Η δημιουργία και καταγωγή του πρώτου Σοβιέτ
Η γέννηση του πρώτου Σοβιέτ έγινε σε κλειστό κύκλο, μακρυά απ’ τη δημοσιότητα. Κανένα κόμμα δεν προώθησε αυτή τη δημιουργία. Ήταν αποτέλεσμα αυθόρμητης δράσης, μακριά από κόμματα και παρατάξεις.
Ποιοι και γιατί δημιούργησαν το πρώτο Σοβιέτ; Όλα ξεκίνησαν λίγες μέρες μετά την 9η Γενάρη. Η γενική απεργία κρατούσε αρκετές μέρες και οι εργάτες είχαν πρόβλημα με τις προμήθειες. Ο Βολίν ήταν ένας επαναστάτης που είχε διαβάσει την αίτηση που θα έδιναν στον τσάρο την 9η Γενάρη στις συνελεύσεις που γίνονταν για την ενημέρωση του λαού.
Ο Νοσάρ δικαστικός κλητήρας που είχε σχέσεις με αντιφρονούντες αστούς φιλελεύθερους, τον είχε δει εκεί, διέκρινε πως δεν ανήκε σε κανένα κόμμα και του πρότεινε να δώσει σημαντικά ποσά για να μοιραστούν δίκαια στους εργάτες. Ο Βολίν δέχθηκε. Λίγες μέρες αργότερα, η απεργία έληξε.
Τότε ορθώθηκε ένα σοβαρό ερώτημα: «Πώς και με ποιο τρόπο θα συνεχίσουμε τη δράση μας;»
Κάποιο από κείνα τα βράδια, όπου είχαν μαζευτεί, όπως συνήθως, σπίτι του κάμποσοι εργάτες -μαζί κι ο Νοσάρ-, ξεπήδησε η ιδέα να δημιουργηθεί μια μόνιμη εργατική οργάνωση: κάτι σαν επιτροπή ή, μάλλον, συμβούλιο που θα παρακολουθούσε την εξέλιξη των γεγονότων, θα χρησίμευε σα σύνδεσμος ανάμεσα σ’ όλους τους εργάτες, θα τους ενημέρωνε για την κατάσταση, και θα μπορούσε, με την πρώτη ευκαιρία, να συγκεντρώσει γύρω τους τις επαναστατικές εργατικές δυνάμεις.
Το πρώτο Σοβιέτ ονομάστηκε συμβούλιο (σοβιέτ εργατών αντιπροσώπων). Οι εργάτες πρότειναν στον Βολίν την προεδρεία. Ο Βολίν αρνήθηκε πρώτον γιατί πίστευε πως οι εργάτες έπρεπε να πάρουν το μέλλον στα χέρια τους και δεύτερον γιατί δεν ήταν καν εργάτης. Οι εργάτες στράφηκαν προς τον Νοσάρ. Αυτός δέχθηκε κι έγινε ο πρόεδρος του πρώτου Σοβιέτ.
Ύστερα από λίγο καιρό το σοβιέτ της Αγ. Πετρούπολης έγινε τεράστιο, ο αριθμός των μελών επιβλητικός. Τις πρώτες βδομάδες συνεδρίαζαν τακτικά. Έβγαλαν και τα Νέα (Ισβέστια) του Σοβιέτ εργατών αντιπροσώπων. Λίγο αργότερα το 1ο Σοβιέτ κυνηγημένο απ’ την κυβέρνηση αναγκάστηκε σχεδόν να σταματήσει. Στη Γενική Απεργία του Οκτώβρη του 1905, το σοβιέτ ξαναοργανώθηκε και έλαβε ενεργά μέρος στην απεργία. Από εκείνη τη στιγμή έγινε ευρέως γνωστή η ύπαρξή του. Ανάλογα σοβιέτ δημιουργήθηκαν και σε άλλες πόλεις όμως η κυβέρνηση τα ανακάλυψε και τα διέλυσε γρήγορα.
