ΤΑ ΔΑΚΡΥΑ ΤΩΝ ΠΑΓΩΝ (Μέρος Β’)

Ποιο νήμα μας συνδέει με την Αρκτική;

Ίσως κάποιοι σκεφτούν ότι εμείς ζούμε πολύ μακριά και δεν μας αγγίζουν όλα αυτά. Κάποιοι θα αναγκαστούν να ενδιαφερθούν, εξ αιτίας των οικονομικών και πολιτικών σχέσεων, που διαπλέκουν σαν ιστός αράχνης όλο τον πλανήτη. Άλλωστε, οι περισσότεροι γνωρίζουν ότι οι μισθοί δεν αυξάνονται με την αύξηση των τιμών του πετρελαίου, αλλά μάλλον συμβαίνει το αντίθετο. Λόγω της αύξησης των τιμών, τα πάντα ακριβαίνουν και γίνονται όλο και πιο απρόσιτα, ακόμη και βασικά ήδη διατροφής σε όλο τον κόσμο. Ο οικονομολόγος Τζέιμς Χάμιλτον έχει δείξει ότι από τις 11 τελευταίες λεγόμενες οικονομικές κρίσεις στις ΗΠΑ, οι 10 συνδέονταν άμεσα με κορυφώσεις της τιμής του πετρελαίου. Δεν χρειαζόμασταν, βέβαια, έναν επιστήμονα του κέρδους να μας πει το αυτονόητο! Όλοι, άλλωστε, γνωρίζουμε ότι στα κράτη που εξάγουν πετρέλαιο, τα κέρδη δεν αφορούν τους εξουσιαζόμενους των κρατών αυτών. Το αντίθετο μάλιστα. Σε αυτά τα κράτη οι άνθρωποι υποφέρουν τόσο από την περιβαλλοντική καταστροφή, όσο και από την εγκαθίδρυση των πιο στυγνών καθεστώτων.

Ο Εντουάρντο Γκαλεάνο, στις «Ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής» παρουσιάζει ακριβώς αυτή την δυστυχή συγκυρία, που οδήγησε τις περιοχές με τον μεγαλύτερο φυσικό πλούτο στην πιο ακραία και απάνθρωπη εκμετάλλευση από την πολιτική και την οικονομία. Σε ένα απόσπασμα του βιβλίου λέει: «το πετρέλαιο, μαζί με το φυσικό αέριο, είναι το καύσιμο που θέτει σε κίνηση το σύγχρονο κόσμο, μια πρώτη ύλη αύξουσας σπουδαιότητας για τη χημική βιομηχανία κι ένα στοιχείο πρωταρχικής στρατηγικής σημασίας για τη στρατιωτική δραστηριότητα. Κανένας μαγνήτης δεν τραβάει τόσο πολύ, όσο ο μαύρος χρυσός, τα ξένα κεφάλαια και δεν υπάρχει καμιά άλλη πηγή ικανή να εξασφαλίσει τόσο μυθικά κέρδη […] Σε παγκόσμια κλίμακα, δεν υπάρχει πολιτική εξουσία που να μην επηρεάζεται άμεσα απ’ τις μεγαλύτερες εταιρείες πετρελαίου. […] Η Standard Oil και η Shell… αποφασίζουν είτε για πόλεμο, είτε για ειρήνη σε όλες τις ηπείρους και σε όλες τις γλώσσες». Ο ίδιος βέβαια, καθότι αριστερός, υποστηρίζει ότι χρειάζεται να αυτονομηθούν σε σοσιαλιστικού τύπου βιομηχανικές ζώνες, προκειμένου να δουν μια άσπρη μέρα. Παρ’ όλα αυτά, θεωρώντας πως η άποψη του περιέχει και σημεία ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα, την παρουσιάζουμε δίχως προκαταλήψεις, για να μην γκρινιάζουν και οι αριστεροί αναγνώστες μας πως διαβάζουμε, καθώς λένε, «μόνο αμερικάνικα»…

Εμείς πάλι υποστηρίζουμε αυτό που λέει ο Herman Melville στον Μόμπι Ντικ: «οι αληθινοί τόποι δεν υπάρχουν ποτέ σε κανέναν χάρτη». Με άλλα λόγια, το μόνο που χρειάζεται για να σώσουμε κάθε μέρος του πλανήτη είναι να το βγάλουμε από τους χάρτες της κυριαρχίας. Για μας, αυτό που συνδέει όλο τον κόσμο, από τις πιο μεγάλες ερήμους ως τους πιο μεγάλους παγετώνες, είναι το ίδιο το νήμα της ζωής. Της ελεύθερης ζωής, μακριά από μεσάζοντες και καταναλωτές, πέρα από συμφωνίες και πολιτικές.

