Από την απελευθέρωσή του από τις φυλακές το Νοέμβριο του 1906 ως τα μέσα του 1907, δεν έχουν γίνει πολλά πράγματα γνωστά για τις δραστηριότητες του Librado. Αυτός ο καιρός ήταν ιδιαίτερα δύσκολος για το PLM. Ο Ricardo Flores Magon και ο Villarreal ήταν και οι δύο στην παρανομία μετά τον ανεπιτυχή ξεσηκωμό –με οργανωτή το PLM– στο Μεξικό το Σεπτέμβριο/Οκτώβριο του 1906 και κατά μήκος των συνόρων οι αρχές κυνηγούσαν, απεγνωσμένα μέλη του PLM και συμπαθούντες.
Παρά τα πισωγυρίσματα, ο Ricardo και ο Villarreal, τα κατάφεραν να πάνε στο Λος Άντζελες, όπου άρχισαν την παράνομη έκδοση της Revolucion ως διάδοχη εφημερίδα της Regeneracion, με τον Librado να ενώνεται μαζί τους τον Ιούνιο του 1907. Όμως, τον Αύγουστο, οι ντετέκτιβ της Υπηρεσίας Furiong, που πληρώνονταν απευθείας από τον Ντίαζ, ανακάλυψαν το κρησφύγετο τους, τους συνέλαβαν χωρίς ένταλμα και τους παρέδωσαν στην αστυνομία των ΗΠΑ. Μολονότι βρίσκονταν φυλακισμένοι στις φυλακές του Λος Άντζελες, κατάφεραν να οργανώσουν κι άλλη μια εξέγερση στο Μεξικό, που έγινε τον Ιούνιο/Ιούλιο του 1908. Γι’ αυτό –με άμεση απαίτηση των μεξικανικών αρχών– και οι τρεις κρατήθηκαν σε συνθήκες απομόνωσης για κάποιους μήνες.
Όντας περίπου δύο χρόνια στη φυλακή χωρίς δίκη, τελικά εκδόθηκαν στην Αριζόνα το Μάιο του 1909, όπου και καταδικάστηκαν σε 18 μήνες φυλάκισης για «παραβίαση των νόμων ουδετερότητας». Και οι τρεις σύντροφοι εξέτισαν την ποινή τους μαζί, πρώτα στις κακόφημες φυλακές της Yuma και στη συνέχεια στη νεόκτιστη φυλακή στη Florence. Οι συνθήκες και στις δύο φυλακές ήταν απαίσιες, όπως αναφέρει στις αναμνήσεις του ο Villarreal[1] και για κάποιο διάστημα ο Librado αρρώστησε. Εξ αιτίας ενός προβλήματος στους πνεύμονες που είχε ανακύψει κατά την παραμονή του στις μεξικανικές φυλακές και το οποίο, με τις συνθήκες που επικρατούσαν, επιδεινώθηκε, διαμαρτυρήθηκε και ζήτησε αλλαγή δουλειάς. Το αποτέλεσμα ήταν να κρατηθεί σε ένα κελί απομόνωσης για αρκετές μέρες, κάτω από το έδαφος και μέσα σε απόλυτο σκοτάδι.
Τα τρία μέλη της Junta απελευθερώθηκαν τον Αύγουστο του 1910 και επέστρεψαν στο Λος Άντζελες όπου συνέχισαν την έκδοση της Regeneracion, στην οποία ο Librado έγραψε αργότερα: «…οι προηγούμενες ιδέες μας, της ελευθερίας και της χειραφέτησης των σκλαβωμένων και εκμεταλλευόμενων δουλοπάροικων του Μεξικό, αναπτύχθηκαν ξανά…».[2]
Η νέα Regeneracion, αν και είχε μια εμφανή αλλαγή, στη χαραυγή της επανάστασης που αυτή και το PLM είχαν προωθήσει όσο κανείς άλλος, από το ριζοσπαστικό φιλελευθερισμό προς τον καθαρό αναρχισμό, εμφανιζόταν τώρα σαν εβδομαδιαία εφημερίδα με 3 σελίδες στα ισπανικά και την 4η στα αγγλικά.
