Οι άνθρωποι είναι αναπόσπαστο κομμάτι του φυσικού περιβάλλοντος. Είναι επόμενο, από τη στιγμή της εμφάνισης τους πάνω στο πλανήτη, να συνυπάρχουν αλλά και να προσδιορίζονται από τις εκάστοτε συνθήκες αλλά και τις οποιεσδήποτε μεταβολές βρίσκονται σε εξέλιξη τριγύρω τους. Είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε, όταν αναφερόμαστε στο φυσικό περιβάλλον, να το αντιληφθούμε με την πλατιά του έννοια και όχι μόνο με τους γεωλογικούς ή κλιματολογικούς παράγοντες.
Ανεξάρτητα από το σε ποιο ή ποια σημεία της γης και με ποια χαρακτηριστικά εμφανίστηκε το ανθρώπινο γένος, εκείνο που έχει σημασία είναι πως διαμορφώθηκε σε σχέση με τις συνθήκες στις οποίες βρέθηκε και ακολούθησε και αυτό τη φυσική πορεία που είχαν και διάφοροι άλλοι οργανισμοί.
Όποτε οι άνθρωποι βρίσκονταν στην δίνη εκτεταμένων και εντόνων γεωλογικών κλιματολογικών και γενικότερα φυσικών μεταβολών, αναγκάζονταν για μεγάλα χρονικά διαστήματα να μετακινούνται από το ένα μέρος στο άλλο. Είναι άτοπο να θεωρήσουμε ότι οι μετακινήσεις αυτές γίνονταν με ατομικό τρόπο και αποτελούσαν ατομική προσπάθεια, αφού κάτι τέτοιο είχε πιθανότητες αυτοκαταστροφής. Έτσι αποκλείουμε την μεμονωμένη μετακίνηση, σαν κανόνα, έχοντας υπ’ όψη μας ότι το ανθρώπινο γένος είναι αποδεδειγμένα αγελαίο.
Οι φυσικές αυτές διεργασίες τού προσέφεραν την δυνατότητα προσαρμογής στις διαμορφούμενες καταστάσεις, την ανάπτυξη των φυσικών δυνατοτήτων του και, στη τελική φάση, τη δημιουργία ενός σχετικά σταθερού περιβάλλοντος, με όλες εκείνες τις συνθήκες για την επιβίωση και τη δημιουργία των απαραίτητων προϋποθέσεων διαβίωσης.
Η φυσική διεργασία, μπόρεσε να διαμορφώσει, μέσα από πολυποίκιλες και καθοριστικές γενετικές διεργασίες, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις διαφοροποιήσεις (όσον αφορά τα ιδιαίτερα γνωρίσματα) του ανθρωπίνου γένους. Έτσι, διαφορές, για παράδειγμα στο χρώμα του δέρματος, πηγάζουν από τις διαφορετικές φυσικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν μακρόχρονα και επέδρασαν σημαντικά στα βασικά γενετικά χαρακτηριστικά του ανθρώπινου γένους. Σε κάθε περίπτωση, όλα αυτά δεν εξαλείφουν, ούτε υποβαθμίζουν στο ελάχιστο το γεγονός της ουσιαστικής και καταλυτικής σχέσης του ανθρώπου με το περιβάλλον, αλλά αντίθετα την υπερτονίζουν και την κάνουν ευδιάκριτη και αδιαμφισβήτητη.
Η μετακίνηση
Η διαμόρφωση του ανθρώπινου γένους είναι φανερό ότι συναρτάται με δυο βασικά χαρακτηριστικά, την μετακίνηση και την εγκατάσταση σε κάποιο σημείο. Είναι αναμενόμενο, οποιοσδήποτε βρίσκεται σε ένα περιβάλλον που μεταβάλλεται, δημιουργώντας κινδύνους για την ύπαρξη του (έλλειψη φυσικών πόρων ή πόλεμοι), να είναι υποχρεωμένος σε διαρκή μετακίνηση.
Έτσι πραγματοποιήθηκαν σημαντικές γενετικές διεργασίες με την αλλεπάλληλη πρόσμιξη μεταξύ ανθρώπινων ομάδων. Είναι κοινά αποδεκτό πως μια κλειστή ομάδα ανθρώπων φθείρεται βιολογικά και αυτό αποφεύγεται μόνο στο βαθμό που επέρχεται η ανανέωση και συμπλήρωση των βιολογικών χαρακτηριστικών μέσα από γενετικές προσμίξεις.
Η μετακίνηση υπήρξε ένας ουσιαστικός τρόπος ώστε να αντιμετωπισθούν οι κίνδυνοι που απειλούσαν την επιβίωση του και η εγκατάσταση σταθεροποίησε ένα σημαντικό χαρακτηριστικό για την πορεία του ανθρώπινου γένους, την κοινότητα. Μολονότι η εγκατάσταση και η αξιοποίηση των δημιουργικών δυνατοτήτων των ανθρώπων αναδεικνύει την κοινότητα ή τα περισσότερα χαρακτηριστικά που οδηγούν στο σχηματισμό της, υπάρχουν δυο ακόμα σημαντικά στοιχεία: το γένος και η φυλή.
