ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΤΑ ΞΙΦΗ, ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΔΩΣΟΥΜΕ Η ΕΞΟΥΣΙΑ…

«Την επομένη ενός θανάτου σε μια οικογένεια, της κήρυξης ενός πολέμου σε ένα έθνος, το πεδίο των σκέψεων και των στοχασμών μας σίγουρα μετατοπίζεται, αλλά δεν παύουμε να είμαστε σε θέση να ανακαλούμε στην μνήμη εικόνες από τις προηγούμενες ημέρες και να γυρνάμε πίσω από την μια στην άλλη χωρίς να διακόπτεται η συνέχειά τους. Όποια και αν είναι η σοβαρότητα της κρίσης που διανύει μια κοινωνία, οι άνθρωποι συνεχίζουν να συναντώνται, να συναναστρέφονται ο ένας τον άλλον, οι οικογένειες δεν διαλύονται ξαφνικά. Η καταστροφή και ο διαμελισμός μιας κοινωνίας δεν εμποδίζουν τα μέλη της να συμπεριφέρονται σαν να ανήκουν ακόμη σ’ αυτήν όσο διαρκούν οι τελευταίες εσωτερικές επιταγές της· αυτές όμως είναι και οι πιο πρόσφατες».

Maurice Halbwachs, Τα κοινωνικά πλαίσια της μνήμης

Μπορούμε να ισχυριστούμε ότι οι άνθρωποι σκέπτονται μόνοι ακόμη και όταν ενθυμούνται ανακατασκευάζοντας συγκεκριμένες εικόνες του παρελθόντος; Μήπως τα «πλαίσια», δηλαδή η γλώσσα, ο χρόνος, ο χώρος και η εμπειρία, απαραίτητα για να αναγνωριστούν και να τοποθετηθούν κάπου οι αναμνήσεις, είναι τα «υλικά» που προσφέρει η κοινωνία;

Δίχως άλλο, η συλλογική μνήμη προϋποθέτει την αναφορά σε μια ομάδα της οποίας τα μέλη μοιράζονται παραδόσεις. Το ίδιο συμβαίνει και στις περιπτώσεις, που η συλλογική μνήμη έχει ως «σημείο» αναφοράς την οικογένεια. Οι τεχνικοί της εξουσίας γνωρίζουν καλά ότι οι αποκλεισμένοι από την συλλογική μνήμη είναι δύο φορές σκλάβοι. Άνθρωποι με θρυμματισμένες μνήμες θα δεχθούν πιο εύκολα ότι υπάρχουν απαγορευμένες ιδέες και έπειτα θα οριστούν οι απαγορευμένες μνήμες ώστε να ελεγχθούν οι ενοχλητικές ιδέες.