Στις 10 Μάη 2009, ο Πρόεδρος Ούγκο Τσάβεζ εμφανίστηκε στην εθνική τηλεόραση από την περιοχή Ελ Τίγκρε στην πολιτεία Μπαρίνας με σκοπό να ανακοινώσει τη διάθεση ενός κινητού τηλεφώνου που θα κατασκευαστεί υπό την επίβλεψη της βολιβιανής κυβέρνησης. Μερικές εβδομάδες αργότερα, ο ίδιος το ονόμασε «El Vergatario» [μια χοντροκομμένη διατύπωση που μπορεί να αποδοθεί ως «μεγάλο πέος»]. Γι’ αυτούς που γνωρίζουν τις τσαβικές μεθόδους προπαγάνδας, η αποκάλυψη αυτού του προϊόντος –που συμβολίζει υποτίθεται ένα ακόμη βήμα στο πολιτικό του σχέδιο– συμπίπτει με την παραδοσιακή Βενεζουελανή μέρα της Μητέρας.
Η δοξασία της σοσιαλιστικής βιομηχανικής παραγωγής αποκαλύπτεται.
Την ίδια μέρα δήλωσε ότι «αυτό το τηλέφωνο θα κάνει τις μεγαλύτερες πωλήσεις όχι μόνο στη Βενεζουέλα, αλλά σε όλο τον κόσμο», αναφερόμενος στις επικείμενες εξαγωγές του –σε μια προσπάθεια να ενισχύσει την κρατική οικονομία– σε μια μεγάλη περιοχή, που περιλαμβάνει όλα τα έθνη της περιοχής των Άνδεων, τη Mercosur – που περιλαμβάνει και τη Βραζιλία και την Αργεντινή, μεταξύ άλλων, και την Καραϊβική. Ξέροντας τις φιλοδοξίες του, όσοι από μας έχουμε διαβάσει για τον ώριμο καπιταλισμό αναρωτηθήκαμε πώς ήταν δυνατό να γίνει πρώτο προϊόν σε μια αγορά τόσο ανταγωνιστική όσο τα προϊόντα τηλεπικοινωνιών. «Με τη βοήθεια του μοντέλου κατασκευής maquila», ήταν η απάντηση των προκατειλημμένων αναρχικών. Πάντως, όλη η ανάλυση της παραγωγής στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία δείχνει ότι ο πιο απλός τρόπος να μπεις στο γκρουπ των πετυχημένων είναι η ελαχιστοποίηση του κόστους παραγωγής. Όπως, λοιπόν, η GAP και η Adidas γνωρίζουν καλά, η Κίνα είναι εξπέρ στο θέμα αυτό, σε σχέση με την οικονομία και τα εργατικά δικαιώματα.
Όντως, η Κίνα είναι συνεργάτης του Μπολιβαριανού κράτους στην κρατική-ιδιωτική συνεργασία της εταιρίας Venezolana de Telecomunicaciones (Vetelca), που ιδρύθηκε στην ελεύθερη οικονομική ζώνη του Paraguana, πολιτεία Falcόn, τον Ιανουάριο του 2009. Οι επίσημες αναφορές λένε ότι «η παραγωγή άρχισε από ένα σύνολο 140 εργατών, 80% των οποίων είναι γυναίκες που ζουν στην ζώνη και διαλέχτηκαν από διάφορα κοινοτικά συμβούλια για να δουλέψουν στο εργοστάσιο». Ο πρώτος στόχος τους είναι να παραδώσουν 10.000 μονάδες στη Movilnet [κρατική εταιρία τηλεπικοινωνιών], για να πουλιούνται από τη Μέρα της Μητέρας και μετά, όπως είχε υποσχεθεί ο Πρόεδρος Τσάβεζ. Πάντως, δεν πέρασε πολύς καιρός για να επιβεβαιωθούν οι προκαταλήψεις μας από τους ίδιους τους εργάτες του εργοστασίου, που κατήγγειλαν τις συνθήκες εργασίας στα ίδια όργανα τύπου της κυβέρνησης.
Η εκδοχή των εργατών
Ο Levy Revilla Toyο, ένας εργάτης, από τους 56 –και των δύο φύλων– που απολύθηκαν, έδωσε πρόσφατα μια λεπτομερή αναφορά των προελεύσεων του Vetelca. Ο Ρεβίγια, στην επίσημη αναφορά του, μας λέει ότι η πρόσληψη από το εργοστάσιο άρχισε τον Οκτώβριο του 2008, όταν το Υπουργείο Βιομηχανίας Φωτός και Εμπορίου συγκέντρωσε 250 άτομα «από τις αποστολές [κοινωνικά τσαβικά προγράμματα], τα πανεπιστήμια και τα κοινοτικά συμβούλια από την πολιτεία Falcόn». Οι 60 από τους 250 έμειναν, και συνολικά 100 άτομα πέρασαν τη δευτερεύουσα διαδικασία κατάρτισης το Μάρτιο του 2009. Το Μάρτιο, επίσης, έγινε και ο διορισμός του διοικητικού συμβουλίου του εργοστασίου, με Πρόεδρο μέχρι σήμερα τον Carlos Audrines.