Ο Librado, τώρα, αφοσιώθηκε πλήρως στην έκδοση της εφημερίδας, ζώντας και δουλεύοντας μαζί με τους συνεκδότες Ricardo, Enrique, Anselmo Figueroa και τον βρετανό αναρχικό W.C. Owen, που επεξεργαζόταν το αγγλικό τμήμα, στο σπίτι που εξυπηρετούσε και τη στέγασή τους και την έκδοση της εφημερίδας.
Τον Ιούνιο του 1911, πάντως, τα γραφεία της Regeneracion δέχθηκαν επιδρομή της αστυνομίας και ο Librado, μαζί με το Ricardo, τον Enrique και τον Fugueroa συνελήφθησαν με τη συνήθη κατηγορία της «παραβίασης των νόμων ουδετερότητας», και καταδικάστηκαν σε άλλους 18 μήνες κάθειρξης στο νησί McNeil. Ενώ ήταν στη φυλακή ο σύντροφος του Librado, Conception πέθανε λόγω χρόνιας νόσου, αφήνοντας δύο παιδιά, ένα αγόρι 15 ετών και ένα κορίτσι 11 ετών, που ανέλαβαν να τα μεγαλώσουν οι σύντροφοι. Σε μια σπάνια επίδειξη συμπόνιας η κυβέρνηση Wilson τού έδωσε προσωρινά αναστολή για να παρευρεθεί στην κηδεία, αλλά ήταν αδύνατο να μαζέψει λεφτά για να ταξιδέψει εκεί.
Μόλις απελευθερώθηκαν, τον Ιανουάριο του 1914, ο Librado και οι τρεις σύντροφοί του επέστρεψαν στο Λος Άντζελες όπου συνέχισαν τη δουλειά με τη Regeneracion μέχρι που αναγκάστηκαν να την κλείσουν στο τέλος του χρόνου λόγω σοβαρών οικονομικών προβλημάτων.
Στα μέσα του 1915, πάντως, ο Librado, o Ricardo και ο Enrique μαζί με τις οικογένειές τους πήγαν σε μια μικρή φάρμα που κατάφεραν να νοικιάσουν στο Edendale, τότε ένα αγροτικό προάστιο του Λος Άντζελες. Εδώ όλοι οι σύντροφοι δούλεψαν κοινοτικά πάνω στη γη. Σύντομα μπόρεσαν να ξαναεκδόσουν τη Regeneracion, με τον Librado να αναλαμβάνει αποκλειστικά την εκτύπωση, δουλεύοντας με μια παλιά εκτυπωτική μηχανή χειρός.
Το Μάρτιο του 1918 ο Librado συλλαμβάνεται ξανά, μαζί με το Ricardo, αυτή τη φορά με το νέο νόμο «περί κατασκοπείας», για τη δημοσίευση ενός μανιφέστου που απευθυνόταν στους αναρχικούς και τους εργάτες του κόσμου, τους οποίους συμβούλευαν να προετοιμαστούν οι ίδιοι και να προετοιμάσουν άλλους για την επερχόμενη κοινωνική επανάσταση. Αν και το μανιφέστο αυτό δημοσιεύθηκε στα ισπανικά, ο Librado καταδικάζεται σε φυλάκιση 15 ετών μαζί με πρόστιμο 15.000 δολ., ενώ ο Ricardo σε φυλάκιση 20 ετών και πρόστιμο 20.000 δολ. «Κατά τη διάρκεια της μυστικής δίκης», έγραψε αργότερα ο Librado, «η συνωμοσία και η ραδιουργία ήταν φανερή. Ο δικαστής Bledsoe έδωσε εντολή στους ενόρκους με αυστηρό και αλαζονικό τόνο, λέγοντας: ‟οι δραστηριότητες αυτών των ανθρώπων είναι συνεχής παραβίαση των νόμων, όλων των νόμων. Έχουν παραβιάσει εξ ίσου το νόμο του Θεού και το νόμο του Ανθρώπου”».[3]
Τόσο ο Librado όσο και ο Ricardo μεταφέρθηκαν ξανά στο νησί McNeil για να εκτίσουν την ποινή τους, αλλά το Δεκέμβρη του 1919 ο Ricardo μεταφέρθηκε στις φυλακές Leavenworth στο Κάνσας λόγω της επιβαρυμένης υγείας του. Περίπου 9 μήνες αργότερα μεταφέρθηκε και ο Librado εκεί.