Δυστυχώς όμως οι σοσιαλδημοκράτες κατάφεραν να αρπάξουν σημαντικά πόστα στα σοβιέτ. Ο Τρότσκυ κατάφερε να γίνει γραμματέας και μόλις συνελήφθη ο Νοσάρ έγινε πρόεδρος.
Η γενική απεργία του Οκτώβρη 1905
Μετά την ήττα της Ρωσίας απ’ την Ιαπωνία την άνοιξη του 1905, ο τσαρισμός άρχισε να χάνει συνεχώς έδαφος, ενώ οι επαναστατικές δυνάμεις άρχισαν να αναπτύσσονται. Σχεδιασμένη καιρό πριν, ξέσπασε η γενική απεργία. Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Στις 17 Οκτώβρη ο τσάρος έβγαλε ένα μανιφέστο, το οποίο πρότεινε τη δημιουργία της «Δούμας του κράτους» κάτι σαν συμβουλευτική δημοκρατία.
Στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση είχε δύο στόχους:
Αφ’ ενός να δείξει στο εξωτερικό πως η επανάσταση σταμάτησε για να τους δώσουν δάνειο για τα πλήγματα του πολέμου και αφετέρου να ξεγελάσουν τον κόσμο. Πέτυχε και τους δύο στόχους.
Η απεργία σταμάτησε και η εντύπωση στο εξωτερικό ήταν εντελώς ευνοϊκή. Αυτή η πράξη δε ξεγέλασε τα επαναστατικά κόμματα. Έκριναν όμως πως δεν ήταν έτοιμα να προχωρήσουν στην επανάσταση, και ήθελαν να δείξουν πως η κυβέρνηση θα αθετήσει πάλι τις υποσχέσεις της.
Μετά το μανιφέστο της 17 Οκτώβρη που παραχωρούσε κάποια ελευθερία λόγου πήραν μέρος στις εκλογές για τη σύνταξη της Δούμας τα εξής κόμματα: Ένωση του ρωσικού λαού, που συμμετείχαν οι αμετανόητοι μοναρχικοί. Το οκτωβριανό κόμμα που συγκεντρώθηκαν γύρω του λιγότερο φανατισμένοι μοναρχικοί. Το κόμμα της ελευθερίας του λαού που είχε και τη μεγαλύτερη απήχηση. Αυτό πρότεινε συνταγματικό σύστημα που θα έβαζε τέλος στον απολυταρχισμό. Στην άκρα αριστερά βρίσκονταν το σοσιαλδημοκρατικό και το σοσιαλεπαναστατικό κόμμα. Δε χρειάζεται να πούμε πως τα δύο τελευταία κόμματα αντιπροσώπευαν τους εργάτες και τους αγρότες.
Το σημαντικότερο πρόβλημα της εποχής ήταν το αγροτικό. Τρεις λύσεις παρουσιάζονται.
- Το κόμμα της ελευθερίας του λαού πρότεινε μερική απαλλοτρίωση εδαφών που η αποπληρωμή θα γινόταν σταδιακά απ’ τους αγρότες.
- Το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα πρότεινε απαλλοτρίωση χωρίς αποζημίωση και η γη θα παρέμενε στην ιδιοκτησία του Κράτους.
- Το σοσιαλεπαναστατικό κόμμα πρότεινε πλήρη κατάσχεση ιδιωτικών εδαφών τα οποία θα δίνονταν στις κοινότητες με τον έλεγχο του κράτους.
Η ιδεολογική τοποθέτηση των κομμάτων της άκρας αριστεράς
Στους κόλπους του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος εκδηλώθηκαν δύο ρεύματα. Το ένα πίστευε πως έπρεπε να εγκαθιδρύσουν αστική δημοκρατία για ν’ ανοίξουν οι πόρτες για γρήγορη καπιταλιστική ανάπτυξη που θα διευκόλυνε για τον αυριανό σοσιαλισμό. Κύριοι εκφραστές: Πλεχάνοφ, Μάρτοφ κ.ά.