Αργό πετρέλαιο και γρήγορες τηλεπικοινωνίες

Δεν γνωρίζουμε πόσοι από τους εκατομμύρια χρήστες συσκευών τηλεπικοινωνιών και ηλεκτρονικών υπολογιστών αναρωτήθηκαν ποτέ από τι υλικό είναι φτιαγμένο αυτό το μικρό ή μεγάλο κουτί, που περιέχει όλο τον κόσμο και τους χιλιάδες «φίλους» τους μαζί. Όσο πιο σύνθετες γίνονται αυτές οι συσκευές, τόσο μεγαλύτερος είναι ο συνδυασμός των υλικών που απαιτούνται, για να κατασκευαστούν. Μια συσκευή κινητού τηλεφώνου περιέχει από 500 έως 1.000 διαφορετικά συστατικά. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις τρέχουσες τάσεις, προσδοκάται ότι νέα υλικά θα εφευρεθούν για να αντικαταστήσουν αυτά τα οποία χρησιμοποιούνται σήμερα. Μια τυπική συσκευή κινητού τηλεφώνου –εξαιρουμένων της μπαταρίας και των αξεσουάρ που συνήθως το συνοδεύουν– περιέχει πολλά σπάνια ορυκτά και πλαστικό, το οποίο φτάνει στο 43% της συσκευής.

Αν υπολογίσει κάποιος ότι οι ετήσιες πωλήσεις συσκευών κινητών τηλεφώνων ανέρχονται σήμερα στα 1,2 δισεκατομμύρια συσκευές με συνολικό βάρος 84.000 τόνων, μη συμπεριλαμβανομένων των μπαταριών τους, τότε θα συμπεράνει ότι εκτός των άλλων υλικών που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή αυτών των συσκευών τα μέταλλα που τυγχάνουν ιδιαίτερου ενδιαφέροντος και περιέχονται σε αυτές τις συσκευές είναι: 84 τόνοι αντιμόνιο (Sb), 7,1 τόνοι βηρύλλιο (Be), 12,1 τόνοι παλλάδιο (Pd) και 0,3 τόνοι λευκόχρυσου (Pt). Τα μέταλλα αυτά βρίσκονται σε περιορισμένες ποσότητες σε συγκεκριμένα μέρη του πλανήτη, όπως η Κίνα, οι ΗΠΑ, η Βολιβία, η Ρωσία και η Νότιος Αφρική.

Επειδή, όμως, ακριβώς, οι πωλήσεις κινητών αυξάνονται, είναι δύσκολο να τις παρακολουθήσει η τεχνολογία και να προλάβει να αντικαταστάσει τα υλικά με άλλα. Άλλωστε, αυτό είναι «δώρον άδωρον», αφού το πρόβλημα είναι η αχόρταγη κατανάλωση που ενοχοποιεί επιπλέον τον ήδη αποκτηνωμένο εκ της γεννήσεώς του πολιτισμό και όχι η ανεύρεση νέων τρόπων για να καλύπτονται ανύπαρκτες ανάγκες. Αν ξαναδούμε προσεκτικότερα τα παραπάνω στοιχεία, το 43% των συσκευών είναι το πλαστικό. Το συγκεκριμένο υλικό, βέβαια, γίνεται από πετρέλαιο. Άρα, αυτοί που φωτογράφησαν την όμορφη λευκή φάλαινα χρησιμοποίησαν μία συσκευή, που σε μεγάλο βαθμό φτιάχτηκε από το πετρέλαιο που σήμερα απειλεί την ίδια και τους συγκατοίκους της στην απέραντη Αρκτική. Τελικά, όπως έγραψε και ο Douglas Adams, «ένα πολύ σημαντικό και λαοφιλές γεγονός, είναι ότι τα πράγματα δεν είναι αυτά που δείχνουν να είναι».