Την 1η Μάη –διεθνή μέρα εργατών– η συνέλευση του «El Vergatario» άρχισε. «Έπρεπε να δουλεύουμε τις λίγες ώρες της νύχτας», καταθέτει ο Ρεβίγια. «Όλα ήταν πρόχειρα οργανωμένα, πολλοί συνάδελφοι λιποθυμούσαν λόγω της πείνας και των δυσκολιών στη μεταφορά». Πάντως, οι εργάτες ανταμείβονταν με επίδομα παραγωγικότητας και – με τα μοντέλα έτοιμα σε 10 μέρες – την ικανοποίηση ότι τίμησαν τα λόγια του Προέδρου. Έτσι, άρχισαν να φθάνουν νέοι εργαζόμενοι «γεμίζοντας το εργοστάσιο και την καντίνα και παραβιάζοντας τα δικαιώματα και την άμεση συμμετοχή των κοινοτικών συμβουλίων και αποστολών».
Σύμφωνα με τον Οργανικό Νόμο για την Αποτροπή, Συνθήκες και Περιβάλλον στην Εργασία (LOPCYMAT αρχικά στα Ισπανικά), που πέρασε το ίδιο το Μπολιβαριανό καθεστώς, οι εργάτες άρχισαν να εκλέγουν «αντιπροσώπους αποτροπής» (κάτι σαν υγειονομικούς υπεύθυνους), παρά τα διαφορετικά, καταστρεπτικά εμπόδια που έμπαιναν από το διοικητικό συμβούλιο.
Στις 7 Ιουλίου, οκτώ εργάτες του Vetelca απολύθηκαν, περιλαμβανομένων τριών «αντιπροσώπων» εκλεγμένων από τη συνέλευση των εργατών. Οι απολυμένοι εργάτες ήταν αποφασισμένοι να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους. Πάντως, όταν επισκέφτηκαν το εργοστάσιο με σκοπό να επισφραγίσουν τις καταγγελίες τους, ενημερώθηκαν για τα ακόλουθα: «οι εργάτες [εδώ] είναι φοιτητές, και ο μισθός τους δεν είναι μισθός αλλά πληρωμή συντήρησης. [Επί πλέον] οι προαναφερθέντες εργάτες δεν έχουν οργανωτική δομή». Μετά, η διοίκηση απαίτησε την παρουσία της Εθνοφρουράς μέσα στο εργοστάσιο, ενώ κατηγορούσε τους απολυμένους –με όρους που τώρα είναι πολύ γνώριμοι– σαν αντεπαναστάτες. Σύντομα θα απολύονταν άλλοι 56 εργάτες, αφού τους υποχρέωσαν να υπογράψουν συμφωνίες ότι ήταν πλεονασματικοί. Λίγες μέρες αργότερα, ο αριθμός των απολυμένων θα έφτανε τους 86.
Η εκδοχή των γραφειοκρατών
Στις 29 Ιουλίου 2009 ο Jesse Chacόn, Υπουργός Επιστήμης και Τεχνολογίας, επισκέφτηκε το εργοστάσιο σε μια προσπάθεια να καλμάρει το ρεύμα της δυσαρέσκειας στο προσωπικό. Η επίσημη ανακοίνωση τύπου αναφέρει ότι «ο υπουργός επιθεώρησε το εργοστάσιο και συνομίλησε με τους εργάτες για να τους ανακοινώσει ότι αμέσως θα υπέγραφαν τα συμβόλαιά τους» και πρόσθεσε αυτό το μαργαριτάρι: «μέχρι τώρα, οι εργαζόμενοι έρχονταν στη μονάδα σαν λειτουργοί με εθελοντική ιδιότητα, λαμβάνοντας ένα μηνιαίο μπόνους παραγωγικότητας 1300 BsF [1300 αγγλικών λιρών στη μαύρη αγορά]». Ισχυρίζεται επίσης η ανακοίνωση ότι «αυτό είναι ένα σοσιαλιστικό μοντέλο παραγωγής, με «ενσωματωμένους» εργάτες που γνωρίζουν κάθε κομμάτι της συναρμολόγησης και κατανοούν όλη τη λειτουργία του εργοστασίου συνολικά. Επίσης, συμμετέχουν στο σχεδιασμό της παραγωγής, σε πλήρη αντίθεση με το καπιταλιστικό μοντέλο»!
