Πριν από οκτώ χρόνια εγκαινιάσθηκε η σύγχρονη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Με αφορμή αυτό το γεγονός δημοσιεύτηκε στη ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ (φ. 8, Νοέμβριος 2002) το παρακάτω κείμενο, το οποίο και αναδημοσιεύουμε:
Αν θυμάστε καλά πρόκειται για την σύγχρονη εκδοχή εκείνης της παλιάς βιβλιοθήκης που στα μαθητικά μας χρόνια μαθαίναμε μέσα από τα σχολικά βιβλία και ειδικότερα σ’ αυτό της «λογικής» πως οι άραβες μουσουλμάνοι την έκαψαν.
Μάλιστα στο μάθημα «λογικής» διατυπωνόταν πως έγινε επίκληση ενός σοφίσματος για να δικαιολογηθεί ο εμπρησμός αυτός: «Εάν τα βιβλία συμφωνούν με το Κοράνι δεν έχουν λόγο ύπαρξης, εάν είναι αντίθετα στο Κοράνι τότε πρέπει να καταστραφούν».
Σε πολλές εκδόσεις συχνά κυριαρχεί αυτός ο μύθος. Ορισμένοι μάλιστα συγγραφείς παρουσιάζουν με τέτοιο τρόπο την ιστορία της βιβλιοθήκης ώστε να εμφανίζεται αυτός ο μύθος ως ιστορικό γεγονός.
Ας δούμε όμως τι γράφει η Μικρή Εγκυκλοπαίδεια των Brockhaus and Efron:
«Η βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας ιδρύθηκε από τον Πτολεμαίο τον 2ο. Διέθετε πάνω από 500.000 βιβλία. Ένα μεγάλο τμήμα κάηκε όταν ο Ιούλιος Καίσαρας κατέλαβε το έτος 48-47 π.Χ. την Αλεξάνδρεια. Όμως, το τμήμα αυτό αντικαταστάθηκε με βιβλία από τη βιβλιοθήκη της Περγάμου. Ένα άλλο τμήμα καταστράφηκε από φανατικούς χριστιανούς το 391 μ.Χ».
Στη Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια καταγράφεται μια εκδοχή που αφήνει υπονοούμενα για τον εμπρησμό της βιβλιοθήκης και από τους Μουσουλμάνους αλλά στα υπόλοιπα γεγονότα συμφωνεί με τα προηγούμενα:
«Πασίγνωστη στα αρχαία χρόνια, η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας ιδρύθηκε όταν άκμαζε η Αλεξάνδρεια, στην αρχή του 3ου αιώνα π.Χ., κατά την πρώτη δυναστεία των Πτολεμαίων. Την διεύθυνσή της ανέλαβαν οι σπουδαιότεροι εγγράμματοι της εποχής εκείνης όπως ο Ερατοσθένης (234-195 π.Χ.), ο Ζηνόδοτος (234 π.Χ.), ο Αρίσταρχος από τη Σαμοθράκη (181-171 π.Χ.), ο Καλλίμαχος κ.α. Οι αρχαίοι μελετητές μέτρησαν από 100.000 έως 500.000 τόμους. Εκτός από τα έργα της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας και επιστήμης, που αποτελούσαν το μεγαλύτερο τμήμα της βιβλιοθήκης υπήρχαν και βιβλία σε γλώσσες της Ανατολής. Διέθετε δε ως προσωπικό αντιγραφείς που επιμελούνταν αντίγραφα των τόμων αυτών. Ο κατάλογος των βιβλίων συντάχθηκε από τον Καλλίμαχο και ανανεώνονταν σε τακτά χρονικά διαστήματα. Μέρος της βιβλιοθήκης κάηκε το 47 π.Χ. αλλά συμπληρώθηκε με βιβλία από τη βιβλιοθήκη της Περγάμου. Το 391 μ.Χ. κατά τη διάρκεια της περιόδου όπου Πατριάρχης ήταν ο Θεόφιλος Α΄, τμήμα της βιβλιοθήκης το οποίο βρίσκονταν στο ναό του Σεραφείμ καταστράφηκε από χριστιανούς φανατικούς. Ό,τι απέμεινε φαίνεται πως καταστράφηκε κατά τη διάρκεια της Αραβικής κυριαρχίας στον 7ο και 8ο αιώνα μ.Χ.»
Κατηγορηματικός είναι, όμως, ο Μπάτλερ, 1902, σελ.401-402:
«Έτσι, θα πρέπει να αθωωθεί ο Αμρ από τη κατηγορία ότι δήθεν εγκλημάτησε κατά του παγκόσμιου πολιτισμού καίγοντας την πασίγνωστη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας κατόπιν εντολής του Ομάρ. Οι ειδικοί γνωρίζουν καλά ότι αυτό δεν είναι παρά ένας θρησκόληπτος μύθος που αποδίδει ένα κατόρθωμα αρετής στον Ομάρ (δηλαδή την καταστροφή των βιβλίων που αντιτίθενται στο Κοράνι), όμως στα λαϊκά αναγνώσματα ο μύθος αυτός παρουσιάζεται ως ιστορικό γεγονός. Πάντως ούτε ο Ιωάννης της Νίκαιας, που έκανε αναφορές για λεηλασίες και επιδρομές στη διάρκεια της Αραβικής κατοχής, ούτε κάποιος άλλος χριστιανός που ήταν εχθρικός ως προς το Ισλάμ αναφέρει ούτε καν κάποια φωτιά στη Βιβλιοθήκη. Πιθανότατα εκείνη την εποχή η βιβλιοθήκη να μην υπήρχε καν. Έσβησε σιγά-σιγά υπό την πίεση των χριστιανών που μάχονταν κατά των παγανιστικών επιστημών των προηγούμενων 300 ετών».
Ο καθένας, λοιπόν, μπορεί να καταλάβει γιατί έγινε προσπάθεια να αποδοθεί η καταστροφή αυτή στους μουσουλμάνους και συγκεκριμένα στους άραβες αξιοποιώντας μια μυθοπλασία.
Anarchy press gr 