναρντ Σερνάκερ, η Τσιάρα Λάρσεν, οι Σαμ και Χίλντα Άντελ, και ο Ζάιμαν και η Σόνια Ντέανιν.[5]

Τύπωναν μυστικά σε πολύγραφο και μοίραζαν την εφημερίδα σε γραμματοκιβώτια. Σύντομα οι αρχές άρχισαν να ψάχνουν γι’ αυτή την ομάδα, αφού εναντιωνόταν στον πόλεμο.

Ανάμεσα σ’ αυτά που μοίρασαν ήταν 2 φυλλάδια –ένα στα αγγλικά και το άλλο στα Yiddish– ενάντια στην αμερικανική στρατιωτική επέμβαση με 7.000 στρατιώτες στη Ρωσία, που εξήγγειλε ο πρόεδρος Γούντροου Γουίλσον τον Αύγουστο και αποφασίστηκε τον Ιούλιο. Το πρόσχημα για την αποστολή στρατευμάτων ήταν η υπεράσπιση μιας τσέχικης λεγεώνας, που είχε απομονωθεί στην Ουκρανία, όταν η Ρωσία αποσύρθηκε από την 1η Παγκόσμια Ανθρωποσφαγή με τη Συνθήκη του Μπεστ-Λιτόβσκ.[6]

Αυτά τα δυο φυλλάδια τους έφεραν αντιμέτωπους με τις αρχές. Στις 23 Αυγούστου 1918, εφημερίδες της Νέας Υόρκης ανέφεραν ότι κυκλοφόρησαν ανατρεπτικά φυλλάδια, τα οποία οι δράστες είχαν τυπώσει σε πέντε χιλιάδες αντίτυπα το καθένα. Τα φυλλάδια καλούσαν σε γενική απεργία ενάντια στη στρατιωτική επέμβαση που στόχευε τους εργάτες της Ρωσίας.[7]

Τι έγινε εκείνη τη μέρα; Η Στάιμερ είχε διανείμει τα πιο πολλά φυλλάδια σε διαφορετικά σημεία της πόλης. Μετά, πήγε στο εργοστάσιο όπου δούλευε, στο κάτω Μανχάταν, και τα μοίρασε χέρι με χέρι. Τα υπόλοιπα τα πέταξε από κάποιο παράθυρο του ορόφου ενός κτιρίου. Αυτά κάποιοι ρουφιάνοι εργάτες τα είδαν και ειδοποίησαν την αστυνομία. Η στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών έστειλε δύο λοχίες να ψάξουν. Εκεί «στρίμωξαν» το νεαρό Χάιμαν Ροζάνσκι, που πρόσφατα είχε μπει στην ομάδα και βοηθούσε στο μοίρασμα έντυπου υλικού. Αυτός συνεργάστηκε με τις αρχές. Έτσι συνελήφθησαν και ξυλοκοπήθηκαν πολλά μέλη της ομάδας και 6 κατηγορήθηκαν βάσει του Νόμου περί Κατασκοπείας: οι Μόλλυ Στάιμερ, Τζέικομπ Έιμπραμς, Χάιμαν Λατσόβσκι, Σάμουελ Λίπμαν, Τζέικομπ Σβαρτς και ένας φίλος τους, ο Γκάμπριελ Πρόμπερ.[8]

Η καταστολή από το αμερικανικό κράτος

Η δίκη έγινε γνωστή σαν «υπόθεση Έιμπραμς» και αποτέλεσε νομικό προηγούμενο στην ιστορία των ΗΠΑ, αφού συνδέθηκε με το Νόμο περί Ανυπακοής (Sedition Act), τροποποίηση του Νόμου περί Κατασκοπείας (Espionage Act).

Το πνεύμα της Μόλλυ ήταν τόσο εξεγερτικό,[9] που όταν άρχισε η δίκη (10/10/1918) στο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο στη Νέα Υόρκη, αυτή αρνήθηκε να σηκωθεί. Ο Σβαρτς δεν παρουσιάστηκε ποτέ στο δικαστήριο. Είχε ξυλοκοπηθεί τόσο βάναυσα που πέθανε στο νοσοκομείο στις 14/10, ενώ η δίκη ήταν σε εξέλιξη. Σύμφωνα, πάντως, με συντρόφους του, δολοφονήθηκε. Η κηδεία του εξελίχθηκε σε διαδήλωση. Και στις 25/10 έγινε μνημόσυνη συνάντηση, με 1200 παρευρισκόμενους, όπου μίλησαν ο Τζον Ριντ, που είχε συλληφθεί λόγω της εναντίωσής του στην αμερικανική επέμβαση στη Ρωσία, και ο Χένρυ Γουάινμπεργκερ, δικηγόρος στην υπόθεση Έιμπραμς, που είχε προηγουμένως υπερασπιστεί τον Α. Μπέργκμαν και την Έμμα Γκόλντμαν στη δίκη τους το 1917, για την αντίθεσή τους στη στρατολόγηση. Σύντομα ο Γουάινμπεργκερ θα υπερασπιζόταν και το Ρικάρντο Φλόρες Μαγκόν ώστε να αποφυλακιστεί.

