ΜΙΑ ΓΛΩΣΣΑ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ ΣΚΕΨΗ

Εισαγωγή

Oι ΠΙΡΑΧΑ είναι μια φυλή που ζει δίπλα και γύρω από τον ποταμό Maici στη ΒΑ Βραζιλία και είναι γνωστή από τα τέλη του 19ου αιώνα¹. Το 2000 αριθμούσε 360 μέλη (το 1979 μετρήθηκαν 107 άτομα), αριθμός πολύ μικρότερος από άλλες περιόδους. Οι ίδιο αυτο-αποκαλούνται hiaitsiihi (οι «ίσιοι», οι «σωστοί»). Η γλώσσα τους δεν έχει αριθμούς ή εξαρτημένες προτάσεις. Την αποκαλούν apaitsiiso (αυτό που βγαίνει από το κεφάλι). Πολλές φορές προσπάθησαν γλωσσολόγοι να ερμηνεύσουν και να βάλουν σε καλούπια τη γλώσσα τους, αλλά είναι κάτι που φαντάζει δύσκολο². Οι Πιραχά συνεννοούνται ακόμα και με το κλάμα ή με σφυρίγματα, ή ακόμα και μιλώντας ενώ τρώνε. Η αίσθηση του χρόνου που έχουν βασίζεται στην ξηρή και τη βροχερή εποχή, με βάση αυτό οργανώνονται. Δεν χρησιμοποιούν καμμία λέξη για να περιγράψουν χρώματα. Χρησιμοποιούν μόνο 3 αντωνυμίες. Αξιοσημείωτο είναι ότι δίνουν ονόματα στα έμβρυα πριν καν γεννηθούν.

Αυτό, όμως, που μπερδεύει πιο πολύ απ’ όλα τους γλωσσολόγους είναι η έλλειψη εξαρτημένων προτάσεων. Αντί να πούνε π.χ. «όταν θα ’χω τελειώσει το φαΐ, θα ήθελα να μιλήσω μαζί σου», λένε «τελειώνω το φαΐ, μιλάω μαζί σου».

Θεωρούνται πολύ ειρηνικοί, έχουν ελάχιστη επαφή με τον πολιτισμό, η οποία περιορίζεται στη χρήση κάποιων εργαλείων. Βέβαια, κατά καιρούς έχουν αναφερθεί συμπλοκές με άλλους ιθαγενείς ή λευκούς ντόπιους.

Η κύρια ασχολία τους είναι το κυνήγι και η συλλογή τροφών. Από τις καρύδες, τις οποίες ανταλλάσσουν με ντόπιους, παίρνουν ρούχα, εργαλεία, αλεύρι κ.ά.

Στο παρακάτω κείμενο, αναπτύσσεται μια προβληματική σχετικά με τη γλώσσα τους, που ανατρέπει τις περισπούδαστες αναλύσεις διαφόρων επιστημόνων.

Oι Πιραχά  έχουν μια ασυνήθιστη γλώσσα και είναι μια από τις πολλές ζωντανές αποδείξεις ότι η θεωρία του Noam Chomsky, «ότι η γλώσσα μας είναι το αποτέλεσμα της εξέλιξης ενός γενετικά καθορισμένου προγράμματος», είναι λάθος.

Ποια είναι η δομή της γλώσσας γενικά; Σύμφωνα με τον Τσόμσκυ, ένα μωρό μπορεί να έχει ένα μεγάλο σώμα της γνώσης, και χρειάζεται μόνο να μάθει τα ιδιότυπα χαρακτηριστικά της γλώσσας ή των γλωσσών στις οποίες εκτίθεται. Γιατί ήταν αδύνατο για κάποια μωρά να μάθουν να μιλάνε (παραπάνω από μερικές λέξεις), όταν τα βρήκαν σε μια ορισμένη ηλικία; Αν η θεωρία μιας οικουμενικής γραμματικής ήταν αληθινή (και το ψευδές συμπέρασμα, στο οποίο βασίζεται, ότι οι εγκέφαλοί μας είναι γενετικά προκαθορισμένοι), τότε αυτά τα μωρά θα έπρεπε να μπορούν να μάθουν να μιλάνε τουλάχιστον στο βασικό επίπεδο γραμματικής που, σύμφωνα με τον Τσόμσκυ, είναι κοινό σε όλη την ανθρωπότητα. Αλλά δεν το κάνουν αυτό. Αν δεν εκτεθούν σε κάποια γλώσσα στα πρώτα χρόνια της ζωής τους, τα παιδιά θα μπορέσουν μόνο να μάθουν κάποιες λέξεις και καθόλου γραμματική. Θα επικοινωνούν σαν τους λύκους (αν μεγαλώσουν ανάμεσα σε λύκους) ή σαν πίθηκοι (αν μεγαλώσουν ανάμεσα σε πίθηκους). Το ενδιαφέρον σχετικά με τη θεωρία του Τσόμσκυ για την οικουμενική γραμματική είναι ότι βασίζεται σε έναν άγγλο φιλόσοφο που ονομάζεται Roger Bacon, που έζησε κατά τον 13ο αιώνα, και στην παρατήρησή του ότι όλες οι γλώσσες χτίζονται πάνω σε μια κοινή υποβόσκουσα γραμματική και αγνοεί όλες τις μετέπειτα παρατηρήσεις πάνω στην ποικιλία της δομής στις γλώσσες των ανθρώπων.