Το άλλο πίστευε στον άμεσο αγώνα ενάντια στον καπιταλισμό και την κατάκτηση της εξουσίας. Κύριος εμπνευστής ο Λένιν. Το οριστικό σχίσμα έγινε το 1903 στο συνέδριο του Λονδίνου. Εκεί οι υποστηριχτές του Λένιν ήταν περισσότεροι και ονομάστηκαν μπολσεβίκοι που σημαίνει πλειοψηφικοί. Οι υπόλοιποι ονομάστηκαν Μενσεβίκοι που σημαίνει μειοψηφικοί. Το σοσιαλεπαναστατικό κόμμα έχει κι αυτό δύο ξεχωριστά κόμματα, που χωρίστηκαν ανάλογα με το σοσιαλδημοκρατικό. Μετά τη νίκη του ’17 οι Μπολσεβίκοι πήραν την εξουσία και δημιούργησαν το Κομμουνιστικό Κόμμα.
Χαρακτήρισαν αντεπαναστάτες τους Μενσεβίκους και τους συνέτριψαν. Ανάλογα έπραξαν και με την αντίστοιχη ομάδα των σοσιαλεπαναστατών (της δεξιάς). Με την ομάδα της αριστεράς στην αρχή συνεργάστηκαν αλλά αργότερα τους κήρυξαν εκτός νόμου και τους διέλυσαν. Ανάλογα έπραξαν και με τους αναρχικούς που τους δυσκόλεψαν ιδιαίτερα.
Η περίοδος 1906 – 1917
Δεν έγινε τίποτα αξιόλογο από επαναστατικής σκοπιάς σ’ αυτό το διάστημα. Ήταν το μεγάλο διάλειμμα πριν την έκρηξη. Το σημαντικότερο στοιχείο της περιόδου ήταν οι συνεδριάσεις της Δούμας. Η Δούμα άρχισε να συνεδριάζει το Μάη του 1906. Πρώτος πρόεδρος ήταν ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Μόσχας Μουρόμτζεφ. Η Δούμα προσπάθησε να επιβληθεί σαν νομοθετικό όργανο. Η κυβέρνηση ήθελε να την αποδυναμώσει, να την κάνει υποχείριό της. Ήταν πολύ επαναστατική για τα τσαρικά δεδομένα. Η κυβέρνηση έκρινε πως έχοντας υπό τον έλεγχό της στρατό και αστυνομία θα μπορούσε να καταργήσει την Δούμα. Έτσι έπραξε. Το καλοκαίρι του 1906 η Δούμα διαλύθηκε με επίσημο διάταγμα. Ο κόσμος δεν αντέδρασε, πλην ελάχιστων περιπτώσεων. Όλοι οι βουλευτές έσκυψαν το κεφάλι. Μόνο ο Ονίπκο δεν το έβαλε κάτω. Αυτός ήταν που κίνησε την εξέγερση της Κρονστάνδης, το καλοκαίρι του 1906. Μετά την πρώτη Δούμα, ήρθε η δεύτερη, η τρίτη, η τέταρτη. Όλες υποταγμένες στο καθεστώς. Έγιναν όργανο της κυβέρνησης.
Σχετικά με μεταρρυθμιστικούς – ωφέλιμους νόμους η Δούμα δεν έκανε απολύτως τίποτα. Αυτή η περίοδος ήταν ένα γόνιμο «πειραματικό μάθημα» για τον κόσμο της Ρωσίας. Δύο παράλληλες πορείες χαρακτηρίζουν την περίοδο αυτή. Απ’ τη μία ο γρήγορος εκφυλισμός του τσαρικού συστήματος και απ’ την άλλη η ραγδαία αντιτσαρική συνειδητοποίηση του κόσμου. Με αυτή τη διάθεση προχώρησαν οι Ρώσοι στην έκρηξη του 1917.