Ενώ ήταν «μέσα» η κατάστασή τους δημοσιοποιήθηκε πλατιά στο Μεξικό. Έγιναν αρκετές απεργίες διαμαρτυρίας, οργανωμένες από ομάδες εργατών, όπως και από τη νεοσχηματισθείσα αναρχο-συνδικαλιστική CGT (Confederacion General de Trabajadores) και διοργανώθηκε μποϋκοτάζ σε προϊόντα των ΗΠΑ σε μια προσπάθεια να πιεστούν οι αρχές των ΗΠΑ να απελευθερώσουν τους δύο άνδρες.
Οι αρχές των ΗΠΑ αντιτάχθηκαν σ’ αυτή την πίεση όσο μπορούσαν, λέγοντας ότι ο Librado και ο Ricardo ήταν επικίνδυνοι αναρχικοί και γι’ αυτό δε μπορούσαν ν’ απελευθερωθούν, ή ότι δεν έδειχναν «μεταμέλεια» για το υποτιθέμενο έγκλημά τους.
Ακόμα και οι μεξικανικές αρχές παρενέβησαν, λόγω της πίεσης της λαϊκής βούλησης –χωρίς αμφιβολία–, και διέταξαν την πρεσβεία τους στην Ουάσιγκτον να μεσολαβήσει στην κυβέρνηση των ΗΠΑ για λογαριασμό των Librado και Ricardo. Αυτό δεν οδήγησε πουθενά, αλλά σε ένα γράμμα σε έναν αξιωματούχο της πρεσβείας που ήθελε να μάθει το λόγο της φυλάκισης, ο Librado εξήγησε τις αναρχικές του ιδέες. «…Κατά τη διάρκεια του αγώνα για δικαιοσύνη των καταπιεσμένων οδηγήθηκα σ’ αυτό το συμπέρασμα – οι κυβερνήσεις, όλες οι κυβερνήσεις, με όποια μορφή κι αν εμφανίζονται, είναι πάντα με τη μεριά των ισχυρών ενάντια στους αδύνατους. Οι κυβερνήσεις δεν έγιναν για να προστατεύουν τις ζωές και τα συμφέροντα των φτωχών, αλλά των πλούσιων, που συνιστούν μια πολύ μικρή μειοψηφία, ενώ οι μεγάλες μάζες των φτωχών, το 99% των κατοίκων του πλανήτη. Γι’ αυτό το λόγο είμαι ενάντια σ’ ένα τέτοιο σύστημα αδικίας και ανισότητας και ψάχνω για μια νέα κοινωνία που θα μπορούσε να έχει Ελευθερία, Αγάπη και Δικαιοσύνη για όλους…».[4]
Για τον Librado η σκληρότητα, η ταλαιπωρία και η μονοτονία της ζωής στη φυλακή έγιναν ακόμα πιο δυσβάσταχτες εξ αιτίας της κατάστασης της υγείας του Ricardo. Μέσα σε μια περίοδο 2 ετών έγινε μάρτυρας της επιδείνωσης της υγείας του παλιού συντρόφου του και της σταδιακής απώλειας της όρασής του, λόγω ολικής άρνησης των αρχών για επαρκή ιατρική περίθαλψη. Στις αρχές Νοεμβρίου του 1922, ο Ricardo μεταφέρθηκε από το κελί που είχε δίπλα στο Librado σε ένα άλλο που ήταν πιο μακριά. Στις 20 Νοεμβρίου ο Librado τον είδε για τελευταία φορά. Έγραψε