Το ταξίδι της Λευκής Φάλαινας

Η Λευκή Φάλαινα της φωτογραφίας, που ζει κυρίως στην Αρκτική, είναι ένα θηλαστικό που ως είδος σήμερα βρίσκεται υπό σοβαρή απειλή εξαφάνισης. Πολλές φορές, ο άνθρωπος στην πορεία του πάνω στον πλανήτη αντιμετώπισε την ομορφιά της φύσης ως ένας είδος συλλεκτικού αντικειμένου, που θα έπρεπε να εντάξει σε μια ατομική συλλογή ή να την εκθέσει σε ένα μουσείο «φυσικής ιστορίας». Πολλών ειδών ερευνητικά και περιβαλλοντικά πάρκα δημιουργήθηκαν, προκειμένου να μελετήσουν κυρίως κάποια είδη ζωής. Συχνά οι φάλαινες και τα δελφίνια, που παρουσιάζουν εξαιρετική ποικιλία, ανάλογα με το μέρος που ζουν –όπως συμβαίνει και με τους ανθρώπους και όλα τα πλάσματα, ζωικά και φυτικά– αναγκάζονται να μάθουν να διαβιούν σε τέτοια τεχνητά περιβάλλοντα, όπου αποτελούν ένα είδος πειραματόζωων. Οι επιστήμονες συχνά επικαλούνται την ανάγκη να διασώσουν κάποια από αυτά τα είδη, όπου τις κατατάσσουν.

Η επιστήμη, λοιπόν, που όλα τα «σφάζει όλα τα μαχαιρώνει», διαπίστωσε πάλι κάτι που η σοφία της φύσης δεν έκρυψε ποτέ, αυτό που η τυχαιότητα μάς επιτρέπει να μάθουμε, όταν μπορούμε να είμαστε ανοιχτοί στο περιβάλλον μας· ότι οι λευκές φάλαινες, όπως όλα τα είδη φαλαινών και δελφινιών άλλωστε, είναι εξαιρετικά ευφυή πλάσματα, που μάλιστα, όταν βρίσκονται κοντά σε ανθρώπους, δείχνουν διάθεση επικοινωνίας. Μία τέτοια λευκή φάλαινα, ο NOC, σε κατάσταση εγκλεισμού σε ενυδρείο, έχοντας εξοικειωθεί με τους ανθρώπους, θέλησε να επικοινωνήσει μαζί τους και κατάφερε να αλλάξει συχνότητα στη φωνή της (είναι γνωστό ότι οι φάλαινες επικοινωνούν σε τελείως διαφορετικές συχνότητες από την ανθρώπινη φωνή), παράγοντας ήχους, που μιμούνταν όσα άκουγε από τους ανθρώπους που την περιέβαλλαν. Μάλιστα κάποιοι απ’ τους μελετητές αναγνώρισαν και συγκεκριμένες λέξεις. Ο NOC σήμερα δεν είναι στη ζωή, αλλά καταγράφηκαν και κυκλοφορούν στο διαδίκτυο οι ήχοι που έβγαζε. Μοιάζουν με ήχους που θα συνέθεταν ανθρώπινες φωνητικές χορδές κάτω απ’ το νερό. Η Λευκή Φάλαινα, που λέγεται και Μπελούνγκα, συχνά αποκαλείται και «καναρίνι της θάλασσας», μιας και η φωνή της μοιάζει με τιτίβισμα. Είναι νομαδικό ζώο και ζει σε μικρές κοινότητες περίπου δέκα ατόμων.