1917: Η έκρηξη. Τελική σύγκρουση τσαρισμού – επανάστασης
Το 1914 ξεσπά πόλεμος. Τα τσαρικό καθεστώς κατορθώνει να αναθερμάνει ιδεολογίες όπως ο εθνικισμός, ο σωβινισμός κ.ά. Με αυτό τον τρόπο οδήγησε τον κόσμο σαν κοπάδι στη σφαγή. Όμως πολλά ακούγονται. Λένε πως μετά τον πόλεμο έπρεπε να κερδίσουν αυτά που τους ανήκουν, πως θα κρατήσουν τα όπλα για κάθε ενδεχόμενο. Πίστευαν όμως πως θα κερδίσουν τον πόλεμο. Στην αρχή είχαν κάποιες επιτυχίες. Αργότερα όμως η Ρωσία άρχισε να έχει σημαντικές απώλειες. Πολλές ήττες της παρέμειναν ανεξιχνίαστες και πολλοί μίλησαν για προδοσία της Αυλής. Η Αυλή δεν έδειξε να ανησυχεί. Πήρε κάποια μέτρα εντελώς αδέξια και καθυστερημένα. Ο Νικόλαος Β. ανέλαβε την αρχηγία του στρατού για να αναπτερώσει το ηθικό των φαντάρων. Όμως η σήψη εξαπλωνόταν όλο και πιο γρήγορα. Βλέποντας αυτή την κατάσταση, οι φιλελεύθεροι κύκλοι οργάνωναν τη μια συνομωσία μετά την άλλη. Η αρχή έγινε με τη δολοφονία του Ρασπούτιν. Τέτοια ήταν η κατάσταση όταν ξέσπασε η έκρηξη το Φλεβάρη του 1917.
«Τα αίτια της δεν πρέπει ν’ αναζητηθούν τόσο στα στρατιωτικά γεγονότα, ούτε στους ψιθύρους για τη στάση και την προδοσία της Αυλής, ούτε καν στην προσωπική ανικανότητα και αντιδημοτικότητα του τσάρου».
Αυτό που έσπρωξε τις λαϊκές μάζες στην απελπισία, η σταγόνα που έκανε το ποτήρι να ξεχειλίσει, ήταν κυρίως η πλήρης αποδιοργάνωση της οικονομικής ζωής -αν όχι της ζωής γενικά- στο εσωτερικό της χώρας. «Η αποδιοργάνωση έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις», ομολογούσε ο υπουργός Κριβοτσέιν μιλώντας για τη διοίκηση κι όλες τις κρατικές υπηρεσίες, «που θα ’λεγε κανείς ότι βρισκόμαστε σε φρενοκομείο». Σ’ αυτό λοιπόν τον τομέα η ανικανότητα της τσαρικής κυβέρνησης και τα καταστρεπτικά επακόλουθα των ενεργειών της επιβάλανε στις μάζες να δράσουν γρήγορα κι αποφασιστικά».
«Το Γενάρη του 1917 η κατάσταση έγινε ανυπόφορη. Το οικονομικό χάος, η αθλιότητα του εργαζόμενου πληθυσμού, η κοινωνική αποδιοργάνωση, πήραν τέτοιες διαστάσεις που οι κάτοικοι μερικών μεγάλων πόλεων – και προπάντων της Πετρούπολης – άρχισαν να στερούνται όχι μονάχα τα καύσιμα, τα ρούχα, το κρέας, το βούτυρο, τη ζάχαρη κτλ., αλλά ακόμη και το ψωμί.
Μέσα στο Φλεβάρη η κατάσταση χειροτέρεψε ακόμη περισσότερο. Παρ’ όλες τις προσπάθειες της Δούμας, των «ζέμστβος», των δήμων, των Επιτροπών και Ενώσεων, όχι μονάχα ο πληθυσμός των πόλεων έφτανε στα πρόθυρα του λιμού, αλλά και ο ανεφοδιασμός του στρατού έγινε προβληματικός. Ταυτόχρονα, οι στρατιωτικές αποτυχίες φαινόντουσαν να παίρνουν τις διαστάσεις πανωλεθρίας.
