Η ανακύκλωση δεν είναι κάποια παραγωγική διαδικασία μηδενικού κόστους. Περιλαμβάνει τεράστια κατανάλωση φυσικών πόρων και, όπως οποιαδήποτε άλλη διαδικασία κατασκευής, έχει τα δικά της απόβλητα. Τα θετικά της παραγωγής ανακυκλωμένου χαρτιού ανατρέπονται κατά πολύ από την ουσιαστική ρύπανση και τις οικονομικές δαπάνες που απαιτεί. Η μαζική ανακύκλωση, για τη μεγάλη πλειοψηφία των υλικών, απαιτεί περισσότερη ενέργεια από απλά να το πετάξεις και να χρησιμοποιήσεις ένα καινούργιο. Δεν σώζουμε οποιαδήποτε δέντρα με την ανακύκλωση του χαρτιού. Το 87% των δέντρων που χρησιμοποιήθηκαν για να κάνουν το χαρτί φυτεύτηκαν από τις επιχειρήσεις χαρτιού γι’ αυτό το σκοπό.
Η ανακύκλωση είναι μια διαδικασία παραγωγής, και επομένως επιδρά και στο περιβάλλον. Στις ΗΠΑ, το γραφείο της αξιολόγησης της τεχνολογίας υποστηρίζει ότι «συνήθως δεν είναι ξεκάθαρο εάν η δευτεροβάθμια παραγωγή [όπως η ανακύκλωση] παράγει λιγότερη ρύπανση ανά τόνο του επεξεργασμένου υλικού σε σχέση με τις αρχικές διαδικασίες παραγωγής». Πράγματι, εξηγεί το γιατί: Η ανακύκλωση αλλάζει τη φύση της ρύπανσης, μερικές φορές αυξάνοντάς την και άλλοτε μειώνοντάς την.
Παραδείγματος χάριν, το EPA (Environmental Protection Agency = Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος) εξέτασε τόσο την αρχική παραγωγή χαρτιού, όσο και τη διαδικασία ανακύκλωσης για εκλυόμενες τοξικές ουσίες. Πέντε τοξικές ουσίες βρέθηκαν μόνο στην αρχική παραγωγή, οκτώ στις διαδικασίες ανακύκλωσης. Μεταξύ αυτών των πέντε ουσιών, όλες εκτός από μία εντοπίστηκαν σε υψηλά επίπεδα στις διαδικασίες ανακύκλωσης. Παρόμοια αποτελέσματα έχουν βρεθεί για την παραγωγή χάλυβα και αργιλίου.
Αυτό που ευρύτατα προβάλλεται είναι πως η ανακύκλωση «σώζει τους πόρους». Συχνά, οι υποστηρικτές της ανακύκλωσης ισχυρίζονται πως μ’ αυτή τη διαδικασία θα σωθούν συγκεκριμένοι πόροι, όπως η ξυλεία, το πετρέλαιο ή τα ορυκτά μεταλλεύματα. Ακόμα, επιλέγονται επιτυχή παραδείγματα, όπως είναι η ανακύκλωση των δοχείων αργιλίου. Και οι δύο γραμμές επιχειρήματος στηρίζονται στην έννοια της επαναχρησιμοποίησης. Αλλά η μείωση της χρήσης ενός πόρου, συνήθως αντικαθίσταται με την μεγαλύτερη χρήση άλλων πόρων.
Για να γίνουν πιο ευδιάκριτες οι αντιφάσεις και τα προβλήματα της ανακύκλωσης, θα επικεντρωθούμε σε μια από τις πιο γνωστές μεθόδους: την ανακύκλωση του χαρτιού.
Στα σχολεία, τα γραφεία και ακόμη και τα σπίτια μας συναντάμε μια αυξανόμενη κίνηση υπέρ της ανακύκλωσης του χαρτιού και των προϊόντων του. Η ανακύκλωση του χαρτιού είναι σημαντική βιομηχανία στην οποία ο βιομηχανοποιημένος κόσμος στηρίζεται μέσω ψεμάτων και πολιτικών τεχνικών. Τα επιχειρήματα αποσκοπούν στο «να νοιώσεις καλύτερα» και γίνονται στο όνομα της διάσωσης του πλανήτη. Κατ’ αρχήν, πολλά κράτη και τοπικές κοινότητες επιχορηγούν τα προγράμματα ανακύκλωσης, είτε από τα φορολογικά έσοδα, είτε από ποσά που συλλέγονται για τη διάθεση απορριμμάτων.