Ας συνεχίσουμε να εστιάζουμε στις αναφορές των κρατικών μέσων ενημέρωσης. Ο Carlos Audrines, πρόεδρος του Vetelca, δήλωσε σε σχέση με τους απολυμένους εργάτες ότι αυτές οι απολύσεις «ήταν μια εξαίρεση για κάποιους που δε συμμορφώθηκαν στους κανόνες». Η ΑΒΝ [επίσημο πρακτορείο τύπου], σημειώνει ότι ο Audrines, είπε ότι «δεν μπορούσε να σχολιάσει το διώξιμο των ατόμων που δεν είναι στη μισθοδοσία, λόγω του γεγονότος ότι το Τμήμα Ανθρωπίνων Πόρων του Vetelca είναι ακόμα στο στάδιο σχηματισμού, και λόγω αυτής της διαδικασίας, βρίσκεται υπό συνεχή αξιολόγηση. Έτσι, έχει πάρει κάποιες αποφάσεις με βάση τη συμπεριφορά και τις δραστηριότητες αυτών των ατόμων».
Σε μια άλλη δήλωση, αυτή τη φορά στην [τσαβική καθημερινή εφημερίδα] Ultimas Noticias, ο Audrines υπερβάλλει εαυτόν: «Αυτοί οι 56 άνθρωποι σκόπευαν να σχηματίσουν ένα μαχητικό και επιθετικό συνδικάτο για την ανάδειξή τους ή με σκοπό να λάβουν καλύτερα πόστα». Το άρθρο προσθέτει ότι «ο Audrines εξήγησε ότι το Vetelca δεν είναι καταχωρημένο σαν εταιρία, και γι’ αυτό το λόγο δεν υπάρχουν συμβόλαια». Μέσα σε δύο εβδομάδες, είπε, θα μας καταβάλλουν αρχικά κεφάλαια. Μόλις αποκτήσει καθεστώς εταιρίας, το επόμενο στάδιο θα είναι η υλοποίηση ενός τμήματος ασφαλείας, αφού η λέξη συνδικάτο δεν ταιριάζει σε μια σοσιαλιστική εταιρία, επειδή θα ερχόταν σε αντίθεση με την αρχή ότι όλοι είναι ίσοι. «Μέσα σε ένα σοσιαλιστικό σύστημα δεν υπάρχει ανάγκη συνδικάτου», πρόσθεσε.
Σε απάντηση προς τις αναφορές ότι οι εργάτες έπρεπε να αναλάβουν καθήκοντα συντήρησης, ο Πρόεδρος της εταιρίας δήλωσε ότι «λόγω έλλειψης κονδυλίων, οι συμμετέχοντες [sic] πραγματοποιούν εργασίες καθαριότητας σε εθελοντική βάση. Πάντως, αυτή η κατάσταση άλλαξε με την εκκίνηση του «El Vergatario», όταν η εταιρία συνεννοήθηκε με μητέρες από τη γειτονιά να αναλάβουν αυτές τις δουλειές». Στις 25 Αυγούστου, το Vetelca ανακοίνωσε σε δελτίο τύπου τα ονόματα και ταυτότητες των 190 εργατών που συνέστησαν την «πρώτη λίστα μισθοδοσίας» της εταιρίας.
Το συμπέρασμα των αναρχικών
Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.
Αυτό που ο Υπουργός Chacόn περιγράφει σαν «ενσωματωμένο, σοσιαλιστικό μοντέλο παραγωγής» είναι ένας ευφημισμός για αυτό που όλοι λένε «εναλλαγή» (job rotation), χαρακτηριστικό της εργατικής ευελιξίας στην βιομηχανία καπιταλιστικής γνώσης. Αυτή η εναλλαγή διασφαλίζει ότι οι εργάτες πρέπει να αναλαμβάνουν διάφορες αρμοδιότητες, εναλλάσσοντας τα καθήκοντά τους σύμφωνα με τις ανάγκες της διαδικασίας παραγωγής. Έτσι, διαφέρει από την ειδίκευση των μεθόδων παραγωγής του μοντέλου Φορντ. Ούτε «κατανοούν τη λειτουργία», ούτε «συμμετέχουν στην παραγωγή». Οι εργάτες του Vetelca είναι απλά συναρμολογητές ενός τελικού προϊόντος του οποίου τα μέρη σχεδιάζονται και κατασκευάζονται στην Κίνα. Έτσι, απλά συμμετέχουν στη συναρμολόγηση και τη συσκευασία για το «El Vergatario», κι αυτό σε περιορισμένο βαθμό.