γι’ αυτό αργότερα: «…εκείνο το απόγευμα ήταν το τελευταίο που ο Ricardo και εγώ ανταλλάξαμε μερικές λέξεις, λέξεις που θα μείνουν στη μνήμη μου σαν ύστατος αποχαιρετισμός στο σύντροφο και αγαπητό αδερφό με τον οποίο μοιράστηκα 22 χρόνια συνεχών παρενοχλήσεων, απειλών και φυλακίσεων από τους πληρωμένους ρουφιάνους των καπιταλιστών…».[5]
Δυο μέρες αργότερα, ο Ricardo βρέθηκε νεκρός στο κελί του. Αν και η «επίσημη» αιτία θανάτου ήταν η καρδιακή προσβολή, ο Librado πίστευε ότι δολοφονήθηκε. Πείστηκε ακόμα πιο πολύ γι’ αυτό όταν η διοίκηση των φυλακών του υπαγόρεψε το κείμενο του τηλεγραφήματος που θα έπρεπε να στείλει στη σύντροφο του Ricardo.
Στις αρχές του 1923 ο Librado απελευθερώθηκε από τις φυλακές του Leavenworth και αμέσως απελάθηκε στο Μεξικό. Αφού πέρασε κάποιο καιρό στο San Luis Potosi, όπου αρνήθηκε πρόσκληση από το Partido Reformista «Juan Sarabia» να συμμετέχει ως υποψήφιος για το κογκρέσο, εγκαταστάθηκε στη Villa Cecilia, στη Tamaulipas (σήμερα Ciudad Madero). Εδώ προχώρησε στην έκδοση της Sagitario (Τοξότης), μιας εφημερίδας που ιδρύθηκε από την αναρχική ομάδα Los Hermanos Rojos (Οι Κόκκινοι Αδελφοί). Η Sagitario, που είχε ευρεία κυκλοφορία και στο Μεξικό και στο εξωτερικό, ασχολήθηκε κυρίως με τη διάδοση της αναρχικής προπαγάνδας στους εργάτες στα πετρέλαια της περιοχής. Υπήρξε μεγάλη επιτυχία, και το Νοέμβριο του 1924, ο Librado μπόρεσε να γράψει «Νέες ιδέες ανθούν με διπλάσια δύναμη και νέες ομάδες σχηματίζονται. Η αναρχική προπαγάνδα γίνεται όλο και πιο πλούσια στις πετρελαϊκές περιοχές…».[6]
Από τις στήλες της Sagitario εξέθεσε επίσης κάποιους από τους μύθους του αποκαλούμενου «σοσιαλιστικού» καθεστώτος του Calles, όπως η φάρσα της αναδιανομής γης, η δίωξη και δολοφονία των ινδιάνων Yaqui και η κλοπή της γης τους από τους κυβερνητικούς αξιωματούχους. Με πρόσχημα το τελευταίο (την κλοπή της γης) ο Librado συνελήφθη τον Απρίλιο του 1927 μαζί με δύο συνεργάτες του στη Sagitario. Μεταφέρθηκε στις φυλακές του Andonegui, Tampico, και κρατήθηκε για πάνω από 6 μήνες. Σ’ αυτό το διάστημα έγραψε άρθρα για τη Sagitario και ένα αδημοσίευτο ως τώρα κομμάτι αυτοβιογραφίας (Frente a las Tiranias= Κατά της Τυραννίας).