Στα τέλη του Φλεβάρη, ήταν ολοκληρωτικά και οριστικά αδύνατο για τη χώρα, από υλική και ηθική άποψη, να συνεχίσει τον πόλεμο. Κι ήταν ολοκληρωτικά κι οριστικά αδύνατο για τον εργαζόμενο πληθυσμό των πόλεων να βρει τρόφιμα».
Ο τσαρισμός αρνιόταν να αναγνωρίσει την κατάσταση. Αντί να βρει κάποιο αντίδοτο γυρνούσε πάντα στην καταστολή και στην τρομοκρατία. Στις 24 Φλεβάρη στην Πετρούπολη ξέσπασαν ταραχές. Την επόμενη μέρα η κατάσταση οξύνθηκε. Οι εργάτες νιώθοντας αλληλέγγυοι με όλη την υπόλοιπη χώρα προχώρησαν σε θορυβώδεις διαδηλώσεις και αρνιόντουσαν να διαλυθούν. Η κυβέρνηση έστειλε εναντίον τους έφιππα τμήματα. Όμως οι στρατιώτες δεν χρησιμοποίησαν τα όπλα τους. Πολλοί απ’ αυτούς μάλιστα κατέβηκαν απ’ τα άλογά τους, και έδωσαν τα όπλα τους στους πολίτες. Στις 26 Φλεβάρη ένα ακόμη γεγονός ήρθε να προστεθεί. Η διάλυση της Δούμας. Ήταν το σύνθημα για να περάσουν σε μια αποφασιστική δράση. Οι διαδηλώσεις μετατράπηκαν σε εξέγερση. Οι δρόμοι γέμισαν οδοφράγματα. Πυρπολήθηκαν αστυνομικά τμήματα και το Δικαστικό Μέγαρο. Η κυβέρνηση εξαπέλυσε επίθεση με τις αστυνομικές Δυνάμεις μιας και δε μπορούσε να στηριχτεί στο στρατό. Οι αστυνομικοί κατέλαβαν στρατηγικά σημεία και άρχισαν ολική επίθεση εναντίων των εξεγερμένων. Όλη τη μέρα της 26ης Φλεβάρη οι μάχες ήταν σκληρές. Σε πολλά μέρη η αστυνομία απωθήθηκε. Σε άλλα οι αστυνομικές δυνάμεις αντιστέκονταν με λύσσα. Τα καταλυτικά γεγονότα έλαβαν χώρα στις 27 Φεβρουαρίου. Απ’ το πρωί ολόκληρα συντάγματα φρουράς στασίασαν, βγήκαν στους δρόμους με το όπλο στο χέρι, επιτέθηκαν στην αστυνομία και τους κατατρόπωσαν. Στην πλατεία Ζναμένσκαγια ήταν συγκεντρωμένο πλήθος ιδιαίτερα αποφασισμένο και μερικώς εξοπλισμένο. Η κυβέρνηση έστειλε εναντίον τους έφιππα συντάγματα της Αυτοκρατορικής φρουράς, καθώς και πεζούς και έφιππους αστυνομικούς. Μετά τις συνηθισμένες απειλές ο αξιωματικός της αστυνομίας διέταξε τους μπάτσους να πυροβολήσουν. Τότε έγινε το εξής παράδοξο. Ο αξιωματικός του στρατού διέταξε τους φαντάρους να επιτεθούν στην αστυνομία. Μέσα σε λίγα λεπτά οι αστυνομικές δυνάμεις κατατροπώθηκαν. Ο τσαρισμός δεν διέθετε πια ένοπλη δύναμη. Ο πληθυσμός ήταν ελεύθερος. Σχηματίστηκε μια προσωρινή κυβέρνηση με εξέχοντα μέλη της Δούμας. Ο τσάρος αναγκάστηκε να υπογράψει την παραίτηση του στις 2 Μαρτίου. Για μια ακόμα φορά η δράση του κόσμου ήταν αυθόρμητη και δεν καθοδηγήθηκε ούτε οργανώθηκε από κανένα κόμμα.