Όσο για το Vetelca, παρά τις μεγαλεπήβολες περιγραφές από τους βολιβιανούς αξιωματούχους, είναι μια παραγωγική διαδικασία που υπηρετεί τους σκοπούς της εταιρίας κινητής τηλεφωνίας του κράτους της Βενεζουέλας. Ο Audrines επιβεβαιώνει ο ίδιος αυτό το πράγμα σε μια συνέντευξη: «ο μόνος σκοπός του Vetelca είναι να ικανοποιήσει τις παραγωγικές απαιτήσεις της Movilnet». Η Movilnet καθορίζει την ποσότητα των τηλεφώνων που θα συναρμολογηθούν, την ημερομηνία παράδοσης και το όνομα του μοντέλου στη λιανική πώληση, τρεις αποφάσεις στις οποίες οι εργάτες –ή, σύμφωνα με τα λόγια του Υπουργού, οι έμμισθοι εθελοντές– δεν έχουν κανένα ρόλο. Αν ξαφνικά συμβεί και ο Πρόεδρος θελήσει να κάνει καμιά προσφορά προώθησης του τηλεφώνου για να γιορτάσει τα γενέθλια της Βολιβίας (που σημαίνει αύξηση στο ρυθμό παραγωγής), οι εργάτες θα πρέπει να επαναλάβουν τις υπερωρίες που περιγράφει ο Levy Revilla. Κι αυτό είναι το ίδιο με την ευελιξία στην μετακίνηση, που απαιτεί ο μοντέρνος καπιταλισμός.
Από τη μεριά του, οι βεβαιώσεις του Audrines ενισχύουν την άποψη ότι η Μπολιβαριανή διαδικασία είναι περισσότερη οικονομική παγκοσμιοποίηση απ’ ότι σοσιαλισμός. Αυτός ο συγκεκριμένος γραφειοκράτης αντιλαμβάνεται μια περίοδο σχηματισμού που θα αναλάβει την παράδοση 10.000 τηλεφώνων, μια δουλειά που θα επιτευχθεί παράλληλα με την κατάρτιση. Επί πλέον, η καταδίκη της λειτουργίας συνδικάτου και η προσπάθεια να εγκατασταθούν φύλακες –τα κίνητρα, ας πούμε, κάθε εργάτη στον κόσμο– είναι ενδεικτικά. Τέλος, η παραδοχή του Audrines ότι το Βετέλκα δεν θα επιτρέψει την οργάνωση σε συνδικάτα –«επειδή είναι αντίθετο με το σοσιαλισμό»– μιλάει από μόνη της.
Ο Πρόεδρος Chavez, ο Jesse Chacόn, ο Carlos Audrines και τα Χελωνο-Νιντζάκια μπορούν να πουν εκατοντάδες φορές ότι το «El Vergatario» είναι ένα σοσιαλιστικό τηλέφωνο και κατασκευάζεται από σοσιαλιστές εθελοντές.
Σ’ αυτή την περίπτωση πάντως, αν και θα επαναλάβουν το ψέμα χιλιάδες φορές, τα γεγονότα αποκαλύπτουν μια άλλη πραγματικότητα: ότι το Vetelca είναι το πρώτο maquila στη χώρα, εμπνευσμένο από το ίδιο Κινέζικο μοντέλο που παράγει παπούτσια Nike, μπάλες Adidas και πουκάμισα GAP για την επέκταση της αγριότητας του σύγχρονου καπιταλισμού.
(Rafael Uzcategui, περιοδικό El Libertario, τ. 57)
——————————
*Από τον Σιμόν Μπολιβάρ. Χαρακτηρισμός που αποδίδεται στην κυβέρνηση του
Τσάβεζ. Αφορά την προσπάθεια του Τσάβεζ να οικειοποιηθεί το όνομα του El Libertador («ελευθερωτή» )Simon Bolivar.
**maquila ονομάζεται το εργοστάσιο το οποίο εισάγει πρώτες ύλες και τεχνικό εξοπλισμό χωρίς δασμούς για συναρμολόγηση και επεξεργασία και στη συνέχεια τα επαναεξάγει, συνήθως στη χώρα ή τις χώρες από τις οποίες έκανε την εισαγωγή. Υπολογίζεται πως περισσότεροι από ενάμισι εκατομμύριο μεξικανοί απασχολούνται σε τέτοια εργοστάσια.
Anarchy press gr 