Κάτι άλλο που οι έρευνες και η μελέτη του DNA ανακάλυψαν είναι ότι τα μεγάλα αυτά θηλαστικά έχουν τον μακρινό τους πρόγονο στη στεριά, που υπήρξε 30-50 εκατομμύρια χρόνια πριν και έμοιαζε με ιπποπόταμο. Λένε μάλιστα ότι οι φάλαινες και οι ιπποπόταμοι μοιράζονται αυτό τον κοινό πρόγονο. «Ευχαριστούμε», για τον κόπο σας, κύριοι γενετιστές, αλλά θα προτιμούσαμε να μας αφήσετε ήσυχους στην δημιουργική μας «άγνοια» και τις φάλαινες στην αδιατάραχτη ησυχία τους. Αξίζει, επίσης, ν’ αναφερθεί πως από τη δεκαετία του ’70 υπάρχει ειδική νομοθετική ρήτρα που απαγορεύει το κυνήγι φαλαινών και ειδικά της λευκής φάλαινας, καθώς απειλείται με εξαφάνιση. Επιτρέπεται μόνο το κυνήγι επιβίωσης απ’ τις απειλούμενες επίσης κοινότητες ιθαγενών του Βόρειου Πόλου. Αυτό που πρώτο μας έρχεται στο μυαλό είναι: μα, δεν χρειάζονται νόμοι· να τους αφήσουμε στην ησυχία τους χρειάζεται. Πώς όμως να αφήσουμε τη φύση στην ησυχία της, όταν διαρκώς, σαν σαρκοβόρα μυρμήγκια, κατατρώμε αχόρταγα ό,τι έχει απομείνει πάνω και μέσα στον πλανήτη αυτό; Με μια σειρά αλυσιδωτών αντιδράσεων, η μία πράξη προκαλεί μια ακόμη, που καταλήγει σε μια μικρή ή μεγάλη καταστροφή. Ζώντας σε ατομικιστικές πολιτισμένες κοινωνίες, περνάμε τις περισσότερες μέρες της ζωής μας, χωρίς να αντιλαμβανόμαστε τις συνέπειες και των πιο απλών πράξεών μας.

Δυστυχώς, τελευταία, όλο και περισσότερες ειδήσεις αναφέρουν αυτοκτονίες φαλαινών, που επιλέγουν μόνες τους να εξοκείλουν σε ακτές, όπως οι 39 από αυτές που επέλεξαν να πεθάνουν σε ακτή της Νέας Ζηλανδίας πρόσφατα. Σίγουρα, η καταστροφή του φυσικού τους κόσμου δεν είναι άσχετη με αυτό το φαινόμενο. Άλλωστε, ταυτόχρονα κυκλοφόρησαν φωτογραφίες μιας ακόμη δολοφονίας φαλαινών από ιαπωνικά φαλαινοθηρικά στην ίδια περιοχή, παρά το ότι το εν λόγω ωκεάνιο τμήμα θεωρείται προστατευόμενο και απαγορεύεται η φαλαινοθηρία. Για άλλη μια φορά ο νόμος βέβαια κάνει απλώς αυτό για το οποίο φτιάχτηκε να κάνει: να προστατεύει τους ισχυρούς. Οι παραβιάσεις των ιαπωνικών φαλαινοθηρικών στις ακτές της Νέας Ζηλανδίας είναι συχνό φαινόμενο.

Προτιμήσαμε, όμως, να κλείσουμε το κείμενο μέσα από τον κόσμο των μύθων που συνοδεύουν τις φάλαινες και τον θαλάσσιο κόσμο τους. Ένας τέτοιος μύθος, που συναντάται σε πολλές παραλλαγές σε όλους τους λαούς της αρκτικής, είναι ο μύθος της Sedna. Η Sedna είναι μία νεαρή γυναίκα, που έγινε μητέρα όλων των πλασμάτων της θάλασσας. Σε γενικές γραμμές ο μύθος λέει ότι ζούσε στην αρχή με την μητέρα και τον πατέρα της στην Αρκτική, πολύ ευχαριστημένη. Ο πατέρας της ήταν καλός κυνηγός και κατάφερνε να παρέχει ικανοποιητικές προμήθειες σε τροφές και ζεστές γούνες στην οικογένειά του. Για αυτό, η Sedna δεν ήθελε να παντρευτεί, παρ’ όλο που πολλοί επίδοξοι γαμπροί έδειξαν ζωηρό ενδιαφέρον. Ώσπου, εμφανίστηκε ένας, που της υποσχέθηκε ότι δε θα της λείψει τίποτε, την πήρε για γυναίκα του και πήγαν να ζήσουν στο νησί του. Δεν έπραξε όμως τίποτε από όσα της υποσχέθηκε, γιατί, όπως της αποκάλυψε μόλις έφτασαν στο νησί, ήταν ένα πουλί που μεταμορφώθηκε σε άνθρωπο, για να την πείσει. Δεν μπορούσε να της προσφέρει παρά μόνο ψάρια, με τα οποία τρεφόταν η Sedna αποκλειστικά. Είχε κουραστεί από τη ζωή της εκεί. Μετά από έναν χρόνο την επισκέφτηκε ο πατέρας της και την είδε δυστυχισμένη. Όταν εκείνη του εξήγησε τι είχε συμβεί, ο πατέρας της σκότωσε το πουλί και ξεκίνησαν το ταξίδι τους, για να επιστρέψουν στην αρχική τους κοινότητα.