«Όλες οι συντηρητικές ή μετριοπαθείς κυβερνήσεις, που διαδέχτηκαν η μία την άλλη απ’ το Φλεβάρη μέχρι τον Οχτώβρη του 1917, απόδειξαν την ανικανότητά τους να λύσουν, μέσα στις δοσμένες συνθήκες, τα εξαιρετικά σοβαρά και φλέγοντα προβλήματα που έθετε η Επανάσταση στη χώρα: αυτός ήταν ο κυριότερος λόγος που η χώρα γκρέμισε διαδοχικά, μέσα στο σύντομο διάστημα οχτώ μηνών, τη συντηρητική αστική κυβέρνηση συνταγματικής κατεύθυνσης, την αστική δημοκρατία και, τέλος, τη μετριοπαθή σοσιαλιστική εξουσία.
Δύο γεγονότα κυρίως σημάδεψαν αυτή την ανικανότητα: α) η αδυναμία της χώρας να συνεχίσει τον πόλεμο και των κυβερνήσεων αυτών να τον σταματήσουν· β) η επείγουσα ανάγκη που έβλεπε η χώρα για τη σύγκληση της Συντακτικής Συνέλευσης και η αδυναμία αυτών των κυβερνήσεων να την πραγματοποιήσουν.
Η ρωμαλέα προπαγάνδα της άκρας αριστεράς για το άμεσο σταμάτημα του πολέμου, για τη γρήγορη σύγκληση της Συντακτικής και για την ακέραιη κοινωνική Επανάσταση σαν μόνο μέσο σωτηρίας, ενθάρρυνε αυτή την κεραυνοβόλα πορεία της Επανάστασης.
Έτσι η ρώσικη Επανάσταση, που ξέσπασε στα τέλη Φλεβάρη του 1917, ξεπέρασε γρήγορα τις φάσεις μιας αστικής πολιτικής επανάστασης: τη δημοκρατική και τη μετριοπαθή σοσιαλιστική.
Τον Οχτώβρη ο δρόμος είχε ξεκαθαριστεί απ’ όλα τα εμπόδια, η Επανάσταση τοποθετήθηκε ουσιαστικά και οριστικά στο πεδίο της κοινωνικής Επανάστασης. Και ήταν απόλυτα φυσικό και λογικό που, μετά τη χρεοκοπία όλων των μετριοπαθών κυβερνήσεων και πολιτικών κομμάτων, οι εργαζόμενες μάζες στράφηκαν προς το τελευταίο κόμμα που υπήρχε, το μόνο που έμενε όρθιο, το μόνο που αντιμετώπιζε χωρίς φόβο την κοινωνική Επανάσταση, το μόνο που υποσχόταν —αν έφτανε στην εξουσία— μία γρήγορη κι εύκολη επίλυση όλων των προβλημάτων: το Μπολσεβίκικο κόμμα.
Το αναρχικό κίνημα, ας το επαναλάβουμε, ήταν ακόμη πολύ αδύναμο για να έχει μια άμεση και συγκεκριμένη επιρροή πάνω στα γεγονότα. Και το συνδικαλιστικό κίνημα ήταν ανύπαρκτο.
Από κοινωνική άποψη, η κατάσταση παρουσιαζόταν έτσι:
Υπήρχαν τρία θεμελιώδη στοιχεία: α) η μπουρζουαζία, β) η εργατική τάξη, γ) το μπολσεβίκικο κόμμα, που έπαιρνε πόζα μαχητική και «πρωτοποριακή».
Η μπουρζουαζία, το ’χουμε ήδη πει, ήταν ανίσχυρη. Το μπολσεβίκικο κόμμα δε συνάντησε πολλές δυσκολίες για να τη συντρίψει.