Αν οι αρχές νόμιζαν ότι με τη φυλάκιση του Librado θα τον έκαναν να σιωπήσει γελιόνταν οικτρά. «Η πρόθεση των τυράννων» έγραψε απ’ τη φυλακή, «είναι να με απομονώσει από την επαφή με τον έξω κόσμο με σκοπό να με «αναμορφώσει». Δηλώνω ότι έχουν αποτύχει. Δεκατέσσερα χρόνια εγκλεισμού ως τώρα δεν το κατάφεραν. Το όργανο βασανισμού τους πάντα έσπαγε σε χίλια κομμάτια πάνω στο βράχο της αλώβητης θέλησής μου… πάνω στην οποία βασίζεται η πεποίθησή μου, αγνή και απλή, για την ανθρώπινη χειραφέτηση».[7]
Οδηγούμενος τελικά σε δίκη, κατηγορήθηκε για «προσβολή του προέδρου», «δημόσια υπεράσπιση του αναρχισμού» και «προτροπή στην αναρχία». Ο Librado ανέπτυξε ο ίδιος την υπεράσπισή του, απαιτώντας την απελευθέρωσή του χωρίς όρους και τεκμηρίωσε την απαλλαγή του από την κατηγορία για φόνο ενάντια στη διοίκηση Calles. Αν και καταδικάστηκε σε έξι μήνες φυλάκισης, απελευθερώθηκε αφού «έκανε» μόνο έξι εβδομάδες, πιθανότατα λόγω άμεσης εντολής του ίδιου του Calles, που αναμφίβολα νόμιζε ότι ο Librado αντιπροσώπευε μεγαλύτερη απειλή γι’ αυτόν μέσα στη φυλακή παρά έξω.
Ενώ ήταν στη φυλακή έγινε επιδρομή στα γραφεία της Sagitario από την αστυνομία και τα πιεστήρια σπάστηκαν. Σύντομα οι αρχές απαγόρευσαν και την κυκλοφορία της. Με την απελευθέρωσή του, ο Librado μετακόμισε στο Monterey της Nuevo Leon, και μετά από πολλή προσπάθεια και θυσία κατάφερε να συνεχίσει την έκδοση της εφημερίδας με το νέο τίτλο Avante, αλλά λόγω των αστυνομικών παρενοχλήσεων βγήκαν μόνο τρία τεύχη.
Με πολύ κόπο ο Librado κατάφερε να εκδώσει και πάλι την Avante στα μέσα του 1928, αλλά το Φεβρουάριο του 1929 συνελήφθη ξανά και τα γραφεία και τα πιεστήρια της Avante καταστράφηκαν από την αστυνομία. Κρατήθηκε στις στρατιωτικές φυλακές Tampico και υποβλήθηκε σε συστηματική κακομεταχείριση. Μεταξύ άλλων, ξυλοκοπήθηκε βάναυσα με ένα κομμάτι καλώδιο από το Στρατηγό Eulogio Ortiz, που εξοργίστηκε με το ατρόμητο πνεύμα του ηλικιωμένου Librado. Αργότερα ο «γενναίος» Στρατηγός προσπάθησε να δολοφονήσει το Librado, αλλά αστόχησε πυροβολώντας τον. Οι αρχές επίσης τον απείλησαν να του κάνουν ένεση με βάκιλο για να τον κάνουν να «ομολογήσει» συνέργεια στην πρόσφατη δολοφονία του Obregon, αλλά η απειλή δεν υλοποιήθηκε ποτέ.
Αφού κρατήθηκε για δύο μήνες ο Librado αφέθηκε ελεύθερος, και επέστρεψε στο Monterey όπου συνεχίστηκε και πάλι η έκδοση της Avante. Σε λιγότερο από ένα χρόνο οι αρχές του ταχυδρομείου απαγόρευσαν την ταχυδρομική κυκλοφορία της ισχυριζόμενες ότι «επιτίθεται στην κυβέρνηση της δημοκρατίας». Δυο μέρες μετά, μια δύναμη ομοσπονδιακών στρατιωτών υπό τη διοίκηση του Ortiz εισβάλλει στα γραφεία της εφημερίδας και καταστρέφει ό,τι βρίσκει, συμπεριλαμβανομένης μιας πλήρης έκδοσης της Regeneracion.