Στο δρόμο όμως, τα άλλα πουλιά αποφάσισαν να εκδικηθούν για τον θάνατο του συντρόφου τους. Χτυπώντας τα φτερά τους δυνατά, ξεσήκωσαν μεγάλα κύματα, θέλοντας να γκρεμίσουν τη βάρκα. Ο πατέρας της, επειδή κατάλαβε ότι τα πουλιά είχαν θυμώσει, για να μην αναποδογυρίσουν το καγιάκ, πέταξε την Sedna μέσα στη θάλασσα. Επειδή εκείνη προσπάθησε να κρατηθεί απ’ τη βάρκα, εκείνος της έκοψε ένα-ένα τα δάχτυλα. Από κάθε μια άρθρωση των δακτύλων της γεννήθηκαν και διαφορετικά θαλάσσια πλάσματα: ψάρια, φώκιες, φάλαινες και άλλα. Τελικά, η Sedna βυθίστηκε και έγινε ένα ισχυρό πνεύμα. Το σπίτι της έγινε ο πυθμένας του ωκεανού. Απέμεινε με κεφάλι και κορμό γυναίκας, ενώ το υπόλοιπο σώμα της μετατράπηκε σε ουρά ψαριού. Οι Inuit, που η ζωή τους βασίζεται στο ψάρεμα, προσπαθούν να τα έχουν καλά μαζί της. Όταν σκοτώσουν μία φώκια, της προσφέρουν ένα γλυκό ποτό. Όταν για καιρό δεν πιάνουν ψάρια, ο Σαμάνος τους μεταμορφώνεται σε ψάρι και βουτά στα βάθη του ωκεανού, για να βρει και να κατευνάσει την Sedna. Την χτενίζει και της πλέκει τα μαλλιά. Εκείνη, που δεν έχει δάχτυλα, ευχαριστιέται. Όταν είναι χαρούμενη, επιτρέπει στα ζώα της να προσφερθούν από μόνα τους στους κυνηγούς. Τα ζώα δεν τα πειράζει να προσφέρουν τον εαυτό τους για να παρέχουν τροφή, ρούχα και στέγη στους Inuit, μιας και έτσι κερδίζουν την εύνοια ενός τόσου ισχυρού πνεύματος.

Ένας άλλος μύθος των Inuit λέει ότι στην Saumia, ζούσε ένα γυναικείο πλάσμα, η Inupassaqdjung, που ήταν τόσο ψηλή, όσο και το νησί Kikertaqdjuaq. Συνήθιζε να δρασκελίζει ένα από τα περάσματα, ψάχνοντας για γατόψαρα. Στην πραγματικότητα, αναζητούσε φάλαινες. Όποτε έβλεπε μια, την σήκωνε στην παλάμη της και την μετέφερε στο στόμα της. Κάποια μέρα, ένας Inuit, είχε πιάσει μια φάλαινα και ενώ προσπαθούσε να την σκοτώσει, η γίγαντας ήρθε και τους σήκωσε μαζί· σκάφος, άνθρωπο και φάλαινα. Η φάλαινα είχε εντυπωσιακή ουρά, γεγονός που την διασκέδαζε και την παραπλάνησε. Έτσι η φάλαινα κατάφερε να τους σώσει και, προσγειώθηκαν όλοι μαζί στην ακτή.

Οι κινέζοι έχουν στη μυθολογία τους το κουάν, το πνεύμα της θάλασσας, που έχει τη μορφή μιας φάλαινας. Όταν κάποτε θύμωσε μετατράπηκε σε ένα γιγάντιο πουλί που ξεσήκωσε τρομερές καταιγίδες. Σε λαούς της Ισλανδίας, του Καναδά, της αφρικανικής ηπείρου εμφανίζεται συχνά η παρουσία της στους μύθους.