Κατά τη διάρκεια της δίκης η Μόλλυ υπερασπίστηκε σθεναρά τις αναρχικές ιδέες. «Με τον αναρχισμό» δήλωσε, «εννοώ μια νέα κοινωνική τάξη, όπου καμία ομάδα ανθρώπων δε θα διοικείται από άλλη ομάδα ανθρώπων. Η ατομική ελευθερία θα ισχύει με όλη τη σημασία της λέξης. Η ιδιωτική ιδιοκτησία θα καταργηθεί. Κάθε άτομο θα έχει ίσες ευκαιρίες να αναπτυχθεί, και σωματικά και πνευματικά. Δε θα χρειάζεται να παλεύουμε για την καθημερινή μας επιβίωση όπως το ξέρουμε τώρα. Κανείς δε θα ζει από τα προϊόντα των άλλων. Κάθε άτομο θα παράγει όσο μπορεί, και θα απολαμβάνει όσο χρειάζεται –θα λαμβάνει ανάλογα με τις ανάγκες του. Αντί να πολεμάμε να μαζέψουμε λεφτά, θα παλεύουμε για τη μόρφωση, για τη γνώση. Ενώ τώρα οι άνθρωποι στον πλανήτη χωρίζονται σε διάφορες ομάδες, που ονομάζονται έθνη, ενώ ένα έθνος πολεμάει το άλλο –στις πιο πολλές περιπτώσεις θεωρεί τα άλλα ανταγωνιστικά– εμείς, οι εργάτες του κόσμου, θα απλώσουμε τα χέρια μας ο ένας στον άλλον με αδερφική αγάπη. Για την υλοποίηση αυτής της ιδέας θα αφιερώσω όλη μου την ενέργεια, και αν χρειαστεί θα δώσω την ίδια μου τη ζωή».

Καταδικάστηκαν, με μεγάλη αυστηρότητα, σε 15ετή φυλάκιση και 500 δολάρια πρόστιμο (Στάιμερ) και 20ετή φυλάκιση και 1.000 δολάρια πρόστιμο (Λίπμαν, Λατσόφσκι, Έιμπραμς), ενώ ο Ροζάνσκι αφέθηκε με 3ετή αναστολή. Ο Πρόμπερ αθωώθηκε.

Έκαναν έφεση και αφέθηκαν με εγγύηση μέχρι το εφετείο. Η Στάιμερ αμέσως συνέχισε τη δράση της. Για τους επόμενους 11 μήνες συνελήφθη τουλάχιστον 8 φορές και κρατήθηκε για μικρά χρονικά διαστήματα. Μετά άρχισε η φιλία της με την  Έμμα Γκόλντμαν. Συνελήφθη ξανά και φυλακίστηκε για 6 μήνες στο νησί Blackwell, μέχρι τις 29 Απριλίου 1920.

Στο μεταξύ, μπροστά στον κίνδυνο της εφαρμογής των πολύχρονων φυλακίσεων για την υπόθεση Έιμπραμς, οι Λίπμαν, Λατσόφσκι και Έιμπραμς προσπάθησαν να φύγουν στο Μεξικό από τη Νέα Ορλεάνη. Εντοπίστηκαν από ομοσπονδιακούς πράκτορες και το πλοιάριό τους σταματήθηκε στη θάλασσα. Συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν στις φυλακές της Ατλάντα, απ’ όπου ο Μπέργκμαν είχε μόλις αποφυλακιστεί, με την απέλασή του στη Ρωσία να εκκρεμεί. Έμειναν δύο χρόνια φυλακισμένοι, ως το Νοέμβριο του 1921. Η Στάιμερ έμαθε για τα σχέδιά τους να αποδράσουν, αλλά δεν ήθελε να προδώσει τους συντρόφους και φίλους εργάτες που είχαν μαζέψει 40.000 δολάρια για την εγγύησή τους. Το 1920 μεταφέρθηκε από το Blackwell στις φυλακές του Τζέφερσον Σίτι, στο Μιζούρι, όπου είχε φυλακιστεί η Γκόλντμαν πριν απελαθεί με τον Μπέργκμαν το Δεκέμβριο του 1919.