Κατά συνέπεια, οι λογιστικές δαπάνες που αναφέρονται για τέτοια προγράμματα είναι πολύ λιγότερες από τις αληθινές δαπάνες των πόρων τους στην κοινωνία. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που υποβάλλονται οι άνθρωποι υπέρ της ανακύκλωσης του χαρτιού. Παρ’ όλ’ αυτά, μια προσεκτική εξέταση οποιουδήποτε στοιχείου, που υποβάλλεται ως γεγονός, καταρρίπτει τα επιχειρήματα. Ένα κοινό ψέμα που ακούγεται συχνά στα σχολεία, στην κυβερνητική πολιτική και μπαίνει κρυφά και στα σπίτια μας είναι ότι:
α) Η ανακύκλωση χαρτιού σώζει τα δέντρα.
Ο οικονομολόγος Steven Landsburg έχει υποστηρίξει ότι η ανακύκλωση χαρτιού μειώνει πραγματικά τους πληθυσμούς δέντρων. Υποστηρίζει ότι επειδή οι επιχειρήσεις χαρτιού έχουν τα κίνητρα για να ξαναγεμίσουν τα ιδιόκτητα δάση τους, η μεγάλη ζήτηση για χαρτί οδηγεί σε μεγάλα δάση. Αντιθέτως, η μειωμένη ζήτηση για χαρτί οδηγεί σε λιγότερα «καλλιεργημένα» δάση. Παρόμοια επιχειρήματα εκφράστηκαν σε ένα άρθρο του 1995 για την ελεύθερη αγορά.
Όταν οι επιχειρήσεις κόβουν τα δέντρα, φυτεύουν άλλα στη θέση τους. Το περισσότερο χαρτί προέρχεται από τα δάση «πολτού», που φυτεύονται συγκεκριμένα με σκοπό την παραγωγή χαρτιού. Πολλοί οικολόγοι επισημαίνουν, παρ’ όλ’ αυτά, ότι τα «καλλιεργημένα» δάση είναι κατώτερα από τα παρθένα, για διάφορους λόγους. Τα καλλιεργημένα δάση δεν είναι ικανά να διαμορφώσουν το χώμα τόσο γρήγορα, προκαλούν εδαφολογική διάβρωση και συχνά απαιτούν μεγάλες ποσότητες λιπάσματος για να διατηρηθούν, ενώ περιέχουν περιορισμένη βιοποικιλότητα δέντρων και άγριας φύσης, σε σχέση με τα παρθένα.
β) Η ανακύκλωση του χαρτιού είναι καλή για το περιβάλλον!
Το ανακυκλωμένο χαρτί αρχικά συλλέγεται από σημαντικό αριθμό φορτηγών, τα οποία καίνε ορυκτά καύσιμα που εκπέμπουν ρύπους επικίνδυνους για την ατμόσφαιρα. Από τα σπίτια, τα σχολεία και τα γραφεία που δουλεύουμε, τα απόβλητα χαρτιού πηγαίνουν στα κέντρα επεξεργασίας όπου μετατρέπονται σε πολτό. Το μελάνι αφαιρείται με τη χρήση χλωρίνης και άλλες επιβλαβείς χημικές ουσίες. Η διαδικασία αυτή απαιτεί ένα καθόλου αμελητέο ποσό ενέργειας και φυσικά τα απόβλητα από τη χρήση της χλωρίνης και άλλων χημικών ουσιών, που αφαιρούν το μελάνι γίνονται μια τοξική λάσπη την οποία πρέπει να βρούμε κάποιο τρόπο να ξεφορτωθούμε. Τι έχουμε, λοιπόν, επιτύχει με την ανακύκλωση του χαρτιού;
1. Έχουμε δημιουργήσει μεγαλύτερη μόλυνση, διότι καίμε καύσιμα στα φορτηγά, τις γεννήτριες και άλλες πηγές ενέργειας που απαιτούνται για τη διαδικασία της ανακύκλωσης.
2. Δημιουργούμε ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα με την παραγωγή των πρόσθετων τοξικών αποβλήτων μέσω της χρησιμοποίησης των χλωρινών και άλλων χημικών ουσιών.