Με το εξοντωτικό πλήγμα κατά της Avante, από τις αρχές, ο Librado μετακομίζει στην Πόλη του Μεξικό, όπου έζησε με τον Nicholas T. Bernal, τον οποίο γνώρισε όταν έζησε στις ΗΠΑ. Το 1931 ξεκίνησε την έκδοση της Paso και προσπάθησε πολύ να εκθέσει τη δυσχερή θέση των δασκάλων του San Luis Potosi τους οποίους η κυβέρνηση αρνιόταν να πληρώσει.
Το Φεβρουάριο του 1932 ο Librado έπεσε θύμα αυτοκινητιστικού δυστυχήματος. Όντας βαριά τραυματισμένος μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, όπου λόγω αμέλειας προσβλήθηκε από τέτανο και πέθανε στις 1 Μαρτίου. Ακόμη και όταν αργοπέθαινε διατηρούσε το πνεύμα της εξέγερσης και της αντίστασης που τον συνόδεψε σε όλη του τη ζωή. Καθώς μια νοσοκόμα σήκωσε ένα σεντόνι για να προστατεύσει το πρόσωπό του από τις μύγες προσπάθησε να το απομακρύνει. «Ακόμα τόσο εξεγερμένος, σύντροφε», του είπε σαρκαστικά η νοσοκόμα. «Πάντα αγωνίστηκα» απάντησε ο Librado, «και ακόμα αγωνίζομαι ενάντια στις αδικίες των ισχυρών».[8]
Σε έναν εξαιρετικό φόρο τιμής στο Librado, που δημοσιεύτηκε στον αναρχικό τύπο, ο Σκωτσέζος αναρχικός T.H.Bell έγραψε: «Μετά από καιρό, όταν οι ποταποί τύραννοι που θριαμβεύουν σήμερα θα έχουν ξεχαστεί, οι ζεστές νεανικές καρδιές στην πατρική σας γη θα εμπνέονται από την ιστορία του ακλόνητου κουράγιου και της συνεχούς αφοσίωσης του Librado Rivera».[9]
1. Antonio I. Villarreal, Reminiscences of my Prison Life, Regeneracion, 10-17 Σεπτεμβρίου και 24 Σεπτεμβρίου 1910. 2. Γράμμα του Librado Rivera στο Manuel Tellez – 12 Ιουνίου 1912, στο Por la Libertad de Flores Magon y Companeros, Mexico City, 1922, σσ. 85-95. 3. Librado Rivera, Persecucion y asesinato de Ricardo Flores Magon, rayos de Luz, Grupo Cultural «Ricardo Flores Magon», Mexico City, 1924. 4. Αναφορά στο Carlos Silenger, Algunos datos Sobre Librado Rivera, Regeneration, Μάρτιος-Απρίλιος 1970. 5. Rivera, ό.π. 6. Αναφορά στο Silenger, ό.π. 7. στο ίδιο 8. Συνέντευξη με τον Nicholas T. Bernel στο James D. Cockcroft, Intellectual Precursors of the Mexican Revolution, University of Texas Press, 1968, σ. 232. 9. T.H.Bell, Recollection of Librado Rivera, The Road to Freedom, Ιούνιος 1932.[Το κείμενο είναι του Dave Poole, από το Cienfuegos Press Anarchist Review No. 5, 1979 και η Μετάφραση-Απόδοση έγινε από τον Αναρχικό Πυρήνα ΞΑΝΑ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ]
Δημοσιεύτηκε στη ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φύλλο 112, Ιανουάριος 2012
Το Α΄μέρος ΕΔΩ
Anarchy press gr 