Αλληλοσυμπληρούμενα συστήματα κυριαρχίας

«Σύγ­χρο­νες με­λέ­τες πά­νω στις μη γραμ­μι­κές α­στι­κές δυ­να­μι­κές μάς δι­δά­σκουν ό­τι, σε πολ­λές πε­ρι­πτώ­σεις, η τρι­βή (κα­θυ­στε­ρή­σεις, μπο­τι­λια­ρί­σμα­τα, δια­μά­χες, ά­νι­ση κα­τα­νο­μή πό­ρων) παί­ζει σημα­ντι­κό ρό­λο στη δη­μιουρ­γί­α της αυ­τo-ορ­γά­νω­σης. Ε­πο­μέ­νως, α­πα­λεί­φο­ντας την α­πό τα μο­ντέ­λα μας (α­παι­τώ­ντας έ­ναν κα­λύ­τε­ρο ορ­θο­λο­γι­σμό για πα­ρά­δειγ­μα) αυ­το­μά­τως α­πο­κλείου­με και την πι­θα­νό­τη­τα να έ­χου­με έ­στω και μια πραγ­μα­τι­κή δυ­να­μι­κή ε­πί­δρα­ση. Αυ­τή η ε­πί­γνω­ση εί­ναι α­κό­μη ση­μα­ντι­κό­τε­ρη αν σκε­φτού­με την δυ­να­μι­κή των θε­σμών που διο­χε­τεύ­ουν την ρο­ή της ε­νέρ­γειας στις πό­λεις: τις α­γο­ρές και τις γρα­φειο­κρα­τί­ες». Manuel De Landa, Χίλια χρόνια μη γραμμικής ιστορίας

Την δεκαετία του ’30 εισήχθηκε ο όρος σύστημα του «Κεντρικού Τόπου» για να προσδιορίσει τις πυραμίδες των αστικών κέντρων, ενώ αρκετά πιο πρόσφατα ο Paul Hohenber και ο Lynn Hollen Lees (The Making of Urban Europe 1000-1994) επισήμαναν ότι πέρα από τις ιεραρχικές δομές, οι πόλεις στην Ευρώπη ήδη από το Μεσαίωνα δημιούργησαν και ένα σύνολο μια μορφής δικτύων, στο οποίο αναφέρονται με την ονομασία «Σύστημα Δικτύου».

Στην πρώτη περίπτωση οι ιεραρχίες των μεσαιωνικών πόλεων, που δημιουργήθηκαν κάτω από ισχυρές περιφερειακές πρωτεύουσες (Μιλάνο, Πράγα, Παρίσι) και χωρίζονταν ανάλογα με το μέγεθος και την πολυπλοκότητα των επιμέρους τμημάτων τους, είχαν άμεση συνάφεια με τους δεσμούς και τις σχέσεις ανάμεσα στους οικισμούς. Δηλαδή, όπως οι αγροτικές περιοχές αναζητούσαν υπηρεσίες εμπορικού, θρησκευτικού ή διοικητικού ενδιαφέροντος στις κωμοπόλεις, έτσι και οι τελευταίες αναζητούσαν ανάλογες υπηρεσίες στις μεγαλύτερες πόλεις.