Η εργατική τάξη ήταν κι αυτή αδύναμη. Ανοργάνωτη (με την πραγματική έννοια του όρου οργάνωση), άπειρη και, στο βάθος, χωρίς συνείδηση του αληθινού της καθήκοντος, δεν κατόρθωσε να δράσει αμέσως από μόνη της, για δικό της λογαριασμό. Εμπιστεύτηκε τις τύχες της στο μπολσεβίκικο κόμμα, που πήρε κάτω απ’ τον έλεγχο του κάθε δράση.
Ας προσθέσουμε μια σημείωση που, βέβαια, προτρέχει κάπως απ’ τα γεγονότα, αλλά θα επιτρέψει στον αναγνώστη να τα παρακολουθήσει και να τα κατανοήσει καλύτερα.
Η ανεπάρκεια αυτή της ρώσικης εργατικής τάξης στην αρχή της Επανάστασης θ’ αποδειχθεί μοιραία για την εξέλιξη των γεγονότων και για ολόκληρη την Επανάσταση. (Έχουμε κιόλας μιλήσει γι’ αυτό το επιζήμιο «παθητικό» της αποτυχημένης Επανάστασης του 1905-6: η εργατική τάξη δεν κατέκτησε το δικαίωμα της οργάνωσης, παρέμεινε κατατεμαχισμένη. Το 1917 θα δοκίμαζε τις συνέπειες).
Το μπολσεβίκικο κόμμα, όπως είπαμε, πήρε κάτω απ’ τον έλεγχο του κάθε δράση. Αντί όμως, απλούστατα, να συμπαρασταθεί στους εργαζόμενους στις προσπάθειές τους να ολοκληρώσουν την Επανάσταση και να χειραφετηθούν, αντί να τους βοηθήσει στην πάλη τους, ένα ρόλο που του έδιναν οι εργάτες στο μυαλό τους, που θα έπρεπε να είναι ο ρόλος όλων των ειλικρινών επαναστατών και που δεν απαιτεί καθόλου την κατάληψη ή την άσκηση της «πολιτικής εξουσίας» -αντί να παίξει αυτό το ρόλο, το μπολσεβίκικο κόμμα, μόλις βρέθηκε στην εξουσία, εγκαταστάθηκε σαν απόλυτος κυρίαρχος, γρήγορα διαφθάρηκε, οργανώθηκε σα νέα προνομιούχα κάστα και, στη συνέχεια, συνέτριψε και υποδούλωσε την εργατική τάξη για να την εκμεταλλευθεί, με νέες μορφές, για δικό της λογαριασμό.
Έτσι, ολόκληρη η Επανάσταση θ’ αλλοιωθεί, θα παρεκτραπεί, θα βγει απ’ το δρόμο της. Γιατί, όταν οι λαϊκές μάζες θα καταλάβουν το σφάλμα και τον κίνδυνο, θα είναι πολύ αργά. Οι νέοι αφέντες θα έχουν εδραιωθεί στέρεα, διαθέτοντας επαρκείς υλικές, διοικητικές, στρατιωτικές κι αστυνομικές δυνάμεις, και μετά από μία σύγκρουση μαζί τους —σύγκρουση λυσσαλέα μα άνιση, που θα κρατήσει τρία περίπου χρόνια και θα μείνει για πολύ καιρό σχεδόν άγνωστη έξω απ’ τη Ρωσία— ο λαός θα υποκύψει. Η αληθινή Επανάσταση, που φέρνει τη χειραφέτηση, για μία ακόμη φορά καταπνίγηκε απ’ τους ίδιους τους “Επαναστάτες”».
…για την Κοινωνική Αφύπνιση
Πηγή: Βσέβολοντ Μιχαήλοβιτς Έϊχενμπάουμ (Βολίν), Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, έκδ. Διεθνής Βιβλιοθήκη.