Ο δικηγόρος τους ήθελε να τους αποφυλακίσει με τον όρο να απελαθούν στη Ρωσία. Η Μόλλυ δε συμφωνούσε, ενώ σε γράμμα της από τη φυλακή δήλωσε: «κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να ζήσει εκεί που επιθυμεί. Κανένα άτομο ή ομάδα δεν έχει το δικαίωμα να με στείλει έξω απ’ αυτή ή οποιαδήποτε χώρα… Αυτοί είναι οι σύντροφοί μου και νομίζω ότι είναι εξαιρετικά εγωιστικό, αντίθετο στις αρχές μου σαν Αναρχική-Κομμουνίστρια (Anarchist-Communist) να ζητάω την απελευθέρωση τη δικιά μου και άλλων 3 ατόμων, ενώ χιλιάδες άλλοι πολιτικοί κρατούμενοι σαπίζουν στις αμερικανικές φυλακές».

Μετάφραση-Απόδοση: Αναρχικός Πυρήνας ΞΑΝΑ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

1. «Η Κατάκτηση του Ψωμιού» του Κροπότκιν είχε εκδοθεί στη Γαλλία το 1892, και στα αγγλικά βγήκε για πρώτη φορά το 1906.
2. Το είχε νοικιάσει ο Έιμπραμς με το ψευδώνυμο «Abram Dean».
3. Συνολικά 425.000 εβραίοι είχαν έρθει από τη Ρωσία στις ΗΠΑ μέσα σε μια περίοδο 5 χρόνων «για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους σε μια ελεύθερη χώρα».
4. Στις 22 Ιουλίου 1916 έγινε πορεία εργοδοτών που ζητούσαν βελτίωση της εθνικής άμυνας. Μια βόμβα εξερράγη στην οδό Steuart σκοτώνοντας 6 άτομα (και άλλα 4 πέθαναν μετά). Γι’ αυτό κατηγορήθηκαν οι Γουόρεν Μπίλινγκς και Τομ Μούνεϊ, εργάτες και μέλη του Σοσιαλιστικού Κόμματος και καταδικάστηκαν σε ισόβια και θάνατο αντίστοιχα. Ενώ αποδείχτηκε ότι ήταν σκευωρία, έμειναν 22 χρόνια στη φυλακή. Αμέτρητες κινητοποιήσεις σε Αμερική και Ευρώπη είχαν γίνει για την αποφυλάκισή τους. Ο Μούνεϊ είχε κατηγορηθεί και για τη βόμβα που κατέστρεψε πύργο υψηλής τάσης εταιρίας ηλεκτροδότησης στις 11 Ιουνίου 1916. Η εταιρία ηλεκτροδοτούσε τους Ενωμένους Σιδηρόδρομους, εργάτες των οποίων έκαναν τότε απεργία.
5. Το νευραλγικό κέντρο του αναρχισμού στην περιοχή δεν ήταν κάποιο εβραϊκό στέκι, αλλά το Μοντέρνο Σχολείο Φερέρ, που λειτουργούσε στην East 107th str.
6. Παρά το ότι ο Κροπότκιν υποστήριζε τη συμμετοχή στον πόλεμο για «να ηττηθεί ο γερμανικός επεκτατισμός», απογοητεύοντας πολλούς από τους συντρόφους του, οι πιο πολλοί αμερικανοί αναρχικοί της εποχής ήταν ενάντια στον πόλεμο. Οι σοσιαλιστές, πάντως, της εποχής βρίσκονταν σε ακόμα μεγαλύτερη σύγχυση σε σχέση με τον πόλεμο.
7. Τον Ιανουάριο του 1918 συνελήφθη ένας αγρότης από τη Μοντάνα, ο Βες Χωλ, κάτοικος ενός μικρού χωριού μόλις 60 κατοίκων, επειδή κατήγγειλε τη συμμετοχή στον πόλεμο και δήλωσε: «θα φύγω για να αποφύγω τον πόλεμο… οι ΗΠΑ πολεμάνε μόνο για τους εκατομμυριούχους της Wall Street».
8. H Έθελ Μπερνστάιν, μέλος τότε της Ένωσης Ρώσων Εργατών, της ομάδας Frayhayt και των Αναρχικών Σοβιετικών Δελτίων, συνελήφθη στις 30 Σεπτεμβρίου, μαζί με τον Άρθουρ Κάτζες, στις 2 το μεσημέρι, την ώρα που μοίραζαν το Δελτίο σε γραμματοκιβώτια στην East 99th str..
9. Παρά το πολύ μικρό της ύψος που ήταν μόλις 1,42μ.!

Από την ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 114, Μάρτιος 2012

(Συνεχίζεται…)