Παραμύθι χωρίς τέλος: Οι διαστάσεις του ευρωπαϊσμού ανά τους αιώνες

Ποιές είναι οι διαστάσεις, που συνθέτουν τη σύγχρονη Ευρώπη; Ποιες συνθήκες του παρελθόντος την ανήγαγαν σε ιστορική αναγκαιότητα; Τα ερωτήματα αυτά δεν είναι δυνατό να εξαντληθούν σε ένα σύντομο κείμενο σαν αυτό. Ωστόσο, μπορούμε να θίξουμε έστω κάποιες βασικές παραμέτρους, που επηρέασαν και συνεχίζουν να επηρεάζουν τα στοιχεία εκείνα που συνθέτουν την σύγχρονη αντίληψη για την Ευρώπη.

Η έννοιά της είναι ετεροκαθοριζόμενη, καθώς προέκυψε κυρίως ως σχέση με τον ισλαμικό κόσμο. Εμφανίζεται ουσιαστικά τον 7ο αι., ταυτόχρονα με την εμφάνιση, δηλαδή, του Ισλάμ ως ενοποιητικής δύναμης της Ανατολής. Οπότε, η Ευρώπη προσδιορίζεται ως Δύση. Αντίστοιχες δυνάμεις, βέβαια, είχαν προκύψει ήδη στην αρχαιότητα (με τους περσικούς πολέμους για παράδειγμα), αλλά η γεωγραφική και νοηματική της διάσταση, όπως νοείται σήμερα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι γεννιέται με το αντίβαρο της Ανατολής. Στην αρχαιότητα, μάλιστα, ως τα ρωμαϊκά χρόνια, υπήρχε κυρίως ο διαχωρισμός στον άξονα Βορρά-Νότου. Η θρησκεία και κυρίως τα πολιτιστικά στοιχεία διαμόρφωσαν την ευρωπαϊκή ιδέα από τον Μεσαίωνα και δώθε.