3. Δεν έχουμε μικρότερο αντίκτυπο στην εξοικονόμηση δέντρων, δεδομένου ότι τα χρησιμοποιούμενα δέντρα είναι ανανεώσιμα και συγκεκριμένα φυτεύονται για την παραγωγή του χαρτιού.
Όσον αφορά τα τοξικά απόβλητα που παράγονται από την ανακύκλωση του χαρτιού, παραθέτουμε την διαδικασία ανακύκλωσης, για να γίνει πιο κατανοητή η βλαβερή επίδραση της στο περιβάλλον.
Διαδικασία ανακύκλωσης χαρτιού
Ενώ υπάρχουν διαφορές ανάλογα με το συγκεκριμένο τύπο του χαρτιού που ανακυκλώνεται (φύλλο φίμπερ, εφημερίδα, απορρίμματα γραφείων), η διαδικασία ανακύκλωσης περιλαμβάνει τα ακόλουθα βήματα:
1. Πολτοποίηση: Γίνεται πρόσθεση νερού και εφαρμόζεται μηχανική δράση για να χωριστούν οι ίνες μεταξύ τους.
2. Διαλογή: Χρησιμοποιώντας κόσκινα, με αυλακώσεις ή με τρύπες, αφαιρούνται μολυσματικοί παράγοντες που είναι μεγαλύτεροι από τις ίνες του πολτού.
3. Φυγοκεντρικός καθαρισμός: Η περιστροφή του πολτού σε έναν καθαριστή αναγκάζει τα υλικά που είναι πυκνότερα από τις ίνες πολτού να κινηθούν εξωτερικά και να απορριφθούν.
4. Επίπλευση: Με τη χρήση αεροφυσαλίδων διασπάται το μελάνι και συλλέγεται με την μορφή αφρού στην επιφάνεια. Με την αφαίρεση του μολυσμένου αφρού, ο πολτός γίνεται λευκότερος. Αυτό το βήμα λέγεται απομελάνωση.
5. Ζύμωση ή διασπορά: Εφαρμόζεται μηχανική δράση για να διαχωρίσει μολυσματικούς παράγοντες.
6. Πλύση: Οι διάφοροι παράγοντες αφαιρούνται με το ξέπλυμα του πολτού με νερό.
7. Λεύκανση: Εάν επιδιώκεται λευκότερο χαρτί, γίνεται η λεύκανση του χαρτιού, χρησιμοποιώντας υπεροξείδια1 ή υδροσουλφίδες, για να απομακρυνθεί το χρώμα από τον πολτό.
8. Κατασκευή χαρτιού: Η καθαρή (ή/και λευκασμένη) ίνα μετατρέπεται σε ένα «νέο» προϊόν χαρτιού με την ίδια διαδικασία που κατασκευάζεται και αρχικά το χαρτί.
9. Διαλυμένη επίπλευση αέρα: Το νερό που χρησιμοποιείται κατά τη διαδικασία καθαρίζεται για την επαναχρησιμοποίησή του.
10. Διάθεση Αποβλήτων: Το ακατάλληλο προς χρήση υλικό που απέμεινε, κυρίως το μελάνι, τα πλαστικά, το υλικό πληρώσεως και οι μικρές ίνες θάβονται σε υλικά οδόστρωσης (οπότε οι μολυσματικοί παράγοντες περνάνε στο έδαφος και πιθανώς μετά στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα), καίγονται για να παράγουν ενέργεια (προκαλώντας αέρια που είναι επιβλαβή για την ατμόσφαιρα) ή χρησιμοποιούνται ως λίπασμα από τους τοπικούς αγρότες.
Οι μύλοι πολτού μπορούν να είναι πηγές ρύπανσης του νερού και του αέρα, ειδικά εάν παράγουν λευκασμένο πολτό. Ο ανακυκλωμένος πολτός μπορεί να λευκανθεί με τις ίδιες χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για να λευκανθεί και ο παρθένος πολτός, αλλά το υπεροξείδιο υδρογόνου και οι νάτριο–υδροσουλφίδες2 είναι οι πιο κοινοί παράγοντες λεύκανσης. Ειδικότερα πρέπει να σημειωθεί ότι παράγουν και ρυπογόνα υποπροϊόντα, όπως η λάσπη, που είναι το ακατάλληλο προς χρήση υλικό που απέμεινε από την όλη παραπάνω διαδικασία. Η απομελάνωση του χαρτιού, για παράδειγμα, σε ένα μύλο του Οχάιο παράγει λάσπη που ζυγίζει το 22% του βάρους του χαρτιού που ανακυκλώνεται.