Το γένος και η φυλή
Το γένος (clan) θεωρείται από τις πιο σαφείς μορφές κοινοτικής οργάνωσης. Το γένος μορφοποιείται μέσα από την αγέλη που καθοριστικά στοιχεία της έχει τις αμοιβαίες, αμφίδρομες και συνεχώς μεταβαλλόμενες σχέσεις. Οι αμοιβαίες αυτές σχέσεις αναπτύσσονται με τρόπο καταφατικό, δημιουργώντας μια σύνθεση ανάμεσα στις επιθυμίες και τις θελήσεις των ανθρώπων, και δεν είναι αποτέλεσμα επιβολής. Αντίθετα, οι σχέσεις οι οποίες επιβάλλονται στερούνται δημιουργικής σύνθεσης, στην ουσία είναι σχέσεις αφομοίωσης του ενός μέρους από το άλλο, αλληλοαναιρούνται και δεν μπορούν να εκφραστούν δημιουργικά. Τα κοινά χαρακτηριστικά, που είναι αποδεκτά και τα οποία συνδέουν με λειτουργικό τρόπο τους ανθρώπους είναι απαραίτητα για τη διαμόρφωση του γένους.
Η συνύπαρξη πολλών γενών διαμορφώνει τη φυλή. Κατά τον ίδιο τρόπο, για τη διαμόρφωση μιας φυλής θα πρέπει να υπάρχουν κοινά στοιχεία τα οποία θα είναι ικανά να διευκολύνουν τη σύσταση ενός ουσιαστικού συνδέσμου ανάμεσα στα διάφορα γένη. Τα κοινά αυτά στοιχεία, προκύπτουν από τη συμφωνία, δηλαδή οι άνθρωποι να καταλήξουν σε κοινές αποφάσεις και πρακτικές.
Το κυριότερο χαρακτηριστικό που μπορούμε να έχουμε υπ’ όψη μας όταν αναφερόμαστε σε φυλές, είναι πως αποτελούν διαφοροποιήσεις ανάμεσα στο γένος των ανθρώπων. Είναι απαραίτητο να τονισθεί πως η διαφοροποίηση βρίσκεται σαφέστατα σε αντιδιαστολή με το διαχωρισμό. Έτσι, ενώ στην περίπτωση της διαφορετικότητας αναφερόμαστε σε ομοειδείς καταστάσεις, εξ ίσου σημαντικές μεταξύ τους, αντίθετα με το διαχωρισμό, έχουμε σχέσεις διαβάθμισης, κατηγοριοποίησης, αξιολόγησης και ιεραρχίας, γεγονός που δεν αφορά όμοια είδη αλλά όσα συνήθως χαρακτηρίζονται σαν ανώτερα ή κατώτερα, υποδεέστερα ή σημαντικά. Δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε το γεγονός, ότι στη μακρόχρονη ιστορία των ανθρώπων υπήρξαν αιματηρές συγκρούσεις ανάμεσα σε φυλές αυτό, όμως, δεν σημαίνει καθιέρωση του διαχωρισμού ανάμεσα στα είδη του ανθρώπινου γένους. Ούτε φυσικά αυτό μπορεί να σημαίνει ανωτερότητα των φυλών που επικράτησαν. Δεν είναι δυνατόν να πιστέψει κανείς πως οι διάφορες φυλές βρίσκονταν μέσα σε μια διαρκή διαμάχη. Τα πραγματικά γεγονότα στην ανθρώπινη διαδρομή έχουν αποδείξει ότι ομάδες ανθρώπων με διαφορετικά φυλετικά χαρακτηριστικά έχουν αναμιχθεί, ώστε είναι δύσκολο να υπάρχει μια αμιγής φυλή. Από αυτή την άποψη ακόμα και αυτός ο καταμερισμός των ανθρώπων σε φυλές δεν ανταποκρίνεται σε μια ουσιαστική και απόλυτη κατάσταση, αλλά αποτελεί ένα τρόπο μέσα από τον οποίο αναδεικνύεται η διαφορετικότητα των συνθηκών στις οποίες κατά περιόδους βρέθηκαν και έζησαν ομάδες ανθρώπων.
Οι θεωρίες περί ανωτερότητας, της όποιας φυλής, μπορούν να χαρακτηριστούν γελοίες, αστείες, ηλίθιες αν μέσα από αυτές δεν εκδηλωνόταν, με τον πιο απεχθή και αντιανθρώπινο τρόπο, η βαρβαρότητα της κυριαρχίας. Όλες οι ρατσιστικές αντιλήψεις που εκπορεύονται από την ιδεολογία της κυριαρχίας και προωθούνται από διάφορα κομμάτια της, στηρίζονται στο επιχείρημα πως η εξαθλίωση είναι αποτέλεσμα της ύπαρξης ξένων εργατών. Η ύπαρξη του κράτους και των κυριαρχικών σχέσεων και επιβολών πάνω στους ανθρώπους γεννούν κάθε στιγμή τη στέρηση, την ανεργία, τον αγώνα για επιβίωση προκαλώντας σε κάποιους την αποδοχή ρατσιστικών απόψεων και πρακτικών.
Από την ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 106, Ιούνιος 2011
(Συνεχίζεται)