Απ’ την άλλη, για την Βίβλο η φάλαινα είναι ο Λεβιάθαν, το κακό που ήρθε να τρομοκρατήσει τις καρδιές των ανθρώπων και να τους απειλήσει, σπέρνοντας παντού τον φόβο. Στην στρεβλή ηθική που καλλιέργησε το χριστιανικό δόγμα, λογικό είναι να συνδεθεί ένα τόσο έξυπνο και επικοινωνιακό πλάσμα με το κακό. Για αυτό, την βλέπουμε να καταπίνει τον άπιστο Ιωνά, ώστε να τον αναγκάσει να υποκλιθεί στην θεϊκή εξουσία. Και βέβαια, το πασίγνωστο μυθιστόρημα «Μόμπι Ντικ ή η φάλαινα», περιγράφει την πάλη ανθρώπου και φύσης, αποδίδοντας μέσα από πολλούς συμβολισμούς και φιλοσοφικές σκέψεις τον κόσμο της θάλασσας, το κυνήγι της φάλαινας και την πάλη του άγριου με το πολιτισμένο στοιχείο.

Αν, τελικά, η εξουσία είναι κινούμενη άμμος, τότε η ουσία της αναρχικής θεώρησης είναι το συντροφικό χέρι που απεγκλωβίζει τους αγωνιζόμενους ανθρώπους απ’ την θανατηφόρα παγίδα της. Αναδεικνύει απελευθερωτικές ιδέες και πρακτικές, πλήρως ανταγωνιστικές τόσο με τον κομματικό υπόνομο, όσο και με τις κινηματικές πολιτικολογίες. Εξ άλλου, κατά κανόνα, τα πολιτικά κινήματα, ειδωμένα ιστορικά, μετεξελίσσονται σε προπλάσματα κομματικών μηχανισμών και κρατικοδίαιτα δεκανίκια. Για όσους πάλι, φαντασιώνονται, «ελευθεριακή» βιομηχανία μέσα απ’ την κολεκτιβιστική κολυμπήθρα του αναρχοσυνδικαλιστικού τους Σιλωάμ, ας τους αφήσουμε στην πλάνη του πολιτικού -ισμού που επέλεξαν να υπηρετούν. Ο καθένας έχει τον δημόσιο λόγο του και κρίνεται γι’ αυτόν απ’ την αγωνιζόμενη κοινωνία. Για εμάς, η συνολική απελευθέρωση ανθρώπου και φύσης είναι μια προοπτική εχθρική απέναντι στο κράτος, τον πολιτισμό και την πολιτική. Δεν παζαρεύει καλύτερες συνθήκες σκλαβιάς, δεν αναζητά «προλεταριακές πρωτοπορίες», δεν θεσμοθετεί, ούτε χειραγωγεί τους απελευθερωτικούς αγώνες. Αντιθέτως, προβάλει το αυθόρμητο, το ανεξέλεγκτο, το σύμφυτο με το δώρο της ζωής.

σύντροφοι για την Αναρχική απελευθερωτική δράση

Υποσημείωση: Μα, δεν είναι παντελώς φαιδρό και εξοργιστικό να ομιλούν οι σφαγείς ανθρώπων και φύσης για ανθρώπινα δικαιώματα; Πιο λογικό θα μας φαινόταν να καλούσαν σε ημερίδα οι αδέσποτες γάτες για τα δικαιώματα των απανταχού αρουραίων.

Σχετικά βιβλία και διαδικτυακές πηγές:
Για τις ενεργειακές συμφωνίες και τις τηλεπικοινωνίες:
http://www.bloomberg.com/news/2014-01-02/exxon-s-russia-ambitions-show-drilling-trumps-obama-putin-spats.html
http://energia.gr/article.asp?art_id=66464
http://www.bloomberg.com/news/2013-10-02/alaska-hunts-oil-as-arctic-damage-shows-most-change-from-climate.html
http://topics.bloomberg.com/arctic-ocean/
http://energia.gr/article.asp?art_id=66464
http://www.bianatt.gr/contents_gr.asp?id=105
Εντουάρντο Γκαλεάνο, Οι ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής.

Πηγές για τη Λευκή Φάλαινα:
http://en.wikipedia.org/wiki/Beluga_whale
Ζακ-Υβ Κουστώ, Τα μυστικά της θάλασσας: η φάλαινα.

Πηγές για τους μύθους και λογοτεχνία:
Moore Charles. 1986. Keeveeok, Awake! Edmonton: Ring House Gallery. p. 9-10
Bulletin American Museum of Natural History. [Vol. XV, 1901] Boas, Eskimo of Baffin Land and Hudson Bay
http://www.worldtrans.org/creators/whale/myths0.html
Herman Melville, Μόμπι Ντίκ ή η φάλαινα.
Douglas Adams, Γυρίζοντας τον Γαλαξία με ωτοστόπ.

Anarchy press gr