Ε. – Λ.
Σημειώσεις
1. Τα υπεροξείδια είναι ισχυρά οξειδωτικά, και συνήθως αρκετά ασταθή. Τα ιοντικά υπεροξείδια αντιδρούν με το νερό και τα αραιωμένα οξέα Το υπεροξείδιο του νατρίου είναι ισχυρό οξειδωτικό των μετάλλων, όπως ο σίδηρος.
Το υπεροξείδιο υδρογόνου (H2O2) είναι ένα χλωμό – μπλε υγρό που εμφανίζεται άχρωμο σε αραιό διάλυμα, ελαφρά πιο ιξώδες από το νερό. Έχει ισχυρές οξειδωτικές ιδιότητες και είναι επομένως ισχυρός παράγοντας λεύκανσης, που χρησιμοποιείται συνήθως για λεύκανση χαρτιού, αλλά έχει βρει επίσης χρήση ως απολυμαντικό, ως οξειδωτικό, ως αντισηπτικό αλλά και σαν μονοπροωθητικό καύσιμο. Η οξειδωτική ικανότητα του υπεροξειδίου υδρογόνου είναι τόσο ισχυρή, ώστε αυτή η χημική ουσία θεωρείται ως μια από τις ενώσεις πολλαπλών αντιδράσεων, που βασίζονται στο οξυγόνο.
Περίπου 50% της παγκόσμιας παραγωγής του υπεροξειδίου υδρογόνου το 1994 χρησιμοποιήθηκε για τον πολτό και τη λεύκανση χαρτιού. Το υπεροξείδιο του υδρογόνου, είτε σε καθαρή είτε σε αραιωμένη μορφή, εμπεριέχει διάφορους κινδύνους:
Σε συγκέντρωση πάνω από 10%, το υπεροξείδιο υδρογόνου εκπέμπει ατμό που μπορεί να πυροδοτηθεί σε θερμοκρασία πάνω από 50 °C (158 °F) σε κανονικές συνθήκες ατμοσφαιρικής πίεσης. Αυτό μπορεί έπειτα να προκαλέσει μια έκρηξη αναβρασμού του υγρού που έχει απομείνει. Επομένως η απόσταξη του υπεροξειδίου υδρογόνου είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη.
Οι ατμοί που παράγονται από το υπεροξείδιο του υδρογόνου, μπορούν να δημιουργήσουν ευαίσθητες στην επαφή εκρηκτικές ύλες με τους υδρογονάνθρακες όπως τα λίπη. Οι επικίνδυνες αντιδράσεις που κυμαίνονται από την ανάφλεξη ως την έκρηξη έχουν αναφερθεί και με τα οινοπνεύματα, τις κετόνες, τα καρβοξυλικά οξέα (ιδιαίτερα οξικό οξύ), τις αμίνες και το φώσφορο.
Το συγκεντρωμένο υπεροξείδιο υδρογόνου (πάνω από 50%) είναι διαβρωτικό και ακόμη και αν χρησιμοποιείται ως διάλυμα μέσα στο σπίτι, μπορεί να προκαλέσει ενόχληση στα μάτια και το δέρμα. Η κατάποση διαλύματος υπεροξειδίου υδρογόνου είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη, δεδομένου ότι η αποσύνθεση στο στομάχι απελευθερώνει μεγάλες ποσότητες αερίου (10 φορές ο όγκος ενός διαλύματος 3%) που προκαλεί εσωτερική αιμορραγία. Η εισπνοή πάνω από 10% μπορεί να προκαλέσει σοβαρά πνευμονικά προβλήματα.
2. Αυτή η ένωση είναι ένα υδροδιαλυτό άλας και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα διαλύματα. Χρησιμοποιείται σ’ αυτή τη μορφή σε μερικές βιομηχανικές διαδικασίες βαψίματος. Αποβάλλει την υπερβολική χρωστική ουσία, τα υπόλοιπα οξειδίων και τις απρόβλεπτες χρωστικές ουσίες, βελτιώνοντας με αυτόν τον τρόπο τη γενική ποιότητα χρώματος. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως χλωρίνη, για παράδειγμα, στον πολτό χαρτιού, το βαμβάκι, το μαλλί και τον άργιλο καολίνη. Πρόκειται για ένα αρκετά εύφλεκτο υλικό.
Anarchy press gr 